Бюджеттік саясаттың негізгі бағыттары

- экономиканы қолдау жөніндегі бірінші кезектегі шараларды жүргізу халықтың тіршілік деңгейін көтеруді және жұмыссыздықтың көбеюіне жол бермеуді қоса алғанда әлеуметтік проблемаларды шешу, қаржы секторын тұрақтандыру салаларында бұрын қолданған шараларды іске асыруды жалғастыруды көздейді, ахуалға байланысты бюджеттік саясатты, оның ішінде бюджеттің параметрлерін нақтылауды түзететін жедел және оралымды шаралар қабылданады;

- бюджеттік жоспарлауды мемлекеттік жоспарлаудың айқын вертикаліне сәйкес жүзеге асыру: мемлекеттік мақсаттар – мемлекеттік органдардың стратегиялық мақсаттары – тактикалық міндеттер – іс-шаралар – ресурстар – бюджет. Өз кезегінде бюджет оңтайлы шаралар мен экономикаға оң әсерін тигізетін, қолайсыз орта мерзімдік және ұзақ мерзімді салдарларға – инфляцияға, бюджеттік тапшылықтың күрт өсуіне апармайтын, бюджеттік қаражаттар көлемін белгілеп, құрастырылады;

- бюджетаралық қатынастардың айқындылығын және тұрақтылығын қамтамасыз ету;

- аудандар мен қалалардың бюджеттік қамтылу деңгейлерін теңестіру;

- бюджеттік қаражаттарды пайдалану тиімділігін жоғарылату және халықтың қорғалмаған жігін әлеуметтік қолдауды қамтамасыз ету;

- негізгі әлеуметтік-экономикалық бағыттар бойынша бюджеттік шығыстардың айқын басымдықтарын белгілеу, әсіресе білім, денсаулық сақтау, сумен жабдықтау, көлік және инженерлік инфрақұрылым салаларында бірінші кезекті тәртіппен және толық көлемде бағдарламаларды қаржыландыруды қамтамасыз ету.
6. Бюджетаралық қатынастар
Орта мерзімдік кезеңдегі бюджетаралық қатынастар саясатының негізгі мақсаты мемлекеттік басқарудың барлық деңгейлерін оларға бекітілген мемлекеттік қызметтерді толыққанды беру және оларға жүктелген функцияларды жүзеге асыру үшін, сондай-ақ азаматтарға Конституциямен және заңнамамен олардың тұрғылықты жеріне қарамастан кепілдік берілген, мемлекеттік қызметтердің жалпыға бірдей қол жетімділігін және ұсыну сапасын қамтамасыз ету үшін жеткілікті қаржылық қаражаттармен қамтамасыз ету болып табылады.

Бюджетаралық қатынастар Бюджет кодексімен белгіленген бюджеттер деңгейлерінің арасындағы шығыстар мен түсімдерді бөлуде және қағидаттарда құрастырылады және ең алдымен облыс-аудан деңгейінде өзара қатынастардың айқындылығы мен тұрақтылығына, әр басқару деңгейінің дербестігі мен жауапкершілігін күшейтуге, сондай-ақ тиімді бюджеттік саясатты жүргізуді ынталандыруға бағытталды.

Қостанай облысының алдағы үш жылдық кезеңге арналған бюджеті кіріс бөлігінің параметрлерін әзірлеу кезінде төлем көздерінен ұсталатын жеке табыс салығы және әлеуметтік салық бойынша болжам 2014 жылы қалыптасқан, аталған салықтар бойынша алымдардың коэффициенттерін ескеріп, облыс бойынша 2015-2017 жылдарға болжамдалған еңбек ақы қорына сүйеніп, алдағы кезеңде бюджеттік сала қызметкерлерінің еңбекақысының жоспарлы ұлғаюын, сондай-ақ ЖІӨ өсуіне үйлесімді шаруашылық субъектілер қызметкерлерінің еңбекақы қорының өсуін ескере отырып анықталды. Сонымен қатар, төлем көздерінен ұсталатын жеке табыс салығы бойынша аталған салықтың шегерімдеріне жататын ең төмен еңбекақының жыл сайынғы өсімі ескерілді.

Акциздер бойынша 2014 жылғы бағалау және 2015-2017 жылдарға арналған болжам қатты алкоголь өніміне акциздер мөлшерлемесінің, сондай-ақ өндіріс көлемі өсуінің өзгеруінің ескере отырып анықталды.

Төлем көздерінен ұсталмайтын кірістерден жеке табыс салығы, мүлікке салынатын салық, жер салығы, көлік құралдарына салынатын салық, жер участкесін пайдаланғаны үшін төлем, қоршаған ортаға эмиссиялар үшін төлем, кәсіпкерлік және кәсіптік қызметті жүргізгені үшін алымдар, мемлекеттік баж салығы, салықтық емес түсімдер, негізгі капиталды сатудан түскен түсімдер бойынша болжам 2015-2017 жылдары тұтыну бағаларының жыл сайын 7 %-ға өсуін ескеріп, 2014 жылғы бағалауға сүйене отырып, белгіленген.

Жоспарланған өсімге қарамастан, Қостанай облысының 2015-2017 жылдарға арналған бюджетінің кіріс бөлігі шығыс бөліктен төмен болжамдалып отыр. Осыған байланысты Қостанай облысының бюджетіне республикалық бюджеттен берілетін трансферттер (субсидиялар), оның ішінде 2014 жылы – 63 071,2 млн. теңге, 2015 жылы – 58 910,2 млн. теңге, 2016 жылы – 55 912,4 млн. теңге.

Аудандық және қалалық бюджеттердің болжамдық шығыстарының көлемдері Бюджеттік кодекспен бекітілген функционалдық белгілер бойынша шығыстардың бағыттарын ескеріп, ағымдағы бюджеттік бағдарламалар бойынша сомалар түрінде есептелді.
7. 2015-2017 жылдарға арналған бюджеттік параметрлердің болжамы


7.1. Облыс бюджетінің және облыстық бюджеттің салық саясаты

Қостанай облысының 2015-2017 жылдарға арналған бюджетінің кірістері Салық кодексінің ережелерін және басқа да нормативтік-құқықтық актілерді ескеріп, орта мерзімдік кезеңге арналған макроэкономикалық көрсеткіштердің болжамдық параметрлерінің негізінде белгіленді.

Төлем көздерінен ұсталатын жеке табыс салығы және әлеуметтік салық бойынша болжамның үлес салмағы бюджетте 2015-2017 жылдары орташа есеппен 68,4 % құрайды.

Кірістердің өсуі салық салынатын базаның өсуі, салық заңнамасын жетілдіру, салықтық әкімшілікті жақсарту есебінен жоспарланып отыр.

2015-2017 жылдары жергілікті бюджетке төлемдерді жоспарлы ұлғайтуға қарамастан бюджеттер деңгейлерінің арасындағы түсімдерді бөлудің қолданыстағы тәртібімен облыс кезекті орта мерзімдік кезеңге субвенциялық болып қалады, өйткені салықтық, салықтық емес төлемдер және негізгі капиталды сатудан түскен түсімдер жиынының 63%-ы республикалық бюджетке аударылады.

Қазақстан Республикасы Салық кодексі 495-бабының 9-тармағына сәйкес жергілікті өкілетті органдар осы баппен бекітілгенқоршаған ортаға эмиссиялар төлемінің мөлшерлемелерін жылына екі рет жоғарылатуға құқығы бар. 2011 жылдан бастап жоғарыда айтылған бапқа сәйкес 100%-ға ұлғайтылған күл және күл-қоқыс қалдықтары бойынша мөлшерлемелерді қоспағанда 50%-ға ұлғайтылған мөлшерлемелер қолданылады.

2015 жылы салықтық, салықтық емес түсімдер және негізгі капиталды сатудан түскен түсімдер бойынша облыстық бюджеттің кірістері 6 332,1  млн. теңге сомасында болжамдалып отыр, осы сомадағы айтарлықтай үлес салмақты табиғи және басқа ресурстарды пайдаланғаны үшін түсімдер – 97,4% немесе 6 164,4 млн. теңгені құрайды.

бюджетіне кірістер түсімдерінің болжамы

Облыс бюджетінің өз кірістерін және республикалық бюджеттен жалпы сипаттағы трансферттердің пысықталған көлемін ескеріп, жоспарланған кезеңде үш жылдық кезеңдегі қарқыны орташа есеппен 8,7%-дан аспайтын шығындардың өсуін бір қалыпта ұстау саясаты жүргізілетін болады. Бұл шығыстардың өсімі ЖІӨ өсу қарқынынан аспайтынын білдіреді.

Қостанай облысы жергілікті бюджетінің

2015-2017 жылдарға арналған бюджеттік параметрлері