Оңтүстік Қазақстан облысы,Мақтарал ауданы,Жетісай қаласы «№1 м горкий атындағы мектеп-гимназия» кмм-і

Қабдеш Жұмаділов 1936 жылы Қытайда, Шыңжан өлкесі, Тарбағатай аймағы, Шәуешек ауданында дүниеге келген. 1965 жылы ҚазҰУ филология бөлімін тәмамдаған. «Атамекен», «Соңғы көш» романдары жарық көрді. «Тағдыр» атта романы үшін Мемлекеттік сыйлықтың иегері атанды. « ... Қабдеш-тілге аса бай және әр сөздің сиқырлы бояуын жан-тәнімен нәзік сезінетін жазушы». 2014 жылы жазушының 78 жасқа толған мерейтойы атап өтілді.

Балалар, қалай ойлайсыңдар, қаздар қайда қайтуы мүмкін?
I. Ассоциация

Мекеніне

Жылы жаққа суық жаққа

Туған жеріне балапанына
Әңгімеде кездесетін жер, су, тау аттарын теріп жазыңдар. (Етікші,Тарбағатай, Күргейтас, Арғанаты, Тентек – Халдай, Сарышоқы, Көкөзек, Айнабұлақ, Көкшілік, Нұра.т.б)

Дұрыс, ендеше, біз шығарманың өзімен танысып көрейік.

1. 
   Байтас қарт қайда сапар шегіп келеді?
   
2. 
   Оның бөтен елге баруының себебі неде, не үшін барған деп ойлайсыңдар?
   
3. 
   Жазушының өмірі мен әңгіменің арасында қандай байланыс бар? (Әңгіменің идеясын ашу)
   
4. 
   Байтас қарт шекараны неге бұзып өтті?
   
5. 
   Қабдеш аға тарихи Отанына қай жылы оралған еді? (1962 жылы, сәуір айында)
   
6. 
   Жазушы, Байтас қарт, қаздың арасында қандай ұқсастық бар? (зерттеу)
   

1. Жазушы осы әңгімесі арқылы не айтқысы келді? Әңгіменің маңыздылығы неде? Туған жерден аттаған қарттың сезімі, сағынышы, қуанышы қалай суреттелген? (Әңгіменің тақырыбын ашу. Мәтіннен Байтас қарттың туған жерге деген сағынышы туралы монологты тауып оқу)

2. Әңгіменің басты кейіпкері Байтас қарт арманына жетті деп ойлайсыңдар ма? Дәлелдеңдер.

Байтас қартқа мінездеме беріңдер.Оның мінезінен қандай ерекшеліктерді байқадыңдар?

1. 
   Басталуы: Жалғыз жортқан жолаушы
   
2. 
   Байланысы: Жолда көрген қиыншылықтар
   
3. 
   Шегініс:Ойға оралған өткен күндер, жалғыз неиере - Төлеутай
   
4. 
   Дамуы: кінәсіз тағылған айып
   
5. 
   Шарықтау шегі: 40 жылғы көкіректе сақталған ұзақ сапар
   
6. 
   Шешімі: Тұмардың ішіндегі топырақтың жерге түсуі немесе елге жету.
   

1.Қабдеш Жұмаділов нешінші жылы дүниеге келді?

А) 1936

Ә) 1937

2. «Қаздар қайтып барады»шығармасын қашан жазды?

А)1965жылдың басында

Ә)1960жылдың орта шенінде

Б)1962жылы

3. Немересінің аты кім?

А)Төлеутай

Ә)Бөкентай

Б)Амантай

4. Жел ұшырып, қолындағы киім-кешегі мен қоржынын ---------------- лақтырып жіберді де, үлкен қойтастың бірін құшақтай алды.

А)Таудан асырып

Ә)Арғы жағаға

Б)Төменге

5.Тұмар қандай матадан тігілген?

А)шәйі

Ә)барқыт

6.Неткен сұлу,неткен ғажап ... еді бұл?

А)Өзен

Ә)Таң

7.Туған елге табан тіреген қарт бірінші қайда баруды ойлады ?

А)Зират басына

Ә)Ескі қыстауға

Б)Шекараға

8.Тұмарының ішіндегі топырақ неше жылдық?

А)50 жылдық

Ә)40 жылдық

Б)60 жылдық

9.Шіркін-ай,бұл... суындай дүниеде су бар ма екен?

А)Нұра

Ә)Тентек-Хандай

10.Жаны мен тәні қалаған бір ғана тілек бар.Ол...

А)Мейірі қанып су ішу.

Ә)Немересін құшақтау.

Б) Жату, демалу.

Тест жауаптары: 1.а, 2.ә, 3.а, 4.ә, 5.ә, 6.б, 7.а, 8.ә, 9.б, 10.б.
VII. Бекіту: Байтас қарттың 40 жылдан кейін шекара асып, қиыншылықтарға төзіп елге келген себібі, ол – туған жерге деген сүйіспеншілік, туған жердің топырағы. Қасиетті туған жерге жат жерде жүріп, бір сәт те ұмыта алмай, туған жерге оралған қандастарымыз қаншама! Майра Мұхамедқызы, Шұғыла Сапарғалиқызы т.б қандастарымыз туған елге келіп қызмет етуде. (Үнтаспадан Н.Тілендиевтің «Құстар қайтып барады» әнін хормен айту).

Кері байланыс картасын тарату.

Ресейде – 740 000 Өзбекстанда – 1 550 000