Особенности обучения предметам уровня общего среднего образования

Қазақстан халқын топтастырудың аса маңызды факторы болып табылатын мемлекеттік тілді меңгеру – Қазақстан Республикасының әрбір азаматының парызы.

Қазақстан Президентінің дәстүрлі Жолдауында «2017 жылға қарай мемлекеттік тілді білетін қазақстандықтар санын 80 пайызға жеткізу. Ал 2020 жылға қарай олар кемінде 95 пайыз құрауы тиіс. Енді он жылдан кейін мектеп бітірушілердің 100 пайызы мемлекеттік тілді біліп шығатын болады», - деп нақтылап өткен болатын.

Сонымен қатар Елбасының «Мәңгілік Ел – Мәңгілік Тіл» идеясын көтеруі – қазақ тілінің маңыздылығын, басымдығын көрсетеді. Бұл қазақстандықтарды біріктіруші ұлттық идея ретінде оқушыларды патриоттық рухта тәрбиелей отырып, қазақ тілін білудің қаншалықты маңызды екенін түсінуге мүмкіндік береді.

Әлемдік білім кеңістігінде орныққан «Шетел тілдерін деңгейлеп меңгертудің еуропалық жүйесінде» белгіленген тілді игерудің деңгейлері мен олардың сипаттарының негізінде еліміздегі оқыту қазақ тілді емес жалпы білім беретін мектептердің 10-11-сыныптарында қазақ тілін үйретудің деңгейлері айқындалған. Соған сәйкес оқыту өзге тілдерде жүргізілетін мектептерде тілдерді оқыту мен үйретудің өзіндік ерекшелігі ескеріліп, деңгейлік меңгерудің еуропалық жүйесі негізге алынған. Әр сыныптағы оқу материалдары тілдік бөлім, қатысымдық-сөйлесімдік бөлім және мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі бойынша нақтыланып ұсынылды.

Оқушының білім, білік, дағдылары тілді деңгейлік меңгерту ерекшеліктеріне сәйкестендіріліп, жіктелді. 10-11-сыныптардағы Ортадан жоғары деңгей-В₁ екі игерімді қамтиды:

• 
  тереңдетіле қалыптасқан орташа игерім В _1.1 – 10-сынып;
  
• 
  тереңдетіле қалыптасқан толық игерім В _1.2 В _1.2 – 11-сынып.
  

«Қазақ тілі» пәнін өзге тілді мектептерде оқытудың мақсаты – ортадан жоғары деңгей бойынша қазақ тілін қатысымдық тұрғыдан меңгерту; сөйлесім әрекетінің түрлеріне сай оқушыны тілдік білім негізінде әдеби тілде сөйлеуге, сауатты жазуға үйрету арқылы дара тұлғаның тілдік қабілетін дамыту, бір-бірімен сабақтас, жүйелі тақырыптарды коммуникативтік тұрғыдан ұсына отырып, оқушыларға қазақша тілдік қатынас нормаларын игерту.

Осы мақсатты жүзеге асырудағы оқу пәнінің міндеттері:

• 
  оқушылардың қазақ тіліндегі функционалдық сауаттылығын дамыту;
  
• 
  білімін тілдік, лингвомәдениеттанымдық, этномәдени және әлеуметтік тұрғыдан кеңейтіп, қазақ тілін игертудің коммуникативтік бағытын жүзеге асыру;
  
• 
  тыңдалым, оқылым, айтылым, жазылым, тілдесім әрекеттерін кешенді түрде өз мақсатына сай әлеуметтік ортада қолдана білуге үйрету;
  
• 
  мәдени-әлеуметтік, қоғамдық-саяси тақырыптардағы оқу материалдарымен жұмыс аясында қатысымдық құзыреттіліктерін қалыптастыру;
  
• 
  сын тұрғысынан ойлауды дамыту арқылы қазақ тіліне қызығушылығын арттыру, қазақ еліне, мемлекеттік тілге деген құрмет сезімін тәрбиелеу.
  

Білім мазмұнында қазақ тілінің тұрмыстағы, қоршаған ортадағы адамдар арасындағы қатынас құралы қызметін игеруі әлеуметтік-тұрмыстық ая; әлеуметтік-мәдени ая; оқу-еңбек аясы деген аяларға бөлініп ұсынылған. Әрбір аяда қамтылған тақырыптар бірізділікті сақтай отырып, бірте-бірте күрделенеді. Қазақ тілінің функционалдық-грамматикалық минимумдары осы лексикалық тақырыптарды меңгерудің нәтиже көрсеткіші болып табылады. Сонымен қатар тақырыптар қоғамдық-гуманитарлық және жаратылыстану-математикалық бағыттардың ерекшеліктерін ескере айқындалған.

Қазақ тілін үйренуге негіз болатын бөлімдер арқылы оқушылардың жобаланған оқу нәтижелеріне жетуі қарастырылады. Тілді меңгеру деңгейлерін игерімдерге жіктеу білім беруді дара тұлғаға бағдарлау ұстанымына сай іске асырылады. Бір деңгейдің алғашқы сатысында білім мазмұнын игере алмаған оқушы бейімдеу, дамыту, психологиялық үйлесімділік ұстанымдары негізінде келесі сатыда тиісті мазмұнды меңгеруге мүмкіндік алады.

«Қазақ тілі» пәнінің білім мазмұнын іріктеуде қатысымдық-әрекетшілдік, қатысымдық-функционалдық, функционалдық сауаттылықты қалыптастыру, ұлттық ерекшеліктерді ескеру, оқу материалдары мазмұнының аутенттілігі, шындық өмірге сәйкестігі; оқушының тілді білу деңгейіне сай келуі; білім мазмұнының жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуға, оның өзіндік және шығармашылық қабілетін арттыруға, қажетті іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыруға бағытталған оқыту ұстанымдары басшылыққа алынған.

«Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы №500 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы» ҚР Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 27 қарашадағы №471 бұйрығын орындау мақсатында, мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартында ұсынылған типтік оқу жоспарына сәйкес, орыс, өзбек, ұйғыр, тәжік тілді мектептердегі оқытылатын «Қазақ тілі» пәнінің оқу жүктемесінің көлемі:

оқыту орыс тілді мектептерде:

оқыту ұйғыр, өзбек, тәжік тілді мектептерде:

оқыту орыс тілді мектептерде:

оқыту ұйғыр, өзбек, тәжік тілді мектептерде:

Оқыту қазақ тілді емес мектептерде қазақ тілін мемлекеттік тіл дәрежесінде меңгерту міндеттері «Тілдер туралы», «Білім туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарының, Қазақстан Республикасындағы тілдерді дамыту мен қолданудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы талаптарынан туындайды. Қазақ әдебиеті пәні оқу бағдарламасының негізі болып табылатын еліміздің әрбір оқушысы қазақ халқының тілі, әдебиеті, мәдениеті бойынша неғұрлым мол сусындап, оны тану және құрметтеу деңгейіне жетуіне оңтайлы жағдай тудыру қызметін орындаудан өріс алатын қағидаттар оқу үдерісінде жүзеге асырылуы тиіс.

Қазақ тілді емес мектептердегі оқушыларды қазақ халқының төл туындыларымен таныстыра отырып, олардың бойында мемлекеттік тілді құрметтеу мен отансүйгіштік сезімін қалыптастыру көзделеді. Білім мазмұны қазақ тілінде еркін, жетік сөйлей алатын мәдениетті тұлғаның қалыптасуы мен дамуына сай қажетті туындылардан құрылған.

5-9-сыныптарда белгілі бір кезең әдебиетінің көрнекті өкілдері шолу түрінде қарастырылып, олардың әдебиет тарихында алатын орны, шығармаларының идеялық-көркемдік жетістіктері нақты атап көрсетілгені дұрыс. Авторлар шығармашылығын оқыту олардың қысқаша өмірбаяндарына, елеулі туындыларына жалпы сипаттамадан және ең бастысы туындысына талдау жасаудан тұрады.

Оқу бағдарламасында пәнді оқыту мақсаты – тәуелсіз еліміздің азаматы ретінде халықтың мәдениеті мен әдебиетін, өнерін танып білуге, сондай-ақ ұлттық құндылықтарымызды құрметтей білетін тұлға қалыптастыру. Оқушылардың туындыны өз бетінше оқып, түсініп, әңгімелеу дағдылырының негіздерін меңгеруін қамтамасыз ету, адамгершілікке, отансүйгіштікке баули отырып, қазақ халқының рухани әлемімен, мінез-құлқымен, қоғамдық өмірімен таныстыру, көркем шығармалар негізінде кеңейтілген тілдік ортаны қазақ тілінде еркін сөйлеуге оқушыларды жаттықтыру үшін ұтымды пайдалану деп айқындалып, пәнді оқыту міндеттері:

• 
  белгілі бір кезеңдегі, ХІХ және ХХ ғасырдағы, әдебиет үлгілерімен таныстыру;
  
• 
  сол кезеңнің көрнекті ақын-жазушылары туралы мәлімет беру;
  
• 
  қазақ тілінде өз ойларын ауызша, жазбаша баяндауды меңгерту;
  
• 
  қазақ әдебиеті пәні негізінде оқушыларды қазақ халқының тіліне, мәдениетіне, тарихына, салт-дәстүріне деген құрмет сезімін қалыптастыру;
  
• 
  оқушының бойында рухани-адамгершілік мәндегі құндылықтарды қалыптастыру, отансүйгіштік, төзімділік сезімдерін дамыту;
  
• 
  оқыған шығармаларына қатысты өзіндік ой-пікірлерін ашық айта білуге дағдыландыру;
  
• 
  қазақ әдебиеті шығармаларын оқыту арқылы мектеп қабырғасында қазақ тілінің қолданылу аясын кеңейту деп белгіленген.
  

«Қазақ тілі»: филологиялық ғылым салаларын байланыстыра оқыту үздіксіз, жүйелі жүргізіледі, бұл арқылы оқушылардың сөйлеу қабілеттерін дамыту, сөздік қорларын молайту жүзеге асырылады;

«Орыс әдебиеті»: қазақ және орыс әдебиеттерін өзара байланыстыра оқыту әдеби көркем шығармалардың идеялық мәнін терең ұғуға, өзіндік ерекшеліктерін салыстыру арқылы ұлттық маңызын түсінуге мүмкіндік жасайды;

«Қазақстан тарихы»: әдебиет пен тарихты байланыстыру оқушылардың тарихи шындықты көркем шығармада бейнелеу ерекшеліктерін түсіну дағдыларын қалыптастырады және оқушылар нақты мәліметтерді талдай алуға, өзіндік баға беруге үйренеді;

«География»: көркем шығармада бейнеленген, суреттелген немесе оқиғалар өрбіген жердің географиялық ерекшеліктерін автор көзімен көруге, оны өзіндік байқауларымен, білімдерімен салыстыруға үйренеді;

«Музыка»: әдеби шығарма мен музыканының ішкі иірімдерін салыстыра алуға дағдыланады, әннің идеялық-көркемдік және эстетикалық маңызын, ұлттық ән-әуендегі мазмұны мен талғамын түсінуге мүмкіндік береді;

«Бейнелеу өнері»: әдебиет сабақтарында бейнелеу өнерінің туындыларын пайдалану оқушылардың кейіпкер бейнесі мен оқиғаларды, жалпы суреттелген мәселелерді көзбен көре, терең сезінулеріне мүмкіндіктер жасайды.

Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартында ұсынылған типтік оқу жоспарына сәйкес қоғамдық-гуманитарлық және жаратылыстану-математикалық бағыттарындағы оқу жүктемесінің көлемі:

10-сыныпта аптасына 1 сағаттан, барлығы – 34 сағат;

11-сыныпта аптасына 1 сағаттан, барлығы – 34 сағатты құрайды.

Пәнді оқытудың вариативті бөлігі қосымша оқу бағдарламасы арқылы білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты шеңберінде жүзеге асады.
«Русский язык» в школах с русским языком обучения

Цель обучения русскому языку – воспитание творчески активной языковой личности путем формирования языковой, речевой, коммуникативной компетенций на основе: (1) освоения описательной и функциональной языковой системы, норм употребления средств разных уровней, активизации последних в продуктивной речевой деятельности, обогащения словарного запаса и синтаксического строя речи; (2) овладения законами построения связного высказывания, общей культурой общения, механизмами совершенствования речи и творческого использования языка.

Данная цель определена потребностью общества в повышении функциональной грамотности подрастающего поколения для его конкурентоспособности и активной социально-производственной деятельности в современном мире. Предмет «Русский язык» должен быть направлен на развитие и совершенствование устной и письменной речи, повышение культуры речи и формирование речевого этикета, ораторского мастерства. На комплексной основе предполагается повторение и обобщение сведений о фонетике и графике, орфоэпии, орфографии, лексике и фразеологии, морфемике и словообразовании, морфологии, синтаксисе, пунктуации, риторике, функционировании языковых единиц в текстах различных типов, стилей, жанров с учетом этнокультурного компонента и национально-культурной специфики языка в контексте диалога культур.

Необходимо усилить работу с текстом как источником информации: умений выделения главной и второстепенной, явной и скрытой, текстовой и внетекстовой информации, лаконичной презентации информации и выступления перед публикой, изложения собственной точки зрения, аргументации собственной позиции в устной (в дискуссиях, дебатах, докладе и т.д.) и письменной (эссе) формах. С целью формирования ИКТ-компетенций учащихся включить виды работы с информацией из различных источников, включая инновационные коммуникационные технологии (словари, справочники, СМИ, интернет, компьютер и т.д.).

Профилизация обучения в двух направлениях осуществляется в основном за счет профильноориентированных текстов, а также в классах общественно-гуманитарного направления большое внимание уделяется освоению языковедческих понятий и комплексному анализу текста.

При изучении любого языкового явления необходимо опираться на его семантическую характеристику и функциональные особенности, что способствует развитию у учащихся чувства языка, потребности совершенствовать свою речь. Следует уделять больше внимания заданиям по изучению законов построения текста, по обнаружению языковых (лексических, морфологических, синтаксических) неправильностей, по орфографическому, пунктуационному, стилистическому и жанровому анализу текста, по редактированию, трансформации, созданию текстов.

При изучении предмета «Русский язык» необходимо использовать различные формы коллективной и индивидуальной работы, обсуждение проблемных вопросов, решение лингвистических задач, выполнение разных развивающих языковых заданий, составление докладов, выступлений, рефератов с использованием электронных энциклопедий и Internet-источников; подготовка коллективных проектов, их презентаций; выпуск школьных газет; участие в научно-практических конференциях; участие в Интернет-олимпиадах, конкурсах по русскому языку.

При отборе текстового материала необходимо усилить воспитательный компонент содержания образования. Тексты должны быть отобраны с учетом этнокультурного компонента (сведения о национально-культурной специфике русского языка, о культуре русского, казахского народов и других народов, проживающих на территории нашей страны). Содержание текстов должно быть направлено на формирование духовно-нравственных качеств и патриотических чувств обучающихся, на формирование казахстанского патриотизма и стремления воплотить в жизнь общенациональную идею «Mәңгілік ел», на развитие толерантности и умения общаться в условиях межэтнической и межкультурной коммуникации.

Для более глубокого изучения предмета «Русский язык» учащимся можно предложить дополнительные корректировочные курсы по орфографии и пунктуации, культуре речи и риторике.

Объем учебной нагрузки составляет: 10 класс ОГН – 68 часов (2 часа в неделю), 11 класс ОГН – 68 часов (2 часа в неделю); 10 класс ЕМН – 34 часа

На изучение предмета в 10 классе ОГН выделено 68 ч., из них 15 ч. – развитие речи. Контроль знаний: 3 часа – диктанты, 2 часа – сочинение, 1 час – изложение, 2 часа – тестирование. Объем контрольных диктантов – 175-200 слов, с грамматическим заданием – на 10-20 слов меньше (в зависимости от сложности и объема грамматического задания). Примерный объем текста для подробного изложения – 380-420 слов, сжатого изложения, итоговых, контрольных изложений – на 30-60 слов больше. Примерный объем сочинений в 10 классе: 3,5-4,0 страницы.

На изучение предмета в 11 классе ОГН выделено 68 ч., из них 15 ч. – развитие речи. Контроль знаний: 2 часа – диктанты, 1 час – изложение, 2 часа – сочинение, 2 часа – тестирование. Объем контрольных диктантов – 190-220 слов, с грамматическим заданием – на 10-20 слов меньше (в зависимости от сложности и объема грамматического задания). Примерный объем текста для подробного изложения – 400-450 слов, сжатого изложения, итоговых, контрольных изложений – на 30-60 слов больше. Примерный объем сочинений в 11 классе: 4,0-4,5 страницы.

На изучение предмета в 10 классе ЕМН выделено 34 ч. (1 час в неделю), из них 7 ч. – развитие речи. Контроль знаний: 2 часа – диктанты, 1 час – изложение, 1 час – сочинение, 1 час – тестирование. Объем контрольных диктантов – 175-200 слов, если диктант дается с грамматическим заданием, то объем диктанта следует уменьшить на 10-20 слов (в зависимости от сложности и объема грамматического задания). Примерный объем текста для подробного изложения – 380-420 слов. Для сжатого изложения, а также для итоговых, контрольных и экзаменационных изложений объем текста может быть увеличен на 30-60 слов. Примерный объем сочинений в 10 классе:

На изучение предмета в 11 классе ЕМН выделено 34 ч. (1 час в неделю), из них 5 ч. – развитие речи. Контроль знаний: 2 часа – диктанты, 2 часа – сочинение, 1 час – изложение, 1 час – тестирование. Объем контрольных диктантов – 190-220 слов, с грамматическим заданием – на 10-20 слов меньше (в зависимости от сложности и объема грамматического задания). Примерный объем текста для подробного изложения – 400-450 слов, для сжатого, итогового, контрольного изложения – на 30-60 слов больше. Примерный объем сочинений в 11 классе: 3,5-4,0 страницы.

Следует обратить внимание на оценивание работы учащихся. При оценивании языкового разбора (фонетический, морфемный, словообразовательный, лексический, морфологический, синтаксический) предлагается учитывать такие критерии, как логичность изложения (соблюдение порядка разбора), степень полноты характеристик (изложение всей необходимой информации), правильность (соответствие истинному положению вещей). При оценивании орфографического и пунктуационного анализа текста важны такие критерии, как орфографическая и пунктуационная зоркость (умение видеть в тексте орфограммы и пунктограммы), обозначение условий выбора орфограмм и пунктограмм (выделение морфемы, где находится орфограмма; подчеркивание орфограммы одной чертой, условия – двумя; подбор проверочного слова; определение грамматических характеристик и т.п.), правильность (соответствие истинному положению вещей). Критериями оценивания диктанта с грамматическим заданием являются орфографическая грамотность, пунктуационная грамотность, морфологический разбор слов, синтаксический разбор предложения. Оценивание изложения должно учитывать полноту содержания, орфографическую грамотность, пунктуационную грамотность, лексико-стилистическую правильность текста, грамматико-стилистическую правильность текста. Критериями для оценивания устного монологического высказывания являются информативность (объем текста (количество слов), количество микротем (пункты содержания) и их развернутость микротем, логичность, завершенность), языковая правильность в области лексики, грамматики (морфология, синтаксис), орфоэпических норм, а также беглость речи. При оценивании письменного монологического высказывания важны такие критерии, как информативность (объем текста, количество микротем и их развернутость микротем, логичность, завершенность), языковая правильность в области лексики, грамматики (морфология, синтаксис), стилистики (сответствие стилю текста-источника/ оригинальность мысли, проявление собственного стиля), орфографии и пунктуации.
Русская литература

Цель обучения русской литературе в старших классах – расширение читательского кругозора в области русской и мировой литературы, формирование активной личностной позиции по отношению к духовным ценностям искусства слова, развитие аналитических и творческих способностей через постижение и интерпретацию художественных текстов.

Критерии литературного развития учащихся определяют формы и направленность процесса изучения литературных произведений. Изучение текстов включает: освоение их событийно-тематического содержания, умение чувствовать и понимать словесно-образную ткань произведения; понимание авторской позиции; способность осознавать (в степени, соответствующей жизненному опыту учащихся) идейно-художественный, социально-исторический и духовно-эстетический смысл произведения в целом. У учащихся должно быть развито представление о специфике литературы в ряду других искусств и культуре читательского восприятия художественного текста, исторической и эстетической обусловленности литературного процесса.

Предмет «Русская литература» должен быть направлен на формирование коммуникативных навыков учащихся, чтобы учащиеся могли в любой стандартной и нестандартной ситуации высказать собственную точку зрения, доказать и обосновать при необходимости, умело вести диалог в условиях межкультурной коммуникации. Важным компонентом в обучении русской литературе должна быть ориентация на формирование функциональной грамотности личности, одним из ее компонентов является грамотность чтения.

В связи с этим при обучении русской литературе необходимо усилить работу по формированию данного компонента функциональной грамотности как необходимого навыка использования знаний и умений для решения широкого диапазона жизненных задач в различных сферах человеческой деятельности, также в межличностном общении и социальных отношениях.

Изучение русской литературы должно быть направлено на формирование духовно-нравственных качеств и патриотических чувств обучающихся, формирование казахстанского патриотизма и стремления воплотить в жизнь общенациональную идею «Mәңгілік Ел», развитие толерантности и умения общаться в условиях межэтнической и межкультурной коммуникации.

Планируя работу по литературе, учитель должен ориентироваться на требования к уровню подготовки выпускников. Особое внимание при этом необходимо уделить развитию у старшеклассников способностей контекстного рассмотрения литературных явлений, умения сопоставлять литературные факты, проводить аналогии, выстраивать литературные параллели.

Содержание литературного образования курса «Русская классическая литература и современность» в 10-11 классах основывается на принципе преемственности. Историко-литературная основа двухгодичного курса предполагает изучение вершинных произведений русской классической литературы ХIХ и ХХ веков, что развивает и систематизирует представления о литературе и ее историческом развитии, а также позволяет осознать особенности диалога классики и современного искусства. Русская литература изучается не изолированно (в границах ХIХ и ХХ веков), а в современном контексте, также прослеживаются трансформации определенных мотивов, образов и сюжетных линий в искусстве ХIХ-ХХ веков.

Художественный материал, вынесенный для изучения в 10 классе, группируется блочно. Первый блок включает поэзию середины века и предполагает обзорное изучение лирики этого периода и монографическое изучение творчества Ф.И. Тютчева, А.А. Фета, Н.А. Некрасова. Второй блок посвящен изучению русской прозы разных жанров и стилей (сходство, преемственность и отличие реалистической прозы второй половины девятнадцатого века от прозы рубежа веков, динамика художественной прозы, сочетание в ней реализма и модернизма). Отдельный блок драматургических произведений (две драмы А.Н. Островского, две пьесы А.П. Чехова, социально-философская драма М. Горького, экспрессионная драма Л. Андреева и символическая драматургия А.А. Блока) позволит представить своеобразие и богатство классической драматургии. Завершает 10 класс блок текстов поэтов рубежа веков (стихи Бунина, Блока, Гумилева, поэтов-футуристов), которые контактно связаны как с поэзией пушкинского периода, так и с поэзией середины века, но при этом представляют собой третью вершину поэтической русской классики.

В 11 классе изучается русская литература ХХ века после 1917 года, с делением на четыре периода, изучение которых фиксирует происходящие в ней изменения и степень их соотнесенности с движением истории (литературный процесс 20 века в его развитии). Каждый период изучается по единой схеме: обзорные, проблемные, монографические темы; материал распределен по жанрово-родовому принципу. Каждый автор представлен ограниченным количеством текстов, анализируемых углубленно (творческая история, сюжетная организация, система образов, тематика, проблематика, поэтика, стилистика). В процессе изучения анализ текста сочетается с актуальной интерпретацией. Основная проблема литературного развития – гуманистическая миссия литературы в трагической истории ХХ века, соответственно, цель изучения – показать, как в русской литературе ХХ века воплощается художественный мир эпохи. В этой связи акцент делается на специфику словесного творчества, своеобразие индивидуального авторского стиля и теоретико-литературный подход к изучению текста.

В 11 классе завершается курс изучения литературы, поэтому, помимо усвоения учащимися новых знаний и совершенствования уже выработанных умений и навыков, осуществляется подведение итогов по изучению и осмыслению основных особенностей литературы как вида искусства и ее эстетической, духовной и нравственной роли в истории русской и мировой культуры.

В целях реализации профильного обучения наблюдаются развличия в обозначенных целях и задачах изучения предмета. Литературно-творческая и читательская деятельность учащихся общественно-гуманитарного направления ориентирована на углубленное изучение предмета и должна проявляться в компетентности в области исследовательской и креативной культуры, интерпретации художественного текста, создания собственного текста. Для естественно-математического направления дается информация обзорного характера; рекомендуется проводить междпредметные связи с предметами естественного и математического циклов. В обоих направлениях необходимо уделять особое внимание развитию речи.

С целью дополнения содержания профильного обучения моджно предложить углубленные профильные курсы: «Введение в литературоведение», «Основы стихосложения», «Техника литературного перевода», «Выразительное чтение», «История древнерусской литературы», «Русский фольклор», «Литература на рубеже веков», «Возвращенная» проза ХХ века», «Зарубежная литература: средние века», «Зарубежная литература: Эпоха Возрождения», «История зарубежной литературы ХХ века» и др.

Курсы филологической ориентации, например, «Исследовательская культура», «Ораторское мастерство», «Основы журналистики», «Мировая художественная культура», «Русское и казахское национальное театральное искусство», «История русского театра» и др., могут быть предложены учащимся как общественно-гуманитарного, так и естественно-математического направления.

Для учащихся 10-11 классов большое значение имеет внеклассная работа по литературе, складывающаяся из работы повседневной (руководство внеклассным чтением), эпизодической (читательские конференции, литературные и поэтические вечера, экскурсии), циклической (работа кружков, объединений, клубов, музеев и др.).

Количество учебных часов, отводимых учебной программой на изучение произведения, носит рекомендательный характер: возможна корректировка распределения количества часов в рамках темы для проведения творческих работ, поэтических чтений, читательских конференций и др.

Количество классных и домашних сочинений в каждом классе – 4 / 2.

Учебный процесс рекомендуется строить с использованием следующих приемов и методов, нацеленных на формирование умения создавать связный текст на литературную тему:

1) регулярное проведение аудиторных сочинений на литературную тему;

2) письменное обоснование выставленной учителем отметки с указанием сильных и слабых сторон ученической работы;

3) реализация установки на доработку и переработку учеником текста сочинения по замечаниям учителя (всей работы или отдельных ее частей);

4) проведение на завершающем этапе изучения монографической темы уроков обобщающего типа, нацеленных на подготовку к сочинению (анализ перечня тем сочинений, обсуждение способов раскрытия конкретной темы, разработка вариантов вступления и заключения к сочинениям на разные темы и др.);

5) систематическое включение в процесс обучения письменных заданий небольшого объема, требующих ответа на проблемный вопрос, сопоставлений тех или иных литературных явлений, интерпретации текста или его фрагмента;

6) последовательное формирование навыка тезирования, конспектирования, реферирования, составления разного вида планов.

Количество часов по литературе составляет:

общественно-гуманитарное направление:

в 10 классе – 2 часа в неделю, общее количество – 68 часов в год;

из них: вводные уроки и заключение – 2 часа, изучение произведений – 54 часа; уроки по развитию речи – 8 часов, уроки внеклассного чтения – 4 часа;

из них: введение и заключение – 2 часа, изучение произведений –78 часов, уроки по развитию речи –12 часов, уроки по внеклассному чтению –7 часов.

в 10-11 классах по 2 часа в неделю, общее количество – по 68 часов в год в каждом классе;