Оқу сауаттылығЫ 1022-нұсқа Нұсқау
жүктеу/скачать 2.73 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2360 - Нұсқа
1-мәтін Құмда өсетін сексеуіл орман ағаштарына ұқсамайды. Онда жапырақ жоқ. Оның орнына жасыл шашақ, бұтақтар өседі. Жапырақ аз болған сайын ылғалдың булануы көп болмайды. Өсімдіктер осылайша ыстықка да қалыптасады. Құмайт дала өсімдіктері ылғалдың мол кезі - ерте көктемде немесе күз түскенде тіршілік етуге бейімделген. Ерте көктемде құмның арасы бірнеше аптадай кілемше құлпырады. Қияқ арасынан қызыл гүл шығады. Шөл даланы бір сәт алауға бөлейді. Көп ұзамай күн ысиды. Жасыл кілемді сарғайтады, өсімдіктерді күйдіріп жібереді. Алайда өсімдіктер гүлдеп, тұқым шашып үлгереді. 1. Сексеуіл гүлі A) Жасыл B) Түрлі-түсті C) Гүлдемейді D) Жапырақты E) Қызыл 2. Сексеуіл кандай жерде өседі? A) ІІІөлейт жерде B) Орманды алқапта C) Тоғай ішінде D) Егінді далада E) Көл жағасында 2-мәтін Әлемдегі ең үлкен шөл - 9 000000 шаршы км аумақты камтитын Сахара шөлі. Бұл құмды шөл Солтүстік Африканың бүкіл жазығын алып жатыр. Туаректік диалектіде «Сахара» сөзі «шөл» деген мағынаыы береді. Құмды, шөлейтті аймақтың жаз мезгіліндегі температурасы 58 градусқа дейін көтеріледі, ал қыста 15-28 градус аралықты ұстап тұрады. Шөл даланың кейбір бөліктерінде бірнеше жылдар бойы жаңбыр тамшысы тимеген жерлер де бар. Сахарадағғы жалғыз су көзі - Ніл өзені. Шығысқа қарай ағатын аталмыш өзен кұмды аймақтың басым бөлігін басып өтеді. Дегенмен Сахараның кең бөлігінде ылғалды алқаппен жер астындағы бұлақтан шығатын құдық бар. Бұл ерекше құмды аймақта жол талғамайтын көлікпен серуендеуге келген туристер үшін арнайы бөлімшелер орналасқан. Сахара шөлінде құрма ағаштары мен дәмі тіл үйірер жүзім өседі екен. Құмды аймақта Тегази деп аталатын қала бой көтерген. Мұндағы үйлер тұзды тастардан салынған. Бұл қала - ғаламшарымыздағы сусыз, құрғақ, шөлейтті орындардың бірі. Орг-эр-равиден келетін керуеншілер ылгалды алкап жақыи маңда деп ойлап сағымның қүрбанына айналып жатады. 3. Қай сөйлем екінші азатжолдың мазмұнына сәйкес? A) Ең үлкен аймақты қамтитын жер - Сахара шөлі. B) Даланың біраз аймақтарында жауын жаумаған жерлер кездеседі. C) Керуеншілер су іздеу барысында сағымға алданады. D) Суы жоқ аймақ болса да құрма жемісі өседі. E) Құмды аймақтарда жол талғамайтын көлікпен жүруге болады. 4. Мәтін мазмұнының реттілігін көрсетіңіз. 1. Шөлдегі ауа райы. 2. Сағым құрбаны. 3. Шөлдегі құрылыс. 4. Сахара шөлі. 5. Cy - тіршілік көзі. A) 5.3.4.2.1. B) 1.2.3.4.5. C) 3.5.2.1.4. D) 4.1.5.3.2. E) 2.4.1.3.5. жүктеу/скачать 2.73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|