Оқулық " Экология"мамандығы
жүктеу/скачать 7.62 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- БӨЛІМ VII. ГИДРОСФЕРА 7.1 Гидросфераны қорғау: Қазақстандағы өзендер мен теңіздердің ластану жағдайлары, әлімдік мұхиттардың ластануы, мұхиттар мен теңіздердің өзін-өзі тазартуы.
| Бақылау сұрақтары:
Күн жүйесінің басқа планеталарының газды қабықшасынан Жер атмосферасы құрамының принципаильды айырмашыдығы неде? Атмосфераны ластаушы заттарды атаңыз және оларды шығаратын негізгі көздер? 3. Энергия тұтыну, экономикалық әрекеттер және «парникті газдарды» шығару арасында байланыстар бар ма? 4. «Парникті эффектінің» пайда болу себептері және биосфера үшін оның салдары? 5. Озон қабатын бұзатын негізгі заттарды атаңыз және оларды шығаратын көздер. 6. Жердің озон қабатының бұзылуының себептері мен салдары? 7. Қышқыл жаңбырдың пайда болуының қандай себептері? 8. Не үшін қышқыл жаңбыр планетаның көптеген аймақтары үшін экологиялық проблема болып саналады? БӨЛІМ VII. ГИДРОСФЕРА 7.1 Гидросфераны қорғау: Қазақстандағы өзендер мен теңіздердің ластану жағдайлары, әлімдік мұхиттардың ластануы, мұхиттар мен теңіздердің өзін-өзі тазартуы. Гидросфера — Жер су қабығы, ол ғаламшардағы химиялық қосылысқа түспеген аймақтардың барлығын (сұйық, қатты және бу түріндегі) қамтиды. Гидросфераны a құрамдас бөліктерін зерттейтін ғылымды гидрология деп атайды. Гидрология зерттеу объектісіне қарай екі салаға: Дүниежүзілік мұхит пен онын бөліктерін зерттейтін мұхиттану және құрлықтағы суларды зерттейтін құрлық гидрологиясына жіктеледі. Гидросфераның жалпы көлемі, шамамен, 1,4 млрд км3. Бұл орасан мол су массасының тек 2,5%-ы ғана тұщы су, қалған бөлігін Дүниежүзілік мұхит пен құрлықтағы ащы сулар құрайды. Тұщы сулардың басым бөлігі мұздықтарда шоғырланған. Физикалық қасиеттері мен құрамына қарай олар үшке ажыратылады: 1) мұхиттық сулар (теңіздер мен мұхиттар); 2) құрлық сулары мен мұздықтар; 3) жер асты сулары (шекаралық сулар). Олар жер қыртысында орналаскан. Гидросфераның жалпы көлемі — 1,8 млрд. км3. Оның көпшілігі (1370 млн. км3) — мұхит сулары, ал жер асты суларының көлемі — 400 млн. км3. Бұл сулардьщ барлығы да табиғи ерітінділер болып саналады. Сондықтан да олардың әрқайсысы азды-көпті мөлшерде минералданған сулар түрінде кездеседі. Құрлык сулары көбінесе тұщы, ал мұхит пен теңіз сулары тұзды (35 г/л немесе 3,5%) болып келеді. Олардың тұрақтылыры еріген заттардың мөлшері мен шөгінді жыныстардын, аралығындағы динамикалық тепе-теңдіктің тұрақтылығын көрсетеді. Құрлық суларының көпшілігі атмосфералық сулар есебінен құралады. Олардың құрамында минералдық тұздар өте аз кездеседі. Материктік сулар мен мұхиттық суларда кездесетін тұздардың химиялық құрамы өзіндік ерекшеліктерімен ажыратылады. Оларды құрайтын иондардың мөлшері бір-біріне кері пропорционал: мұхит суында — Nа+>М£2+>Са2+; С1->SО4-2>НСО3-; материк суында-— М£2+ жүктеу/скачать 7.62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|