Оқулық Алматы, 012 ƏӨж ббк ə Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
жүктеу/скачать 7.14 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Джон Кауч Адамс
- Галле и д , Аррест
- 27-сурет.
- Тритон
- Нерида
| тания, Дездемона, Корделия, Офелия, Джульетта жəне т.б.
Шекспир персонаждарының атымен аталады. Ал диаметрі 100 км кіші серіктері Уранның гравитациялық күші ықпалымен айналып жүрген астероидтарға ұқсас болып келеді. Олардың беткі бөлігінде өте ірі жарықтардың іздері көптеп кездеседі, олар жанасып өткен метеориттердің жолы болуы мүмкін. Нептун – Күннен ең қашық орналасқан ғаламшар, оның диаметрі Жер диаметрінен 3,9 есе үлкен, ұзындығы 49 500 км. Өз білігінен айналу периоды 17 сағат 32 минут. Күннен қашықтығы 4,5 млрд км, орбита бойынша айналу уақыты 165 жыл. Нептун ғаламшары теориялық есептеулер бойынша ашылған болатын. Ағылшынның математик жəне астроном ғалымдары Джон Кауч Адамс пен Джеймс Чаллис жəне француз астрономы Ур- бан Леверье 1845 жылы бір мезгілде жасаған есептеулері негізінде Нептунның орнын нақты көрсеткен болатын. Ең алғаш рет 1846 жылы 23 қыркүйекте астроном Галле и д , Аррест оның орнын анықтады, ол Адамс пен Леверье көрсеткен орыннан онша қашық емес жерден табылған болатын. Нептунның құрылысы Уранға өте жақын, оның орталық бөлігінде онша үлкен емес қатты ядро орналасқан. Оның масса- сы Жер массасына жақын. Ғаламшар бетінде тау жоталары, түрлі тереңдіктегі жарықтар жүйесі анықталған. Нептун айналасынан да 79 сақина табылған, алайда, ол біртұтас шеңбер емес, бірнеше аркалар жиынтығынан құралған. Аркалар бір-бірімен байланыспастан жеке дара қозғалысқа түседі. Нептун атмосферасы сутек, гелий жəне метан қоспасынан тұрады (27-сурет). 27-сурет. Нептун атмосферасының құрамы «Вояджер-2» зонды көмегімен Нептун атмосферасының жоғарғы қабаттарынан дыбыс жылдамдығымен деңгейлес қозғалатын құйынды желдер мен циклондар анықталды. Бұл ауа қабаттары арасындағы температура мен қысым айырмашылығының нəтижесі болуы мүмкін. Бұл айырмашылықтың туындауы ғаламшар қойнауында тоқтаусыз жүріп жатқан жанартаулық процестер бар екенін дəлелдейді. Өйткені Нептун Күннен алған жылудан 2,7 есе артық энерги- яны сыртқа шығарады. Ғаламшардың беткі орташа температура- сы – 155 0 С дейін жетеді. Экватор бойымен параллель бағытта өте күшті желдер соғады, олардың жылдамдығы 700 км/сағат, желдер ғаламшар айналуына қарама-қарсы бағытта батыстан шығысқа қарай соғады. Нептунның 13 табиғи серігі бар, олардың барлығы силикатты- тасты негізден құралған. Ең үлкені – Тритон, оны 1846 жылы Уи- льям Лассель ашқан. Диаметрі 2700 км, онда Нептундағы серіктер массасының негігі бөлігі шоғырланған. Тығыздығы өте жоғары, 2 г/ см 3 . ірі серістері қатарына Нерида, Протей, Наяда, Таласса, Гала- жүктеу/скачать 7.14 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|