Оқулық Алматы, 013 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
-кесте Сенімділік өлшемінің кестелік мəндері (п>30)
жүктеу/скачать 3.34 Mb. Pdf көрінісі
|
| 22-кесте
Сенімділік өлшемінің кестелік мəндері (п>30) Сенімділік деңгейі t кecm Р=0,95 Р=0,99 Р=0,999 1,96 2,58 3,29 Егер t есепт > t кест болған жағдайда арифметикалық ортаның мəні ықтималдық деңгейлеріне (Р) сəйкес сенімді болып саналады (Р > 0,95; Р>0,99 немесе Р > 0,999). Кері жағдайда (t есепт > t кест ) сенімсіз деп саналады (Р<0,95). Вариациялық қатардың көрсеткіштерін үлкен іріктемеде есептеу техникасы. Вариациялық қатардың көрсеткіштерін есептеудің бірнеше əдісі белгілі: көбейту, шартты орта, т.б. Биометрия тəжірибесінде үлкен іріктеме көрсеткіштерін есептеу үшін шартты орта əдісі жиі қолданылады. Шартты орта əдісінде кластардың бірі орта шама ретінде алынады. Шартты орта ретінде алынған кластың жиілігі басқа кластардың жиілігінен жоғары болғаны жəне вариациялық қатардың орта бөлігінде орналасқаны ыңғайлы, өйткені ол көрсеткіштерді есептеуді жеңілдетеді. Үлкен іріктеме үшін вариациялық қатардың көрсеткіштерінің формулалары: 183 2 2 / , / ( / ) , / 100%, / x x A k fa n k fa n fa n Cv x S n σ σ σ = + ⋅ = ⋅ − = ⋅ = ∑ ∑ ∑ Осы формулаларды жоғарыдағы мысалға қолдану үшін қажет көмекші шамалардың fa ∑ жəне 2 fa ∑ мəндерін есептеу жолы 10-кестеде көрсетілген. Арифметикалық ортаны есептеу үшін шарт- ты орта мəнін анықтау керек: А = (118+120)/2 = 119. Енді арифметикалық орта, өзгергіштік жəне статистикалық қате коэффициенттерінің мəндерін есептейміз: x = 119 + 3x · 10/100 = 119,3 см 2 3 256/100 (10/100) σ = ⋅ − 4,79 см Сv = 4,79/119,3 × 100% = 4,02%, Sx=4,79/ 100 =0,48 cv Сонымен, 1-сыныпта оқитын қыз балалардың бойының орташа ұзындығы 119,3 см-ге тең, оның өзгергіштігі əлсіз, қателігі шамалы (x ± s х =119,3 ± 0,48 cм), ал көрсеткіштің өзі сенімді t ecenm = 119,3/0,48 = 265,1 >tкecm0,999 = 3,29. Р>0,999) деп қорытынды жасауға болады. Биометриялық көрсеткіштерді шағын іріктемеде есептеу. Іріктеменің негізгі сипаттамалық көрсеткіштерін шағын іріктемеде есептеу көбейту əдісіне сүйенеді. Белгінің орта жəне өзгергіштік көрсеткіштерін анықтау үшін мына формулалар қолданылады: ( ) / х арифметикалык орта x n ⋅ = жəне 2 ( ) / 1 х х арифметикалык орта n σ = − ⋅ − ∑ Шағын іріктеменің көрсеткіштерін анықтау жолын жеке мысал- дарда қарастырайық. Мысалы. Мектептің 7-сынып оқушылары арасынан кездейсоқ алынған 14 жастағы жеті ұл баланың өкпесінің сыйымдылығы (см 3 ) былайша өзгерді: 2101, 2640, 2500, 2295, 2402, 2100, 2205. Осы мысалда əрбір нұсқаның арифметикалық нұсқадан ауытқуы, одан соң ауытқулардың квадраттарының қосындысы (23-кесте) есептелінеді. |