Оқулық Алматы, 014 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
жүктеу/скачать 4.76 Mb. Pdf көрінісі
|
| 13.3-сурет. Шамалармен орындалатын əрекеттер
Амал – мəліметтерге жасалатын қарапайым аяқталған əрекет. Өрнек – операция тізбегін кейбір шамалар үшін анықталатын алгоритмдегі жазба; Команда – орындаушыға кейбір аяқталған əрекетті орын- дау үшін алгоритм жазуына енген типттік негіздеме. Меншіктеу, енгізу, шығару командалары – қарапайым командалар деп аталады; циклдық жəне тармақтану командалары – құрастырылған немесе құрылған команда деп аталады. Программа құру кезінде тек сол программалау тілінің операция 363 жəне команда қорының мəндерін ғана қолдану қажет. Мəселен көбейту мəні жұлдызша ретінде беріледі, мысалы Бейсик тілінде программалауда дəрежелеу түріндегі алгоритм құруға мүмкіндік бар. Мыс. Х 5 немесе х^5. программалау тілінде бұл операция былай жазылады х^5. Ал, паскальда дəрежелеу жоқ сондықтан ол былай жазылады: х*х*х*х*х. Көп мүшедегі бүтін дəреже циклдық көбейту мен, мыс. 20- ның 30-шы дəрежесі ретінде беріледі. Нақты дəрежелер мынадай функциялар арқылы беріледі: exp немесе ln: X y =e y ln x = exp (*ln(x)). Программалауда түйсіндік түсініктер айнымалы жəне меншіктеу ретінде кездеседі. Меншіктеу нəтижесінде айнымалы белгілі бір анықталған мəндер қабылдайды. Командалар ішінен ОКЖ-ның жоғары көрсеткіш меншіктемеде енгізу жəне меншіктеу командасын орындайды. Меншіктеу командасы келесі түрде жазылады <айнымалы>:=<мəтін> . <<:=>> меншіктеу белгісі. Бұл инструкция келесі əрекетті көрсетеді. 1. Өрнекті есептеу. 2. Айнымалының берілген мəнін меншіктеу. Х:=Х+1 түріндегі меншіктеу оқушыларға түсініксіз болуы мүмкін. Бұны математикалық тұрғыдан қарасақ, мүлдем мұндай теңдеу болмайды. Ол меншіктеу былай түсіндіріледі. Х айнымалыға 1 қосу арқылы оны х айнымалының өзіне меншіктейміз. Басқаша айтқанда берілген мəтін командасындағы х айнымалы 1-мəнге артады. Есептеуші алгоритмнің компьютермен орындалуы оқушы 2 санның қосындысын алгоритмнің орындалуын келесі түрде түсіну қажет. Қосу алгоритмі Бүтін А, В, С Басы енгізу А Енгізу В С:=A+C Шығару С Соңы. 364 Есеп шығаруына мысалдар келтіру. «Меншіктеу» жəне «айнымалыларды» жете түсіну үшін бірнеше мысалдар қарастырайық. 1-мысал. Нүктелер орнына меншіктеу командасының алгоритмін жазыңдар, нəтижесінде берілген санның 4-ші дəрежеге шығарылу алгоритмі шығады. Енгізу А... шығару А Шешуі енгізу А A:=A*a(A 2 ) A:=A*A(A 4 ) Шығару А 2-ші мысал: келесі формула бойынша у-ті есептеу алгоритмін АЯ-ға жазу; Y:={1-x 2 +5x 4 } 2 , мұндағы Х – бүтін сан келесі шектеуді ескеру: 1. Арифметикалық түрде тек қосу, алу, көбейту амалдарын ғана қолдану. 2. Тұжырымдама тек бір арифметикалық амалды ұстана алады. Х=2 болғандағы алгоритм-трассировкасын орындау. Шешуі: оқушылар бұл есепті шешуге əр түрлі алгоритм құруы мүмкін. Əртүрлі қорытындыны сақтау үшін қосымша айнымалыны қолдануға болады. Есепті шешу үшін қосымша тек 2 айнымалы х жəне у- ті қолданып, қосымша айнымалыдан бас тартуға болады. Ол алгоритм жəне оның трассировкасы 13.1-кестеде бейнеленген. 13.1-кесте жүктеу/скачать 4.76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|