Температураны өлшеуге арналған аспаптар сұлбалары

Кеңею термометрінің сезімталдығы S = 
S=∆А/∆v = А
0
(α
1
- α
2
), 
мұнда А
0
— кейбір бастапқы температура кезінде термометрді 
құраушы екі дененің ұзындығы; α
1
жəне α
2
— олардың жылулық 
кеңеюі коэффициенттері. 
11.2.2. 
Кеңеюдің металлды термометрлері 
Дилатометрлік 
термометр 
сызықтық 
кеңеюдің 
үлкен 
температуралық коэффициенті бар металл түтік жəне түтіктің осі 
бойынша орналасқан жəне олардың ұштарының бірінде қатты 
бекітілген кеңеюдің кіші коэффициенті бар стержень түрінде 
орындалады. 
Температураның өзгеруімен туындаған стержень мен түтік 
ұштарының орын ауысуының айырмашылығы иінтіректі-тісшелі 
жүйемен қабылданады жəне есептік құрылғыға беріледі. 
Сызықтық кеңею коэффициентінің орташа мəні а
г
- келесі түрде 
анықталады: 
,
)
(
1
2
1
1
2
1
vl
l
v
v
l
l
l







мұнда 1
1
, 1
2
—v
1
и v
2
. температураларындағы түтіктің ұзындығы. 
Егер v
1
= 0°С болса, онда өрнек жеңілдетіледі α
1
 = ∆l / (v
2
l
0
). 
Сызықтық кеңеюдің белгілі коэффициенттеріндегі v
2
өлшенетін 
температура салыстырмалы ұзаруға байланысты ∆l/l
0
формула 
бойынша анықталады: 

 

.
)
/(
)
/(
0
1
0
1
2
St
R
l
l
l
l
v






11.1-кесте 
Сызықтық кеңеюдің температуралық коэффициенттері 
Материал 
сызықтық 
кеңею 
коэффициен
ті 
а/ • 10
-6
, К
-1
Материал 
Сызықтық 
кеңеюдің
коэффициенті, 
а/• 10
-6
, К
-1
Алюминий 
23,8 
Никель 
13,0 
Темір (құйма) 
10,4 
Фарфор 
3,5 
Әйнек 
5,9 
пластмассалар 
80,0 
Инвар 
1,5 
Кварцті əйнек 
0,5 
Сым 
16,5 
Болат (қоспа- 
15,0 
жез 
18,4 
ланған) 
195 

Мұнда R индексі түтік кеңеюіне жатады, ал St индексі - 
стерженьге қатысты. 20... 100 °С температура диапазонындағы 
кейбір материалдардың сызықтық кеңею коэффициенттерінің 
орташа мəндері
11.1-кестеде келтірілген.Биметаллды термометрлер сызықтық 
кеңеюдің əртүрлі коэффициенттіері бар материалдармен түзілген 
екі қабатты металл таспадан тұрады. Жез (мыс пен мырыш 
қорытпасы) пен инвар (темір никельді қорытпа) кең таралымға ие 
болды. Температура Ах-ке өзгерген кезде бір ұшынан қысылған 
таспа Ах иілу орнының деформациясына ұшырайды, оны төмендегі 
формула бойынша біршама дəлдікте есептеуге болады 
∆х = (l
2
 /2s )∆α; ∆v, 
мұнда l — бейметалл таспаның ұзындығы s — бейметалл таспаның 
жуандығы; ∆α
1
— бейметалл компоненттердің сызықтық кеңеюі 
коэффициенттерінің айырмашылығы, ∆α
1
= α
l1
- а
/2
. 
Формула α
l1
> а
/2
. болғанда дұрыс болады. 
Осылайша, I = 5 см, s = 1 мм жəне Аа/ = 15 · 10
-6
К
-1
болғанда 
температураны 100 К өзгерткен кезде бейметалл таспа ∆х = 2 мм 
иіледі. 
Бұл деформация дилатометрлік термометрмен құрылатын орын 
ауысудан екі есе артады. 

жүктеу/скачать 4.38 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: