Электрлік өлшеуіш аспаптар мен жүйелер

12.2-сурет Электрөлшеуіш аспаптар: 
а - магниттік электрлік жүйенің; б - электр динамикалық жүйенің;
в - жылжымалы өзегі бар электр магнитті; г -
қыздырылатын жібі бар термоэлектрлік. 
орамдары арқылы өтетін ток өрістің магниттік сызықтарының 
бағытына перпендикуляр бағытқа ие. 
Электр тогы екі серіппелі элемент арқылы (таспалы кергі, 
спиральды серіппелер) беріледі, олар бір мезгілде механикалық 
қарсы əрекет ететін момент түзеді. Жақтауға əрекет ететін 
айналдырушы момент келесідей түрде анықталады: 
M
α
 = ψI
M
 = B
L
AnI
M
 , 
мұнда I
M
- жақтаудағы токтың өлшенетін күші; BL - ауа 
саңылауындағы магниттік индукция; А - тұйық магниттік ағынмен y 
енетін жақтаудың ауданы; n жақтаудың орам саны. Жақтаудың 
қозғалысы дифференциалдық теңдеумен сипатталады 
Θ
..

+ R
.

 + сα = M
r
, 
мұнда Θ - инерция сəті; R - сөну коэффициенті; α - ауытқу 
бұрышы;  c  - серіппенің қаттылығы; M
r
— бекітуші момент. 
Өтпелі процесс аяқталғаннан кейін стационарлық күй үшін a = a 
= 0 жəне  M  
 u 
 = M  
 r 
,  сондықтан жазуға болады 
α = nAB
L
I
M
/с. 
Жылдам өтетін процестерді өлшеу кезінде магниттік электр 
жүйесінің өлшеу механизмі оның инерциясымен токтың орташа 
мəнін береді: 
221 





T
M
M
i
dt
i
T
0
1

Басқа өлшеу құралдарымен салыстырғанда, магнитоэлектрлік 
жүйенің аспаптарының маңызды артықшылығы олардың жоғары 
дəлдігі болып табылады. Мысалы, 0,1% -дан аспайтын қателігі бар 
аспаптар сериялық түрде шығарылады. 
Магниттік электрлік жүйе аспаптарының көмегімен өлшеу 
кезінде температура əсері елеулі теріс əсер етуі мүмкін, себебі 
температура өзгерген кезде, жақтаудың да жəне қарсы əрекет ететін 
серіппенің де электр кедергісінің өзгеруі жүреді. Оған қоса, қарсы 
əрекет ететін момент те температураға тəуелді болады. 
Э л е к т р д и н а м и к а л ы қ ж ү й е н і ң а с п а п т а р ы . Бұл 
токтардың өзара əрекеттесуі принципіне негізделген өлшеуіш 
аспаптар (12.2, б-сурет). Олар айнымалы токта да, тұрақты токта да 
өлшеу үшін қоланылады. 
Тұйық магниттік тізбегі бар электродинамикалық өлшеу құралы 
магнитті электрлік жүйенің аспабы ретінде жұмыс істейді, бірақ 
айырмашылығы 
тұрақты 
магнит 
орнына 
электромагнит 
пайдаланылады. 
Айналдыру моменті үшін мынаны аламыз 
M
α
 = B
F
AnI
M
 , 
мұнда B
F
- қозу катушкасымен жасалатын ауа саңылауындағы 
магниттік индукция (қозу катушкаларындағы I
F
ток күшіне 
пропорционалды). 
Ферромагниттік білігі жоқ электродинамикалық өлшеу 
аспабында ферромагниттік элементтер толықтай жоқ. Магнит өрісі 
қозған кезде, аспаптың əрекет ету принципі тұйық магниттік тізбегі 
бар аспапқа ұқсас. 
Өзіндік магниттік өріс əлсіз болғандықтан білігі жоқ 
электродинамикалық өлшеуіш аспаптар білігі бар аспаптарға 
қарағанда сыртқы өрістерді əсерінен кедергілерге біршама көп 
ұшыраған. 
Электродинамикалық өлшегіштік түрлендіргіштердің ерекшелігі 
- олардан I
F 
жəне I
M
. туындыларды алу мүмкіндігі болып табылады.
I
F
= I
M
болғанда инерциялыққа байланысты аспаптың көрсеткіші кез 
келген 
пішіндегі 
токтың 
тиімді 
мəнінің 
шаршысына 
пропорционалды: 
.
1
0
2
2




жүктеу/скачать 4.38 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: