Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»

Рис. 13.9. Упрощенная 
структурная 
схема реального генератора раз- 
вертки 
Онда жұмыс бөлігінің U
p
жаймалау кернеуін төмендегідей түрде жазуға 
болады:
U
C
= E (1 - e
-
"
т
), 
мұндағы Е — кернеу көзі; т = RC. 
Басқаша айтқанда, конденсатордағы кернеудің өзгеруі экспоненттік 
сипатқа ие. Бұл тәуелділіктің ең сызықты бөлігіне бастапқы бөлік 
жатады, сондықтан сызықты өзгеретін жаймалауға қол жеткізу үшін т 
>> 7^ болғандағы конденсатордағы кернеу өзгерісінің бастапқы бөлігі 
таңдалады. Бұл дегеніміз, Е кернеу көзінің жұмыс режимі ток 
генераторының жұмыс режиміне жуықтауы керек.
Е қоректендіруші кернеуінің деңгейі шектеулі болғанда, экранда 
сызықтық жаймалауды операциялық күшейткіштегі интеграторлармен 
жасауға болады (13.10-сурет). 
13.10-суретіндегі схемада операциялық күшейткіштің мінсіздігінің 
арқасында, ток i
0
= 0 болғанда, i
R
және i
C
токтары үшін тәуелділік 
төмендегідей болады:
234 
13.10 сур. Генератор развертки
на операционном усилителе: 1 — 
операционный усилитель
яғни сызықтық тәуелділік орын алады.
13.9-суретінде нақты жаймалау генераторының жеңілдетілген 
құрылымдық схемасы бейнеленген.
13.9-суретіндегі 
схема 
үшін 
жұмыс 
уақыты 
ішіндегі 
конденсатордағы кернеудің өзгерісі төмендегі формула бойынша 
анықталады:
Бұл токтарды теңестіріп, аса күрделі емес түрлендірулерден кейін 
мынадай формуланы аламыз 

яғни, берілген құрылғы операциялық күшейткіште жаймалау 
кернеуінің сызықтық біріктірілуін жүзеге асырады. Схемада мыналар 
бейнеленген: R — резистор, i
R
— резистор арқылы өтетін ток; U
BX
және 
и
вых
— кіріс пен шығыстағы жаймалау кернеуі; С — 
конденсатор; i
c
— конденсатор арқылы өтетін ток; U
0
— эта- 
лондық кернеу.
Жадтаушы электронды-сәулелік түтікшелер жеке сигналдар мен 
қуыстылығы үлкен сигналдарды зерттеуде қолданылады. Бұл 
түтіктердің құрамында кең қолданыстағы ЭСТ-теріндегідей элементтер 
бар, бірақ олар қосымша жад түйінімен және кескінді жаңғырту 
жүйесімен жабдықталған. 
13.11-суретінде 
жадтаушы ЭСТ-тің жеңілдетілген схемасы 
көрсетілген. Жад түйіні екі торлы электродтан тұрады, олар экранға 3 
параллель орналасқан. Экранда диэлектрик қабатымен жабылған 
нысана 2 бар. Нысананың жоғарғы жағында тор түріндегі, үлкен 
құрылымды тағы да бір эдектрод – коллектор 1 орналасқан. 
Кескін жоғары қуатты электронды сәулемен (жазба сәулесі) 
жазылады. Сәуле электрондары нысанада орналасып, зарядтың 
мөлшері 
сәуле 
тогына 
пропорционалды 
болады. 
Сәулені 
жылжытқанда, осцилограмманың пішінін қайталайтын потенциалды 
рельеф жасалады. Сигнал әрекеті тоқтағаннан кейін, нысананың 
потенциалды рельефі ұзақ уақыт бойы сақталып қалады. Жазылған 
кескінді жаңғырту жүйесінің көмегімен бақылауға болады, ол 
қыздырғышты катод К пен модулятордан М' және анодтан А'
2 
тұрады 
(13.11-суретке қараңыз). 
К' түтігінің катоды қуаты төмен электродтардың ағынан жасайды, 
олардың тығыздығы модулятормен М реттеледі. Нәтижесінде 
электрондардың кең фокусталған шоғы құрылады, олар нысананы 
біркелкі сәулелендіреді. Нысананың потенциалы жазылған кескін 
болмағанда, жаңғырту шоғының баяу электрондары ол арқылы өтіп 
кетпейтіндей етіп таңдалады. Нысананың бұл нүктелерінде 
потенцталды рельеф болғанында, осы нүктелердегі электрондардың бір 
бөлігі экранға қарай өтіп, осылайша оның жарықтануын тудырады. 
Экранда нысананың потенциалды рельефінің формасын қайталайтын 
осциллограмма пайда болады. Жазбаны өшіру коллекторға нысананың 
потенциалын тегістейтін теріс кернеуді беру арқылы жүзеге 
асырылады.
Мұндай 
ЭСТ-тің 
жұмыс 
режимінде үш моментті бөліп 
қарастыруға болады: 
1) сигналды 
жазбасыз 
бақылау. Коллектордағы кішігірім 
оң кернеумен
235 
К' 
13.11-сурет. Жадтау ЭСТ-тің 
жеңілдетілген схемасы: 
1  — коллектор; 2  — нысана; 3  — экран 

13.12-сурет. Матрицалық
Индакторлық панель 
1-шыны пластина; 2-матрица; 3-катод 
U
кол
= 50 В, нысанадағы нөлдік потенциалмен U
M
= 0, тез ұшатын 
электрондар үшін нысананың мөлдірлігімен сипаттамалады; 
2) жазба режимі. Онда коллектордағы кернеу и
кол
= = 50 В, 
нысанадағы оң потенциал и
м
 = 30 В тең, нысанадағы мөлдірлік азырақ 
болады. Нәтижесінде тез ұшатын электрондар екінші реттік 
электрондарды қағып жіберіп, нысанада зарядтаушы оң рельефті 
тудырады, және ол ұзақ уақыт бойы сақтала алады;
3) жаңғырту режимі. Оның параметрлеріне нысанадағы нөлдік 
потенциал и
м
= 0, рельеф жазылған тұстардан басқа; нысананы 
жаңғырту жүйесінен баяу ұшатын электрондар ағынымен сәулелендіру 
жатады. Ол ағын үшін нысана рельефтің сигнал жазылған тұстарында 
ғана мөлдір болады. 
Жадтаушы ЭСТ-тің басты параметрлеріне төмендегілер жатады:
1) жаңғырту режиміндегі экранның жарығы — жаңғырту жүйесінің 
модуляторымен реттеледі, жаңғырту үздіксіз жүретіндіктен, өте 
жоғары болуы мүмкін;
2) кескінді жаңғырту уақыты — негізінен потенциалды рельефтің 
ионды бомбылауға төзімділігімен шектеледі. Заманауи ЭСТ-те 
жаңғырту уақыты ондаған минуттарға дейін жетуі мүмкін;
3) жазбаны сақтау уақыты— ЭСТ-тен кернеу түсірілгенде 
анықталады; 
4) жазу жылдамдығы — хесте сақтау режиміндегі ЭСТ-тің тез 
әрекет етуін сипаттайды, және ол қажетті шамадағы потенциалды 
рельефті жасауға керекті уақытқа тәуелді болады.
Қазіргі 
заманауи 
жадтаушы 
ЭСТ-тің 
сигналдарды 
жазу 
жылдамдығы 2,5 - 4 000 км/с арасында болады. 

жүктеу/скачать 6.25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: