Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»
жүктеу/скачать 6.25 Mb. Pdf көрінісі
|
| X
N a At x u h u h Вход 6 5.10-сурет. Құрылымдық сызбалар: а — уақыт-импульстік түрлендіргіші бар ҰЦТ; б —«уақытты интервал-код» түрлендіргіші; 1, 2 — уақытша селектор кірістері Мысал ретінде уақыт-импульстік түрлендіргіші бар ҰЦТ қарастырамыз. Уақыт-импульстік әдісі негізіне өлшенетін көлемнің уақыт интервалына түрленуі жатады, ол кейін тұрақты жиілік импульстерімен (есеп импульстері) толтырылады. Осы әдісті қолданатын ұқсас-цифрлық түрлендіргіштер уақытша интервалды, кернеуді, жиілікті, фаза түрлілігін және басқа көлемдерді кодқа түрлендіру үшін қолданылады. Уақыт-импульстік түрлендіргіші бар ҰЦТ қарапайым сызбасы 5.10, а суретте ұсынылған. Сызбаға екі түрлендіргіш енеді. Біріншісі кіріс көлемін X уақыт интервалына A t, екіншісі уақыт интервалын At импульстердің ретіне (цифрлық код) N түрлендіреді. Егер бірінші түрлендіргіштің құрылымы кіріс көлемінің X түріне байланысты әртүрлі болса, онда «уақыттық интервал-код» түрлендірушінің құрылымы ҰЦТ барлығы үшін бірдей (5.10-сурет, б) Уақытша интервал A t x = t 2 — t 1 екі қысқа импульстермен беріледі: тіректі u t (уақыт кезеңінде t 1 ) және интервалды u t 2 (уақыт кезеңінде t 2 ). Бұл импульстер ұзақтықпен At x = t 2 — t 1 . тікбұрышты импульсті u t 2 өндіретін қалыптастыру блогына ҚБ түседі. Көрсетілген тікбұрышты импульс уақытша селектордың УС 1 кірісіне беріледі. Уақытша селектор кірісіне 2 есептік импульстерінің генераторынан ЕИГ дәлме-дәл анықталған жиілікпен есептік импульсінің и ес реті үнемі түсіп тұрады. Есептік импульстер УС арқылы тек УС тікбұрышты импульспен u тік ашық кезде ғана, яғни уақытша интервал At x . бойы өте алады. 97 Есептік импульстердің ілесу кезеңі Т сч = 1/ f cч Δt x қарағанда аз таңдалатын болғандықтан, УС арқылы өткен есептік импульстер саны N мына формуламен өрнектеледі: Сондықтан Δt = N/f сч . Осылайша әр уақыт интервалына ҰЦТ, яғни цифрлық кодқа шығу кезінде белгілі сандар импульстерінің реті ұйқастыққа келеді. Цифрлық есептеу құрылғылары оператордың ондық цифрды есептеуге ыңғайлы кәдімгі түрдегі өлшеу нәтижелерін ұсынуға қызмет етеді. Цифрлық есептеу құрылғысында цифрлық инликаторлардың бірнеше түрлері қолданылады. Газоразрядты, жарықдиодты және сұйықкристалды индикаторлар кең таралған. Газоразрядты индикаторларда араб цифрлар формасында орындалған сым катодтарының жинағы және жалпы торлы аноды бар. Катодтар бір пакетке жиналған және тереңдігі бойынша, неонмен толық емес баллонда бірінің-артынан бірі орналасқан. Егер кернеу анодқа және қандай да бір катодқа берілсе, онда олардың арасында жарқыраған сәйкес цифр түрінде жалынсыз разряд пайда болады. Газоразрядты индикаторлардың жұмыс кернеуі 170-200 В құрайды. Бұндай жоғары кернеудегі индикаторлар төмен вольтты интегралды микросызбалармен нашар бірігеді. Бұл олардың негізгі кемшілігі. Жарықдиодты индикаторларды жартылай өткізгіш инжекционды жарық шығарушы диодтарда қолданады. Жарықдиодтары спектрдің көрінетін бөлігінде сәуле таратады. Сәуле түсі материалға байланысты және іс жүзінде кез келген- қызылдан жасылға дейін болуы мүмкін. Бұл түрдегі индикаторлардың әдетте сегменттік құрылымы бар. Осылайша цифр анықталған сегменттердің түссізденуімен қалыптастырылады. Жарықдиодты индикаторлардың құндылығына жоғары ашықтық, үлкен төзімділік, төмен жұмыс кернеуі (бірнеше вольт) жатады. Бірақ бұл индикаторлардың тек кішігірім мөлшерлері бар. Сұйықкристалды индикаторлар сұйық кристалдар деп аталатын кейбір органикалық заттардың қасиетін, қолданатын кернеу әсерімен сыну коэффициентті өзгертуді қолданады. Құрастырмалы индикаторлар конденсатор түрінде орындалған, оның астары екі шыны пластинкаға мөлдір қабықша түрінде қондырылған өткізгіш электродтар болып табылады. Сұйық кристалдың жұқа қабаты осы пластинкалар арасында орналасқан. Индикаторлар өз энергиясын сәулелендірмейді, олар шағылысқан жарықта кернеу мен фон арасында қондырылған кереғарды пайдалана отырып, жұмыс жасайды. Оның нәтижесінде сұйықкристалды индикаторлар өте үнемді. Бұл инидикаторлардың кемшілігі - бейнелеудің алуан түрлілігінің сыртқы жарық бергіштікке, сонымен қатар жоғары емес ашықтыққа тәуелділігі. 98 |