Оқулық физика 8 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі ұсынған
жүктеу/скачать 4.48 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2.
Нақты жағдайда сыртқы ортамен әрекеттеспейтін тұйықталған де- нелер жүйесін жасай алмаймыз. Оның үстіне тұйық жүйедегі денелер арасында әртүрлі үйкеліс күштері әрекет етеді де, олардың температура- лары жоғарылай бас тайды. Мұндай жағдайда механикалық энергияның сақталу заңы орындалмайды: Е м = Е к + Е п ≠ сonst. 3. Механикалық энергияның сақталмауы оның түгел жоғалып кеткенін білдірмейді. «Сонда ол қайда кетеді?» деген сұрақ туындай- ды. Бұл сұрақтың дұрыс жауабын табу үшін қозғалыс түрлерін ажы- рата білуіміз керек. Физикада қозғалыстарды макроскопиялық денелердің механика- лық қозғалысы және микроскопиялық бөлшектердің жылулық қозғалысы деп екі түрге бөледі. Заттардың микроскопиялық бөл- шектерінің үздіксіз бейберекет қозғалысын жылулық қозғалыс деп атағанбыз. Жылулық қозғалысқа қатысатын бөлшектер де механи- калық қозғалысқа қатысатын денелер сияқты, кинетикалық және потенциалдық энергияларды иеленеді. Заттардың микроскопия- лық бөлшектерінің кинетикалық және потенциалдық энергияла- рының қосындысын дененің ішкі энергиясы деп атап, U әрпімен белгілегенбіз: U = E к + E п . Механикалық қозғалыс кезінде үйкеліс күштері салдарынан дене- лердің жылдамдықтары азайып, температураларының жоғарылай- тыны белгілі. Демек, олардың механикалық энергиялары да кемиді. Есесіне денелердің температурасы жоғарылайды. Ал температура- ның жоғарылауы дененің құрамындағы бөлшектердің жылдамдығын арттырып, оның ішкі энергиясын өсіреді. Ендеше, макроскопиялық денелердің механикалық энергиясы мүлдем жоғалып кетпейді, энер- гияның басқа түріне – микроскопиялық бөлшектердің ішкі энергия- сына түрленеді. жүктеу/скачать 4.48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|