Оқулық физика 8 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі ұсынған
жүктеу/скачать 4.48 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3. Термодинамиканың екінші заңы деп қайтымсыздық процестеріне негізделген табиғат заңдарын айтады.
- Клаузиус постулаты
| жылу алмасу процесі қайтымсыз деген
қорытынды жасаймыз. Сол сияқты құлаған тастың механикалық энергиясы оның ішкі энергиясына айнала алады, ал кері процесс – ішкі энергия өз бетімен механикалық энергияға айнала алмайды. Бір литр газ ғарыш кеңістігінде ұлғайып, вакуумға сейіле алады, ал вакуумнан қайта бір литр газ көлеміне келе алмайды. Диффузия кезінде бір заттың бөлшектері екінші заттың бөлшектерінің араларына еніп орналаса алады, ал олар өз беттерімен бұрынғы ортасына қайта орала алмайды. Тұз немесе қант өз алдына суда ери алады, ал өз бетімен қайта ерітіндіден бөліне алмайды. Алайда бұл тұз бен қантты ерітіндіден бөліп алуға болмайды дегенді білдірмейді. Бөліп алуға болады, бірақ мұндай процесс өз бетінше емес, тек мәжбүрлеу жолымен ғана жүзеге асады. Міне, осы мысалдардың барлығы да табиғатта орын алатын кез кел- ген процестердің қайтымсыздығын көрсетеді. Қайтымсыздық процесі бүкіл Ғаламды қамтитын әмбебап про- цесс болып табылады. Расында да, қайтымсыздық процесі өсімдіктер мен жануарлар дүниесіне де, қоғамдық өмір мен әлеуметтік салаларда да, жақындағы планеталар мен қиырдағы жұлдыздарда да орын алады. Сондықтан қайтымсыздық процесі табиғатта орын алатын тағы бір іргелі де әмбебап заңдардың көрінісі болып табылады. 3. Термодинамиканың екінші заңы деп қайтымсыздық процестеріне негізделген табиғат заңдарын айтады. Бұл заң табиғатта өз бетімен өте алатын процестердің бағытын тура бағыт деп, ал өз бетімен өте алмайтын процестердің бағытын кері бағыт деп ажыратуға мүмкіндік береді. Термодинамиканың екінші заңы тура бағытта өз бетімен өтетін процестерге шектеу қоймайды, тек процестер- дің өз бетімен кері бағытта өтпейтіндігін көрсетіп, оған шектеу қояды. Қайтымсыз процестер тура бағытта ерікті түрде өз бетімен жүреді; ал оны кері бағытта жүзеге асыру үшін оған сыртқы денелер тарапынан қосымша мәжбүрлеуші қарекет қажет болады. 4. Ғылыми әдебиеттерде термодинамиканың екінші заңы екі түрлі нұсқада айтылып тұжырымдалады. Көптеген өмірлік тәжірибелер мен жылулық құбылыстарда байқалған қайтымсыздық құбылыстарын жан- Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 72 жақты зерделей отырып, Р. Клаузиус 1850 жылы өз қорытындысын қысқаша постулат түрінде тұжырымдады. Клаузиус постулаты деп аталып кеткен бұл тәжірибелік қорытынды термодинамиканың екінші заңын тұжырымдаудың алғашқы тарихи нұсқасы болатын. Ол былайша оқылады: жүктеу/скачать 4.48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|