Оқулық «Желілік және жүйелік әкімшілендіру»

Dolby Digital форматындағы дыбыстық сигналда алты дыбыстық 
арнаға арналған ақпарат болады: екі алдыңғы стереоарна, орталық 
арна (диалогтар арнасы), екі тылдық арна жəне төменжиілікті арна. 
Бұдан шығатыны, Dolby Digital сигналын жаңғырту үшін 
акустикалық жүйенің алты дыбыстық бағанасы болуы керек. 
ДК арналған АЖ негізінен екі дыбыс бағанасынан тұрады, олар 
бастапқы кезеңде стереофониялық сигналдың жаңғыртылуын 
қамтамасыз етті. Дыбыс көзін кеңістікте позициялау 5.7. тарауда 
қарастырылған сандарынан екі бағана көмегімен көлемді дыбыстық 
өрісті жаңғыртуға мүмкіндік береді. 
Әдетте ДК арналған АЖ əр бағанада бір динамик болады. Бұл 
кезде акустикалық жүйелердің қазіргі заманғы модельдері 
бағаналардың немесе дауыс зорайтқыш корпустың арнайы 
құрылымын пайдалану арқасында іс жүзінде барлық естілетін 
жиілікті диапазонда дыбысты жаңғыртуға мүмкіндік береді. Оның 
ішінде төмен жиілікті жаңғырту бағана немесе дауыс зорайтқыш 
(Bass Reflex технологиясы) корпусының арнайы құрылымын 
қолдану жолымен қол жеткізіледі. 
АЖ жоғары сапалы төмен жəне өте төмен жиілікті жаңғырту 
үшін екі бағанадан басқа үшінші дыбыстық агрегат қолданылады— 
сабвуфер (Subwoofer). ДК арналған мұндай үш компонентті АЖ 
орта жəне жоғары жиіліктерді жаңғыртатын (шамамен 150 Гц-тан 
20 кГц дейін) сателлиттік бағана деп аталатынның екеуінен жəне 
150 Гц кем емес жиілікті жаңғыртатын сабвуферден тұрады. 
ДК үшін АЖ ерекшеленетін айырмашылығы – өзінің 
кіріктірілген қуат күшейткішінің болу мүмкіндігі. Кіріктірілген 
күшейткіші бар АЖ белсенді деп аталады. Пассивті АЖ күшейткіші 
болмайды. 
Белсенді АЖ басты артықшылығы дыбыстық картаның 
сызықтық шығуына қосылу мүмкіндігі болып табылады. Белсенді 
АЖ қуат көзі не батарейкалардан (аккумулятордан), не бөлек 
сыртқы блок түрінде жасалған арнайы адаптер арқылы электр 
желісінен немесе бағана бірінің корпусына орнатылатын қуат көзі 
модулінен жүзеге асырылады. 
ДК арналған акустикалық жүйелердің шығу қуаты кең 
диапазонда өзгереді жəне күшейткіш пен динамиктің техникалық 
сипаттамасына байланысты болады. Егер жүйе компьютерлік 
ойындарды дыбыстауға арналған болса, орта өлшемді орналастыру 
үшін бағанаға 10 Вт қуат жеткілікті. Үлкен аудиторияда дəріс 
немесе презентация кезінде жақсы естілуді қамтамасыз ету 
қажеттілігі кезінде арнаға 30 Вт дейін қуаты бар бір АЖ пайдалану 
мүмкін. 
195 

3D-дыбыстық стантарттары мен технологиялардың дамуымен 
көпбағаналы АЖ кеңінен таралды. Бірінші көпарналы акустикалық 
жүйелердің белгіленуі 4.0 болды, олардың құрамына сəйкесінше 
төрт бағана кірді: екі алдыңғы жəне екі тылдық. Осындай акустика 
үш өлшемді дыбыс құрып, ойындарда жаман емес əсерлер береді. 
АЖ 4.1-ге сабвуфер кіреді, алайда бұл жүйелер бəрібір төрт арналы 
болады: мұнда төмен жиілікті сигналдар арнайы кроссовер(сүзгі) 
көмегімен бөлінеді. 
5.1 жүйелерінің толық 6-арналы дыбысы болады. Олардың 
құрамына сабвуферден басқа екі алдыңғы, айналадағы дыбыстық 
фонды түзу үшін екі тылдық бағана жəне DVD-дискілерде 
фильмдерде қолданылатын Dolby Digital форматқа сəйкес келу үшін 
қажетті бір орталық бағана (орталық арна) кіреді. 
5.1 жүйелері кем дегенде үй кинотеатры үшін қажетті. 8-арналы 
7.1 жəне 7.2 жүйелері өте ұқсас. Оларға тағы да екі динамик 
қосылған – тылдық орталық. Бұдан басқа, 7.2 жүйеде қосымша 
сабвуфер пайда болды, алайда «бастық» арна жалғыз болып қалды. 
Мұндай акустикалық жүйе кинотеатрлардағыдай Doulby Digital 
Surround EX немесе DTS Surround EX форматты дауыстарды 
қамтамасыз етеді. Көптеген сапалы 5.1, 7.1 жəне 7.2 жүйелерде 
белгілі форматтарға сəйкес көпарналы дыбысты кодсыздандыратын 
дыбыстық процессорларды кездестіруге болады: 5.1 акустикасы 
үшін – бұл Dolby Digital, DTS мен Dolby Prologic, ал 7.1 мен 7.2 
үшін - Dolby Digital Surround EX мен DTS Surround EX. Әсіресе осы 
компоненттің болуы компьютерлік акустиканы үй кинотеатры үшін 
пайдалануға мүмкіндік береді. 
АЖ негізгі сипаттамалары: 
■ 
Жаңғыртылатын жиіліктер жолағы; 
■ 
сезімталдық; 
■ 
гармоника коэффициенті; 
■ 
қуат. 
Жа ң ғ ыр т ыл а т ы н ж и і л і к т е р ж о л а ғ ы (Frequency 
Response) — бұл динамик орауышына əкелінетін айнымалы кернеу 
жиілігінен дыбыстық қысымның (дыбыс күші) тəуелділігі немесе 
дыбыстық қысымның амплитуда-жиілікті тəуелділігі. Адам 
құлағымен қабылданатын жиіліктер жолағы 20 Гц-дан 20кГц 
дейінгі диапазонда болады. 
Д ыб ыс т ы қ б а ғ а н а с е з і м т а л д ы ғ ы (Sensitivity) 
жиілігі 1000 Гц жəне қуаты 1 Вт электр сигналы кіруіне беру 
кезінде 1 м қашықтықта түзілетін дыбыстық қысыммен 
сипатталады. 
196 

Стандарттар талаптарына сəйкес сезімталдық жиіліктің белгілі 
жолағындағы орта дыбыстық қысым ретінде анықталады. Бұл 
сипаттаманың мəні жоғары болған сайын, соншалықты АЖ 
музыкалық бағдарламаның динамикалық диапазонын жақсы 
жібереді. Жоғары сезімталдықты АЖ ақырын дыбысты да, қатты 
дыбысты да жақсы жаңғыртады. 
Г ар м о н и к а к о э ф ф ицие н т і (Total Harmonic Distortion 
— THD) шығу сигналында жаңа спектральді құрауыштарының 
пайда болуымен байланысты сызықтық емес бұрмалауды 
бағалайды. 
Гармоника 
коэффициенті 
жиіліктің 
бірнеше 
диапазондарында қалыптасады. Мысалы, Hi-Fi класты жоғары 
сапалы АЖ үшін бұл коэффициент аспау керек: 250 ... 1 000 Гц 
жиілік диапазонында 1,5 %; 1 000 ... 2 000 Гц жиілік диапазонында 
1,5 % жəне 2 000 ... 6 300 Гц жиілік диапазонында 1,0%. Гармоника 
коэффициентінің мəні төмен болған сайын АЖ соншалықты сапалы 
болады. 
Э л е к т р қ у а т ы (Power Handling), АЖ көтеретін негізгі 
сипаттамалардың бірі болып табылады. Алайда дыбыс жаңғырту 
сапасы мен қуаты арасында тікелей өзара байланыс жоқ. Ең көп 
дыбыстық қысым сезімталдыққа байланысты, ал АЖ қуаты 
негізінде оның сенімділігін анықтайды. 
Жоғары сапалы жəне қымбат тұратын АЖ өндірушілері 
арасында —Logitech, Defender, Sven, Microlab жəне басқа фирмалар. 
Төменірек класты АЖ-ды Genius, Altec, JAZZ Hipster фирмалары 
шығарады. 
Microsoft фирмасының бағаналарының кейбір модельдері 
дыбыстық картаға емес, USB портына қосылады. Бұл жағдайда 
дыбыс бағаналарға цифрлік түрде келіп түседі, ал оның 
кодсыздандыруын бағаналарға орнатылған шағын Chipset, 
жүргізеді. 

жүктеу/скачать 7.08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: