Оқулық Жоғары оқу орындарының 050117 «Қазақ тілі мен әдебиеті»

113
4. Интрига, 
кейінгі 
трагедияларындағы 
қайғылы 
қақтығыстардың жоғалу себептері неде ?
5. Еврипид драматургиясының тілі мен стиліне талдау жасаңыз.

114
4-тарау. 
Ежелгi аттикалық комедия
Түрлi қызықтармен көрермендi күлкіге кенелту яки өмiрде 
кездесетiн кейбiр келеңсiз оқиғаларды әжуалау - комедияның 
негiзгi мақсаты. Өзiнiң озбырлықтарымен шаруаларға азап беретiн 
байларды, атқамiнерлердi күлкiлi өлеңдермен сықақтау Грекия 
қыстақтарында жиi кездесiп отыратын күнделiктi оқиға болған. 
Осы өлеңдердi орындаушы адамдар түрлi жануарлар, құстар және 
құрт-құмырсқалар бейнесiнде киiнiп, көшелердi аралап жүредi 
екен. Дионис мерекелерi мұндай дәстүрлердiң кең таралуына 
мол мүмкiндiктер туғызады. Комедияның алғашқы үлгiлерi әлi 
белгiлi бiр жүйеге түспеген мiне, осындай қарапайым қыстақ салт-
дәстүрлерінен келiп шыққан. Кейiн комедиялар драмалық сайыстар 
қатарына қосылған соң, күлкiлi өлеңдер мен оқиғалар белгiлi бiр 
жүйеге түсiрiлiп, жеке драмалық формаға ие болады.
Алдыңғы тарауларда айтқанымыздай, бiздiң заманымыздан 
бұрынғы V-IV ғасырлар, жалпы бүкiл Грекия, соның ішінде 
Афина мемлекетi үшiн өте қарқынды саяси және мәдени даму 
дәуiрi болған. Бiрақ бұл кезеңде құлиеленушiлiк негiзде құрылған 
демократиялық қоғамның қайшылықтары, кейбiр әлеуметтiк топтар 
ортасындағы қарама-қарсылықтар өте шиеленiсiп бара жатқан едi. 
Алғашқы комедияшы ақындар өздерiнiң шығармаларында осы 
кемшiлiктердi әшкерелеуге, күлкi және сатира жәрдемiмен оларды 
жоюға ұмтылады. Сөйтiп, әдебиетте «Ежелгi аттика комедиясы» 
деп аталатын жеке әдеби бағыт дүниеге келедi. Өткiр саяси шабыт, 
демократия дұшпандарына қарсы ымырасыздық – ежелгi аттика 
комедиясының негiзгi ерекшелiгi. Бұл комедия қоғамдық өмiрдiң 
барлық салаларына – саяси оқиғаларға, ғылыми-философиялық, 
әдеби, тәрбиелiк және басқа да әрқилы мәселелерге араласқан. Осы 
жанрда қалам тартқан көптеген ақындардың iшiнен тек үш адамның 
есiмi ғана бiзге мәлiм. Олар - Кратин, Эвполид және Аристофан. 
Солардан тек Аристофанның шығармалары ғана сақталып қалған.

115
Аристофан
Ежелгi комедияшы ақындар арасында шығармалары азды-көптi 
бiздiң заманымызға дейiн жеткенi – осы Аристофан. Бұл ақынның 
шығармашылығында комедияның мазмұны едәуір кеңейiп, форма 
жағынан өзінің жоғары даму сатысына көтерiледi. Сондықтан, бiз 
үшiн бұл ақын осы жанрдың алғашқы ірі өкiлi және «дүниежүзiлiк 

жүктеу/скачать 2.71 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: