Оқулық Жоғары оқу орындарының 050117 «Қазақ тілі мен әдебиеті»
Ішкі ұрыстар дәуіріндегі Рим әдебиеті
жүктеу/скачать 2.71 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тиберий мен Гай Грахттар
| Ішкі ұрыстар дәуіріндегі Рим әдебиеті
Біздің заманымыздан бұрынғы II ғасырдың орталарынан бастап, Рим қоғамында өте өткір таптық қайшылықтар туа бастайды. Тынымсыз соғыстар кезінде қолға түскен сансыз құлдарды аяусыз қанау нәтижесінде қоғамның билеуші топтары барған сайын байып, бірте-бірте ірі жер иелеріне айналады. Бұл жағдай құлиеленушілер мен құлдар ортасындағы қарама-қарсылықтарды өршіте түсіп, Рим империясының көптеген жерінде әсіресе Сицилия, Кіші Азия және басқа да өлкелерде үлкен құлдар көтерілісінің тууына себепші болады. Спартак жетекшілігінде басталып, кейін Италияның барлық аймағына таралған және төрт жыл (б.з.б. 74-71) бойына бүкіл Рим мемлекетін дүр сілкіндірген құлдар көтерілісі осы наразылықтардың ең ірісі еді. Рим империясындағы ірі жер иеленушілер мен шаруалар ортасындағы қарама-қарсылықтар да шиеленісе түседі. Алпауыт шаруашылықтардың екпініне төтеп бере алмаған майда, шағын диқан шаруашылықтары бірте-бірте күйзеліске ұшырайды. Шаруалар жерін арзанға сатып, қалаларға қарай ағылады және бұл жерлерде кездейсоқ табыспен күн көретін жандарға айналады. Қоғамның билеуші тобы болған сенат, ақсүйек топ мемлекеттің ең жоғары мансаптарын иемденіп, елдің байлығын тонайды. Ал, қарапайым халық пен құлдар аштықта, жоқшылықта азап шегеді. Қоғамдағы міне, осындай әлеуметтік теңсіздіктер демократтық 138 идеялардың дамуына және I-ғасырдың орталарына келіп, Римде оптиматтар және популярлар деп аталатын екі саяси партияның пайда болуына жағдай жасайды. Оптиматтар сенат өкілдері мен ірі жер иеленушілердің мүдделерін, популярлар болса, қала мен ауылдағы демократтық топтардың мүдделерін қорғайды. Демократтық қозғалыстың жетекшілері ағайынды Тиберий мен Гай Грахттар ірі байлардың жерлерін тартып алып, кедей шаруаларға беру үшін жалынды күрес жүргізеді. Бірақ, олардың бұл тілегі сәтсіздікке ұшырайды, өздері оптиматтардың қастандығынан мерт болады. Римнің дүниежүзілік маңызға ие құдіретті мемлекетке айнала бастауының нәтижесінде, оның ескі билік әдісі, яғни полистік басқаруға негізделген ақсүйектік республика құрылысы енді жарамсыз еді. Бұл жағдай өкіметті өз қолына алу үшін ұмтылған кейбір қолбасшылар ортасында азаматтық соғыстың басталуына себеп болады. Ендігі соғыстарға бұрынғыдай Рим шаруалары емес, ал халықтың түрлі тобынан, тіпті әр түрлі ұлт өкілдерінен ақшаға жалданған әскерлер қатынасады. Билікке ұмтылған қолбасшылар мұндай әскерлерді ұрыстан түскен олжалармен сыйлап, ақша мен жер беріп қызықтырады. Осындай жолмен б.з.б. 82-жылы Сулла өкіметін қолбасшылар өз қолына алады, сөйтіп демократтарға қарсы бағытталған қанды диктатура орнайды. Сулланың өлімінен соң б.з.б. 78-жылы оны қолдаушылар билік басына келіп, тағы да бірнеше жыл мемлекетті тонайды, демократияны жақтаушыларды аяусыз жазалайды, елді ойрандайды. Б.з.б. 60-жылы ғана Сулла орнатқан билік құлап, сол дәуірдің ірі қолбасшылары Помпей, Юлий Цезарь және Красс ортасында алғашқы үштік одақ – жүктеу/скачать 2.71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|