Оқулық құралы Павлодар (075. 8) Ббк 34. 33 я73 м 27 С. Торайғыров атындағы пму ғылыми кеңесі ұсынған

Металлургиялық алюминий тотығына қойылатын талаптар:

Химиялық құрамдары бойынша (қоспалардың құрам мөлшерлері, қалған химиялық ылғал, α- Al₂O₃ еншісі).

Физикалық қасиеттері (қалған физикалық ылғалдылығы, бөлшектілік құрамы, табиғи қиябет бұрышы, үлестік беті). Қалған химиялық ылғалдылық көрсеткішін «Қыздырып-шынықтыру кезіндегі жоғалымдар»; қ.к.ж. сипаттайды.

дейін және қыздырып шынықтырудан

кейінгі массасы.

Металлургиялық алюминий тотығына мемлекеттік стандарттарға сай (ГОСТ 6912.2-93) және тұтынушылардың ұсыныстары бойынша қойылатын техникалық талаптар Г-00 маркасы бойынша төмендегідей

Кесте 22 – Кальциндеу пешінің техникалық сипаттамасы

Дайындалған шикіқұрам қысым арқылы күйежентектелу пештеріне беріледі.

Күйежентектелу ұзындығы L=100м; d=5,0м және 2,5% төмен ығысқан айналмалы құбырлы пештерде жүргізіледі.

Шикіқұрам пештің ішімен жүре келе алдымен құрғайды, содан кейін қыздырылады, күйежентектеледі және жартылай салқындайды.

Күйежентектелу аймағында шикіқұрам 1150-1200 ^оС қызады.

Отын ретінде күйежентектелу пешінде көмір пайдаланылады, сөйтіп физика-химиялық құбылыстармен шикіқұрамның жартылай балқуы нәтижесінде пештің ішінде күйежентек пайда болады.

Негізгі реакциялар мынадай
Na₂CO₃ +Al₂O₃= Na₂O·Al₂O₃ +CO₂ (6.1)
SiO₂+ 2CaO= 2CaO·SiO₂ (6.2
Салқындатылған, температурасы 80 ^оС жоғары емес күйежентек белгілі ірілікке дейін ұсатылып, содан кейін гидрохимиялық бөлікшенің ерітінділеуіне түседі.

Ерітінділеу ұзындығы L=36м; d=3,6м және 5% төмен ығысқан айналмалы құбырлық ерітінділегіштерде жүргізіледі.

Ерітінділеу өндіріс қайтарымды суларымен қарама қарсы тәсілмен жүреді, яғни қондырғының басқы жағынан су жіберіледі, ал төменгі жағынан күйежентек жіберіледі, осы араласудың нәтижесінде күйежентектің құрамындағы натрий алюминаты сұйық ерітіндінің құрамына көшеді.

Қондырғының ағызындысы автоклавтық батареялар бөлікшесіне түседі.

Алынған ерітіндінің кремнилік модуль 350 бірлігінен кем болмауы керек.

Ерітінді алынғанан кейін шөгеді және бақылау сүзгілерінен өткізеді.

Құрамында темірі Fe₂O₃ 0,018 г/л аспайтын сүзілген таза ерітінді сорғылармен декомпозицияға жіберіледі.

Енді осы цехтың негізгі бөлікшектерінің технологиясына тереңірек тоқтала кетейік.

Тотықсыздағыш күйежентектелуге қанықпаған шикіқұрамды дайындау үшін төмендегі өнімдер түседі:

– қызыл шлам;

– боксит;

– әктас;

– кальцинделген сода;

– ақ шлам;

– тотықсыздағыш.

Шикіқұрамды дайындаудың мақсаты мен маңызы күйежентекті гидрохимиялық әдіспен қайта өңдеген кезде жақсы көрсеткіштерді қамтамасыз ететіндей құрамдағы қойыртпақты дайындауда.

Қызыл шлам. Шикіқұрамды дайындауға түсетін қызыл шлам өзінің, яғни Байер тізбегінің қызыл шламын төл ерітіндіні буландырған кездегі бөлінген қайтарымды сода ерітінділерімен қойыртпақты сұйытылған құрамнан тұрады. Бокситті Байер тәсілімен өңдеген кезде ұсақтау және ерітінділеу бөлікшелерінде жүйеден темірдің құмдары шығарылып отыратынын еске ала кеткен жөн болады. Бұл құбылыс күйежентектелу цехы үшін өте маңызды, өйткені күйежентектелу кезінде физика-химиялық процестерге кері әсер ететін гематит пен (Fe₂O₃) бірге, (SO₃)^-2 және (СО₂)^-2 сияқты зиянды қоспалар да темір құмдарының құрамы мен бірге кетіп, күйежентектелуге жіберілетін шикіқұрамның сапасы анағұрлым жақсарады. Бұл айырмашылықты төмендегі кестеден қарап көруімізге болады.
Кесте 23

Құрамы	Fe2O3	SO3	СО2
Боксит	18,0	0,65	1,93
Темірдің құмдары	50,4	3,05	9,20