Ақпараттық білім ортасының оқытудың

279
ресурстармен мазмұнды, техникалық жəне технологиялық байла-
нысты болуы тиіс. 
Ақпараттық-білім ортасында оқушыларды оқытуда 
бірыңғайланған жəне өзара байланысқан Ақпараттық-қатынастық 
технологиялар құралдарын қамтитын оқу компоненттерінің бо-
луын ескеру қажет. Осыған байланысты оқу компонтін құру 
жəне қолдану психологиялық-педагогикалық əдістемелік жəне 
технологиялық сипаттағы талаптар мен ұсыныстар кешенімен қатаң 
сəйкестікте жүзеге асырылуы тиіс. Орта құрамына енетін жүйелерге 
қойылатын негізгі талаптар оларды оқыту үрдісінде қолданудың 
нақты əдістемесінің болуы, оқулыққа түсетін ақпаратты іріктеуі 
жəне ортаға енетін басқа Ақпараттық-қатынастық технологиялар 
құралдарының телекомуникациялық ресурстарымен міндетті өзара 
байланысы болып табылады.
Ортаның оқу компонентінде жинақталған ақпараттық ресурс-
тар дəстүрлі оқу құралдарына, сондай-ақ оқулықтарға, оқу жəне 
əдістемелік құралдарға қойылатын стандартты дидактикалық 
талаптарға жауап беруі тиіс. Бұдан басқа, мұндай ресурстарға 
орта компоненттерін құру мен қолдануда қазіргі ақпараттық жəне 
телекомуникациялық технологиялардың артықшылықтарын 
пайдалануға негізделген ерекше дидактикалық талаптар қоюға бо-
лады. 
Ортаның оқу компонентінің ақпараттық ресурстарына 
қойылатын дидактикалық талаптармен нақты пəн аясындағы 
өзгешелікті жəне ерекшелікті, оқытудың қазіргі əдістерін жүзеге 
асыру мүмкіндігін есепке алатын əдістемелік талаптар тығыз 
байланысты. Ақпараттық білім ортасының оқу компоненттерінің 
ресурстарына қойылатын эргономикалық талаптар білім 
алушылардың жас ерекшелігін есепке ала отырып құрылады, оқуға 
мотивациның артуын қамтамасыз етеді, ақпараттың бейнеленуіне 
жəне нақты компьютерлік құралдардың жұмыс режиміне талаптар-
ды бекітеді.
Сонымен қатар, ақпараттық білім ортасын қалыптастыру 
ақпараттық-қатынастық технологиялар құралдарымен жүзеге 
асырылатындықтан, оларға қойылатын талаптарды ескеру қажет: 
əрбір ақпараттық ресурстың мүмкіндігі оқу мекемесінің орта 
компоненттерінің мазмұнының сипатынан, барлық ортаның 
ақпараттық кеңістігі иерархиясында мұғалім мен оқушының түсінуін 
қамтамасыз етуі қажет.

280
Ақпараттық-білім ортаның біріктірілген жəне кіріктірілген 
ресурстарын қолдану мұғалімге, сонымен қатар оқушыларға 
қосымша нақты əдістемелік нұсқаулардың қатарын беруге мүмкіндік 
береді. 
Ортаның оқу ресурстарымен оқытушының жұмысы, сəйкесінше 
оқушының тақырыптық блоктарды оқып үйрену бойынша жұмыс 
нəтижелерін талдаудан басталады. Осы мақсатпен оқытушы 
оқушы туралы ақпаратты қамтитын, сонымен қатар оқушылардың 
оқу материалын оқып-үйрену сапасына бақылау жасайтын 
бақылау-өлшеу компонентерінің ресурстарын қамтитын ортаның 
ұйымдастырушылық-басқарушылық компоненттерінің ресурс-
тарына жүгінеді. Келесі кезеңде оқытушы əрбір оқушының 
ұсынылған ортаның оқу компонентінде берілген Ақпараттық-
қатынастық технологиялардың құралдарынан оқу материалының 
мазмұнын меңгеру деңгейін анықтау қажет. Мұнда оқытушы 
педагогикалық бақылау мен өлшеуді қамтамасыз ететін ортаның 
электрондық ресурстарымен жұмысқа дайындау үшін əрбір 
оқушыға жеке тапсырма дайындайтын жеке тəсіл болуы мүмкін. 
Бұл кезеңде педагог оқушылардың тапсырманы орындауы-
на бөлінген уақытты жəне оның ақпараттық-білім ортасының 
бақылау-өлшеу компонентімен жұмысының басталу уақытын 
анықтайды. 
Əрі қарай, оқушылардың нақты ақпараттық ресурстармен 
жұмысқа дайындық деңгейіне байланысты оқытушы оқу сабағын 
өткізу əдістемесін таңдайды: дəстүрлі сабақ, ойындар, тренинг 
жəне т.б. Бұған қосымша мұғалім оқу практикасында ортаның 
ғылыми-зерттеу жəне оқудан тыс компоненттеріне біріктірілген 
ақпараттық ресурстардың мүмкіндіктерін талдай білуге міндетті 
болуы тиіс. Оқу үрдісінде мұндай ресурстарды қолдану оның 
тиімділігін арттырудың қосымша факторы бола алатындығы 
жоққа шығарылмайды. Мұндай талдау оқу мекемесінің бірыңғай 
ақпараттық-білім ортасында түрлі ресурстарды құрастыру мен құру 
тəсілдерінің бірлігінде нақты бола алады. Орта ресурстарымен 
жұмыс барысында, оқытушы жалпы орта білім беру аясында оқу 
жоспарымен сəйкестікте жоспарланған оқу бағдарламасындағы оқу 
материалын оқушылардың оқып үйрену мақсаты мен нəтижелерін 
салыстыра білуі тиіс. 
Ортаның оқу компоненті ортаның ұйымдастырушылық-басқару 
компонентінде жинақталған ақпараттық-қатынастық технология-

281
лар құралдарымен өзара байланысты, сондай-ақ бұл компонент оқу 
үдерісіне қызмет көрсететін сервистік қызметтер мен ақпараттық 
ресурстардың толық жиынтығын қамтамасыз ететін программалық 
кешенді көрсетеді.
Ақпараттық-қатынастық технологиялар құралдарының негізгі 
дидактикалық қызметін қолдану арқылы оқытуды ұйымдастыру 
əдістерін практикалық енгізу ортаны келесідей мақсаттарда қолдану 
мүмкіндігін біледі:
-   оқушылардың дайындығын жəне сапасын арттыратын, 
оперативті көмек көрсетуді ұйымдастыратын, компьютерлік 
жəне телекомуникациялық техниканың оқу мекемелеріндегі 
оқу іс-əрекеті мəдениетін қалыптастыру мақсатындағы 
программалық-əдістемелік мүмкіндіктерін жүзеге асыратын 
оқыту құралдары; 
-   ғылыми зертхана жұмыстарын модельдеу жолымен зерттеу іс-
əрекеті дағдысын қалыптастыру, оқушылар мен мұғалімдердің 
біріккен оқу жəне зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру, 
тəжірибелік іс-əрекет нəтижелерін оперативті жəне өзбетіндік 
өңдеу мақсатындағы таным құралы; 
-   ортақ жоба бойынша əріптестерден бастап, басқалармен 
ақпараттармен, идеялармен, жоспарлармен оперативті ауысу 
мақсатындағы əртүрлі ақпарат көздерінен қажетті ақпараттарды 
алу білігі мен дағдысын қалыптастыратын телекоммуникация 
құралы; 
-   қарым-қатынас мəдениетінің дағдысын қалыптастыру мен 
оқушылардың гуманитарлық дамуын арттыру мүмкіндіктерін 
жүзеге асыру есебінен тұлғаны дамыту құралы;
-   оқу іс-əрекетінің нəтижелерін бақылау мен түзетудің тиімді 
құралы.
Оқушылардың дайындық деңгейін арттыратын ақпараттық білім 
ортасының тағы бір мүмкіндігін қосымша айта кету керек. Дəстүрлі 
əдістерді жəне оқыту құралдарын (оқулық, тапсырмалар жиынтығы, 
көрнекілік құрал) пайдалану арқылы оқыту қарқыны сыныптың 
үлгерім ерекшелігінен тəуелді болып табылады. Ақпараттық білім 
ортасының мүмкіндіктерін пайдалану арқылы білімді меңгеру 
қарқыны оқушының дербес жеке ерекшеліктерінен тəуелді жəне 
нақты уақыт аралығындағы пайдаланушы мен ортаның ақпараттық 
ресурстарының арасындағы байланысты ұйымдастыруға мүмкіндік 
береді. Мұнда кіріктіру жəне біріктіру, жеке бейімдеу негізінде 

282
ақпараттық ресурстардың сандық құрамы емес, сонымен қатар 
сапалық деңгейі артады. Мұндай оқытуды дербестендірудің 
мүмкіндіктері ортаны қолдануда жəне арнайы оқыту əдістерін 
жүзеге асыруда оқу ақпаратын көрнекілендіруде, үлкен көлемді 
ақпараттарды тасымалдау мүмкіндігімен сақтауда, пайдалану-
шының мəліметтерге жеңіл қолжетімділігін, ақпараттық-зерттеу 
іс-əрекетін, эксеприменталдық іс-əрекет нəтижелерін өңдеуді ав-
томаттандыруды, оқу ақпаратын меңгеру нəтижелерін бақылауды, 
арнайы бірыңғай интербелсенді диалогты қамтамасыз етуде пайда 
болады.
Оқу мекемесінің ақпараттық-білім ортасын құру жəне оны 
оқушыларды оқыту мен тəрбиелеуде пайдалану тиімділігі артады, 
сəйкесінде педагогтардың Ақпараттық-қатынастық технологиялар 
құралдарын кəсіби қолдануға дайындығы қалыптасады.
Осы байланыс негізінде педагогикалық кадрлардың жəне 
оқу мекемелерінің əкімшілігінің ортаны қолдану іс-əрекетіне 
психологиялық дайындығын қалыптастыру, педагогтарды, оқушылар 
мен ортаның ақпараттық ресурстарын пайдалатын қызметкер-
лерді оқыту, жалпы орта білім беру жүйесі жағдайында ортаны 
дайындау мен жүзеге асырулауға негізделген конференцияны 
жүргізу, тəжірибемен алмасуды ұйымдастыру мамандарын оқыту 
қажет.

жүктеу/скачать 1.08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: