Заң
психологиясы
300
рі нің ашық болуына; пси хо ло гия лық қыз мет тің да му са ты лы ғы
жә не оның қайта ат тес та цияла нуы.
«Қыл мыс кер тұл ға сы» ұғы мы ның әлеу мет тік жә не пси хо ло-
гия лық ас пек ті ле рі бар. Бұл мә се ле нің әлеу мет тік ба ғы ты құ қық
қор ғау орын да ры ның қыз мет те рі ар қы лы бір ша ма ау қым ды дең-
гейде зерт те ле ді де, сот үдерісі ба ры сын да нақ ты ла нып, бел гі лі
бір кө лем де қыл мыс тың ашылуын да кө ме гін ти гі зе ді. Олар: қыл-
мыс кер тұл ға сы ның жы ны сы, жа сы, әлеу мет тік жағ дайы, бі лі мі,
ма ман ды ғы, т.с.с.
Қыл мыс кер дің әлеу мет тік бел гі ле рі
адам ның пси хо ло гия лық
да муымен, құн ды лық ба ғыт та ры мен ты ғыз бай ла ныс ты. Сон-
дық тан тү зеу ме ке ме ле рін де сот ба ры сын да анық тал ған әлеу мет-
тік фак тор лар ға сүйене оты рып, қыл мыс кер тұл ға сы ның пси хо-
ло гия лық ерек ше лік те рі не не гіз дел се ға на тиім ді нә ти же бе ре рі
анық.
Бұ дан шы ға тын қо ры тын ды: сот үкі мін жү зе ге асы ру шы ор-
ган дар қыз ме ті пси хо ло гия лық ша ра лар мен
ты ғыз ұш та сып
отыр ған да ға на қо ғам ның ал ға қо йып отыр ған қайта тәр бие леу,
тү зеу мақ сат мүд де ле рі жү зе ге аса ды.
Тү зеу ме ке ме сі пси хо ло гы ның іс-әре кет те рін ба ға лауда жә не
ат тес та циялау да мы на дай мә сә ле лер ді ба қы лауға ал ған жөн:
1. Қыз мет тік мін дет те рін ат қа ру да жә не әріп тес те рі нің кә сі би
ма ман дық іс-әре кет те рі не қа ты су да ғы құ зы рет ті лік дең гейі.
2. Пси хо ло гия лық жұ мы сы ның нә ти же лі лі гі жә не оны ұйым-
дас ты ру да ғы пси хо лог тың рө лі.
3. Тиім ді пси хо ло гия лық іс-әре кет ті жүр гі зу де гі
жағ дай лар
мен мүм кін дік те рі нің сәй кес те нуі.
4. Пси хо лог тың ма те ри ал дық, әлеу мет тік-құ қық тық, ұйым дас-
ты ру жақ та рын қам та ма сыз дан ды ру.
Тек се ру нә ти же сі қо ры тын ды ланып, пси хо ло гия лық тұр ғы да
тал да нып бө лім ше лер ге жі бе рі ле ді. Тұ жы рым да ерек ше кө ңіл
пси хо лог тың жан-жақ ты си пат та лын ған кә сі би
құ зы рет ті лі гі не
жә не қыз мет ат қар уын да ғы жа рам ды лы ғы на ауда ры ла ды.
Пе ни тен циа рист М.Н. Гер неттің айт уын ша: «Бел гі лі бір ре-
жим нің жұ мыс ерек ше лік те рі қыл мыс кер лер ге
бір ден әсер етуі
13. Пенитенциарлық мекемелердегі психодиагностикалық және ...
301
мүм кін емес, ол қыл мыс кер тұл ға сы на бай ла ныс ты». Қыл мыс-
кер ді жан-жақ ты зерт теп, тү зеу ме ке ме нің жұ мы сы на қа тыс ты ру,
үй лес ті ру – пси хо лог ма ма нның не гіз гі мін де ті.
Достарыңызбен бөлісу: