1 Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 6.3 Mb. Pdf көрінісі
|
| сенімнен жоғары;
24. Ел билеушіге қажетті қасиеттерді зерттеген, қазақ жерінде дүниеге келген ұлы ойшыл: әл-Фараби; 25. Өмірдің мәңгілігін мен жан азаттығын уақытша екендігін айтқан ортағасырлық ойшыл: ибн-Рушд; 26. Ақиқатты танудың қай жолы сопылықты сипаттайды? - аскеттік, мистикалық; 27. Ізгі қала және надан қала туралы ілімді кім жазды? - әл-Фараби; 28. Суфизмнің негізін салушы: ибн-Араби; 29. «Философияны оқып-үйрену үшін қажетті шарттары жайлы трактаттың» авторы: әл-Фараби; 30. Сопылық ағымды тудырған: абидтер; 31. Антикалықтан әл-Фараби қабылдаған философиялық дәстүрді атаңыз?- перипатетизм; 32. Шығыста Платон мен Аристотельді қалай атаған?- Афлатон және Арастатолис; 90 52 - кесте ҚАЙТА ЖАҢҒЫРУ КЕЗЕҢІ № КЕЗЕҢІ УАҚЫТЫ 3 ҚАЙТА ЖАҢҒЫРУ КЕЗЕҢІ ХV – ХVІ ғ.ғ. 91 53 - кесте ҚАЙТА ЖАҢҒЫРУ КЕЗЕҢІ ФИЛОСОФИЯСЫНДАҒЫ БАСТЫ ҰҒЫМДАР ҰҒЫМДАРЫ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ МӘНІ АБСОЛЮТ болмыстың рухани бастамасы – біртұтас, шексіз, мәңгілік (Құдай, рух, идея, ерік және т.б.); РЕНЕССАНС қайта жаңғыру немесе қайта дәуірлеу; УТОП Жоқ, яғни өмірде жоқ немесе болмайтын, тек адамның қиалында ғана болатын дүние; ГЕЛИО - ЦЕНТРИЗМ Орталығы – Күн болып табылатын, Күн жүйесі мен Жердің құрылысы жайлы ілім; 92 54 - кесте ҚАЙТА ЖАҢҒЫРУ КЕЗЕҢІНДЕГІ БАТЫС ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ БАСТЫ ИДЕЯЛАРЫ (ХV – ХVІ ғ.ғ) ТЕОЛОГИЯ Теизм және пантеизм арасындағы қарама- қарсылық. Секуляризация ОНТОЛОГИЯ Шексіз әлем. Батыс дуализмінен бас тарту. Гелиоцентризм. Полицентризм. Табиғат пен Адам бойындағы тылсым күштер. АНТРОПОЛОГИЯ Антропоцентризм. Гуманизм. Мәңгілік құндылықтардың қайта оралуы. Адам бостандығын жасаушы – адамға табыну. Адам бойындағы рухани идея ГНОСЕОЛОГИЯ Ойдың қалыптасуы. Танымның ғылыми әдістерінің құрылуы ЭТИКА Дуализм: Жаңа Өсиет (Новый Завет) жазбаларындағы этика және өмірге эпикурлік қатынас. Адам өз тағдырын айқындауға қауқары бар ӘЛЕУМЕТТІК ФИЛОСОФИЯ Әділетті, жетілген қоғамның түрлері (Әлеуметтік утопиялар) 93 55 - кесте ҚАЙТА ЖАҢҒЫРУ КЕЗЕҢІНІҢ ФИЛОСОФИЯСЫ ӨКІЛДЕРІ Гуманистік бағыт Социалистік-утопистік бағыт Натурфилософиялық бағыт Адамның еркін, бостандығын өздерінің философиялық ілімдерінің өзегі деп, рухани өмірде, мәдениетте гуманизм деген бағытты дүниеге әкелді; Қоғамдық құрылысты сынап, утопиялық социалистік идеяға бой ұрды; Табиғаттану ғылымдарының жетістіктеріне сүйене отырып, әлемнің пайда болуы және оның құрылысы туралы ілімі жөніндегі жаңалықтар ашты; Дантье Алигьери (1265-1321) Франческо Петрарка (1304-1374) Лоренцо Валла (1507-1557) Томазо Компанелла (1568-1639) өзінің «Күн қаласы» еңбегінде Томас Мор (1478-1535) өзінің «Утопия» еңбегінде Николай Коперник (1473-1543) Джордано Бруно (1548-1600) Леонардо да Винчи (1452-1519) Андреас Везалий (1514-1564) Галилео Галилей Қайта Жаңғыру кезеңінің философиясы 94 55 - кестенің жалғасы ҚАЙТА ЖАҢҒЫРУ КЕЗЕҢІНІҢ ФИЛОСОФИЯСЫ ӨКІЛДЕРІ Неоплатондық бағыт Саяси бағыт Реформациялық бағыт Платон ілімін дамытты, идеализм тұрғысында табиғатты, ғарышты, адамды тануға ұмтылды; Мемлекет мәселесі, саяси күрес, қоғамдағы басқару әдістерін қарастырды; Шіркеулік идеологияны, дінге сенушілер мен шіркеу арасындағы қатынасты қайта қарастыруды, оны өзгертуді мақсат етті; Н. Кузанский (1401-1464) П. д. Мирандолла (1463-1494) Марсилио Фичино (1433-1499) Эразм Роттердамский (1469-1536) Мишель Монтень (1533-1592) Никколо Макиавелли (1469-1527) Мартин Лютер (1483-1546) Жан Кальвин (1509-1564) Томас Мюнцер (1490-1525) Қайта Жаңғыру кезеңінің философиясы 95 Қосымша сұрақтар: Қайта Өрлеу философиясындағы – антропоцентризм. Қайта Өрлеу философиясындағы – гуманизм. Мишель Монтеннің философиялық идеялары. Қайта Өрлеу Дәуіріндегі утопиялық идеялар. Қайта Өрлеу Дәуіріндегі эстетика. Нақыл сөздердің мән-мағынасын түсіндіріп беріңіз! Қайта Жаңғыру (ренессанс) қарсыласудан туған (О.Шпенглер). Универсум ұясы – универсумның өзі (П.Т. де Шарден). 96 Қайталауға арналған тест сұрақтары: 1. Қайта жаңғыру кезеңі деп аталу себебі: антикалық мұрагерлік өз жалғасын тапты; 3. Ренессанс философиясының ерекшелігі: антропоцентризм; 4. Ренессанс дәуірінің ойшылы: Галилео Галилей; 5. «Күн қаласы» еңбегін жазған кім? - Томазо Компанелла; 6. «Утопия» деген философиялық еңбектің авторы, ағылшын ойшылы: Томас Мор; 7. Т.Мордың әлеуметтік теориясы қалай аталады? - утопиялық социализм; 8. Адамның ойлау еркін, бостандығын, жалпы адамгершілігін көрсететін бағыт: гуманизм; 9. Ф.Энгельс адамзат тарихындағы «Ұлы прогрессивті төңкеріс» деп бағалаған қай кезең? - қайта жаңғыру кезеңі; 10. Қайта жаңғыру кезеңінің философия және өнер саласында ... қалыптаса бастады? - гуманизм; 11. Қайта жаңғыру кезеңінде итальяндық Дж.Бокаччоның жазған көркем шығармасы: Декамерон; 12. «Мемлекет билеушісі» еңбегінің авторы, Қайта жаңғыру кезеңінің өкілі, итальяндық ойшыл: Николо Макиавелли; 13. Философия тарихында алғаш рет саясат пен моральды бөлген кім? – Николо Макиавелли; 14. «Креационизм» деген не? - Құдай - тірі атаулының жасаушысы; 15. Қайта жаңғыру кезеңіндегі ойлаудың басты тенденциясы: теоцентристік кезеңнен антропоцентристік кезеңге өтуі; 16. Қайта Жаңғыру кезеңіндегі утопист-ойшылдар: Т.Мор және Т.Компанелла; 17. «Адам - өмірден ләззат алу үшін жаралған» деген ойды айтқан Қайта Жаңғыру кезеңінің ойшылы: Лоренцо Валла; 18. Коперник теориясының ақиқатын мойындаған және Аспан әлемінің Колумбы деген атқа ие болған ғалым: Галилео Галилей; 19. Инквизиттердің қолынан құрбан болды? - Джордано Бруно; 20. Атақты итальян ойшылы, әрі суретші, инженер–механик, мүсінші: Леонардо де Винчи; 21. Антропоцентристік дүниетаным қай философиялық кезеңге тән: қайта жаңғыру кезеңі; 22. Түрлі кедергілерге қарамай, «Ол (жер) бәрібір айналып тұр» деп өзінің пікірін ашық айтқан ғалым: Галилео Галилей; 23. Қайта жаңғыру кезеңінде пайда ... - болды. - оқпен ататын қару; 24. Еуропада Эпикурға деген қызығушылықты тудырған ойшылды атаңыз: Дантье Алигьери; 25. Қайта жаңғыру кезеңінің ойшылы Н.Кузанскийдің шын аты-жөні: Николай Кребс; 97 26. Жер Күнді айналып қозғалатыны жөніндегі гелиоцентристік жаңалықты ашқан поляк астрономы және натурфилософы: Николай Коперник; 27. Құдайды емес Адамды - зерттеу объектісінің орталығы ретінде қарастыратын философия: антропоцентризм; 28. Антиклерикализм дегеніміз: шіркеуге сыни көзбен қарау; 29. Швейцариядағы Реформацияның ірі өкілі: Кальвин; 30. Германиядағы діни реформацияның ірі өкілі, библияны алғаш рет неміс тіліне аударған: Мартин Лютер; 31. Шаруа отбасынан шыққан немістің философы: Якоб Беме; 32. Дж.Бруно қай философиялық бағыттың өкілі? - пантеизм; 98 56 - кесте ЖАҢА ДӘУІР ФИЛОСОФИЯСЫ № КЕЗЕҢІ УАҚЫТЫ 4 ЖАҢА ДӘУІР ФИЛОСОФИЯСЫ ХVІІ ғ. – ХІХ ғ. орт. 99 57 - кесте ЖАҢА ДӘУІР ФИЛОСОФИЯСЫНДАҒЫ БАСТЫ ҰҒЫМДАР ҰҒЫМДАРЫ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ МӘНІ АПРИОРЛЫҚ алдыңғыдан туындайтын нәрсе, яғни, жүктеу/скачать 6.3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|