Лекция Гидрат әгі (мамық) және әк илемі Кесек бұл жартылай өнім. Егер ол кесілген түрінде қолданылса, онда ол

Әктің сөндіру жылдамдығын кейбір қоспалар қосып тездетіп немесе 
баяулатуға болады. Мысалы, хлордың тұздары (СаС1
2
, NaС1) гидратацияны 
тездетеді. Күкірт қышқыл тұздары (Ма
2
SО
4
және т.б.) гидратацияны 
тездетеді, сөндіруді баяулатады. 
СаО мен судың бір бірімен әрекет ету механизмі мынадай, СаО 
әуелі суда ериді, реакцияның салдарынан Са(ОН)
2 
тұнбасы пайда болады. 
Әкті бумен сөндіргенде қатты фазалы реакция жүреді, судың молекуласы 
СаО мен тікелей қосылып гидроксид береді. Сонымен СаО-мен судың бір 
бірімен әрекет ету механизмі Са(ОН)
2
пайда болу реакциясының 
жағдайына байланысты болады (судың сұйық немесе бу күйіне, судың әкке 
қатынасына). 
Реакция қайтымды кальций оксидінің гидратациясы. Оның бағыты 
қоршаған ортадағы су буларының температурасы мен ішінара қысымына 
байланысты. Кальций гидроксидінің диссоциациясының серпімділігі 547 
0
С 
атмосфералық қысымға жетеді, алайда ішінара дегидратация төменгі 
температурада (300-350 
0
С) мүмкін, ол кейіннен тығыздалған және нашар 
сөндірілетін қайталама кальций оксидін түзейді, сондықтан әкті тез және 
толық сөндіру үшін су немесе қаныққан су буларының болуы қажет. 
Материалдың қызып кетуіне жол бермеу керек, бұл сонымен қатар 
үлкейтілген түйіршікті түрінде кальций гидроксидін алуға әкеледі. Әк (әсіресе 
бумен) гидратталған әкке сөндіру температурасы неғұрлым жоғары болса, 
кальций гидроксидінің түйіршіктері соғұрлым үлкен және күшті болады, 
оларды болашақта сумен араластыра алмайды, майда бөлшектерге бөлініп, 
жоғары серпімді қамыр шығарады. 
Қамырға әк сөндіргенде, бір жағынан материалдың қызып кетуіне жол 
бермеу үшін, ал екінші жағынан әк пен судың өзара әрекеттесу процесі өте 
қарқынды және жақын арада ағып кетуі үшін сөндірілетін массаның 
температурасын 60-80 
0
C аралығында орнатқан жөн. Қатты қызып кетудің 
алдын алу, әсіресе жергілікті жерлерде, ұсақталған әк (1-10 мм-ге дейін) 
қолдану, сөндіру кезінде араластыру және соңында әк қасиеттеріне сәйкес 
сөндіру үшін судың оңтайлы мөлшерін белгілеу де ықпал етеді. Материалды 
араластыру сонымен қатар кальций оксиді бөлшектерінде Ca(OH)
2
пленкаларының пайда болуына және оның ылғалдануын тоқтатуға жол 
бермейді. Көрсетілген шектерде масса температурасын ұстап тұру үшін суды 
материалға толық немесе жеке мөлшерде енгізу керек. Әкті ұнтаққа 
сөндіргенде, сондай-ақ өнімді 100 
0
С-тан жоғары қызып кетуден, әсіресе әктің 
жоғары белсенді тез сөндірілетін түрлерін сөндіргенде, аулақ болу керек. 
Кальций оксидінің сумен әрекеттесу механизмі кальций гидроксидінің 
түзілу реакциясы жүретін жағдайларға байланысты (әк қасиеттері, судың 
агрегаттық күйі - сұйықтық немесе бу, су-әк қатынасының мәні және т.б.). 
Түзілген гидратты әк көлемі жеке бөлшектер арасындағы қуыстар мөлшерінің 
едәуір ұлғаюына байланысты бастапқы сөндірілмеген әк көлемінен 2-2,5 есе 
артық. Мұны келесі есептеумен растауға болады. Тығыздығы 3,4 г/см
3
болатын кальций оксидінің молекулалық көлемі-56, ал су-18. Демек, бастапқы 
заттардың жалпы молекулалық көлемі 34,5 см
3
құрайды. Түзілетін тығыздығы 

2,23 г/см
3
кальций гидроксиді үшін ол 33,2 см
3
2,23 буынды 74 құрайды. 
Демек, кальций гидроксиді пайда болған кезде контракция жүреді, ал оның 
сыртқы көлемінің ұлғаюы гидратты әк бөлшектері арасындағы бос орындар 
көлемінің өсуіне байланысты. 
Теориялық тұрғыдан алғанда, әк сөндіру үшін CaO массасы бойынша 
32,13% су қажет. Іс жүзінде сөндіру кезінде орташа есеппен 60-80% су әк - 
қайнатқыштың массасына енгізіледі. Бұл сөндіру кезінде судың бір бөлігі 
буланып, оның белгілі бір мөлшері (3-5%) пайда болған кальций гидроксиді 
ұнтағын ылғалдандыруға жұмсалады. 
Қамырға әк сөндіргенде, су шығыны 2-3 сағатқа дейін артады, массасы 
бойынша 1 сағатқа әк қайнатқышы. Саны көп болса, онда суды алады әк 
сітініп, ал айтарлықтай артығы - әк суы болып табылады. CaO әгінің мөлшері 
неғұрлым жоғары болса, күйдіру температурасы неғұрлым орташа болса, 
сөндіру үшін соғұрлым көп су алу керек. 
Кесілген әк ұнтағының сусымалы тығыздығы 400-500 кг/м
3
. Сөндірілген 
әк (мамық) тұтынушыға қағаз қаптарда немесе контейнерлерде, сондай-ақ 
арнайы вагондарда, цемент тасығыштарда және т.б. жеткізіледі. Силикат 
кірпіш зауыттарында құм қоспасындағы ұнтақталған әк кейде айналмалы 
барабандарда 0,3-0,5 МПа қысыммен бумен сөндіріледі. Әдетте сөндіргіш 
барабандар қолданылады сыйымдылығы 15 м
3
дейін, жиілігі 3-5 айн/мин 
айналатын бу қазандықтан барабанға беріледі. Сөндіру процесі 30-40 минутты 
алады (материалды жүктеу және түсіру арқылы). Бұл әдіс әктің толық 
ылғалдануын қамтамасыз етеді, тіпті күйіп кетсе де, қысқа мерзімде. 

жүктеу/скачать 150.38 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: