Тарих, археология және этнология факультеті
жүктеу/скачать 1.72 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ұлттық территориалдық автономия
- Территориалдық автономия
- Автохтондық
| Ұлттық-мәдени автономия – этникалық топтар, аз санды ұлттардың
мәдени, тілдік және талап тілегін қанағаттандыру, өзіндік болмысын сақтап қалу мен көрсетудегі құқықтық формасы. Ұлттық территориалдық автономиядан мұның айырмашылығы бұл сол ұлттың тұрған жеріне қарамастан өзінің мәдениетін сақтауға ұмтылған адамдар тобын біріктіру. Ұлттық –мәдени автономияда аз санды ұлттар, этникалық топтар өздерінің рухани, мәдени қажеттіліктерін қанағаттандыруға, өзіндік өмір салтын, тілін, өнерін, этникалық иденттілігін сақтау мен дамытуға бағытталады. Ұлттық мәдени автономия мүдделі азаматтардың өзін-өзі ұйымдастыру және қоғамдық белсенділіктің арқасында жүзеге асады. Этникалық топтарда бұл өздерінің қоғамын құру, тілдік-мәдени орталықтар құру, этникалық дәстүрді есепке алатын өз ана тілінде оқытатын мектептер ұйымдастыру, т.с.с. Ұлттық территориалдық автономия – территориалдық бірлігі бар, ұлттық құрамы, тұрмысымен ерекшеленетін халықтардың мемлекет билігін дербес жүзеге асыруы немесе ішкі өзіндік басқаруға араласуы. Ұлттық- территориалдық автономия өзіндік кәсібі, мәдениеті тұрмысы, дәстүрімен ерекшеленетін азырақ бөгде халықтар да тұратын, берілген территориясы бар халықтардың өзін өзі басқару формасы. Ол халықтардың шаруашылық, саяси және мәдени дамуын қамтамасыз етеді. Территориалдық автономия – конституция мен заң шеңберінде дербестікке ие, өзін-өзі басқарушы территориалдық бірлік. Бекітілген конституция немесе автономиялық құқық шеңберінде ресми билік органы не сол автономия халқы бірлігінің қабылданған шешімін территориалдық автономияға енетін ірі бірліктегі мемлекеттік ресми билігі не ресми билік органы өзгерте алмайды. Территориалдық автономия құқығының көлемі әр түрлі. Осыған байланысты оның екі формасын бөліп қарауға болады: мемлекеттік (заң шығарушы) және жергілікті (әкімшілік). Территориалдық автономияның мемлекеттік формасының сыртқы мемлекеттік белгілері- парламент, өкімет, кейде конституция, азаматтық, т.с.с. сондай ақ жалпымемлекеттік конституцияда автономиялық парламенттің заң шығарушы құзіреттілігі аясында анықталады. Автономияның жергіілкті формасында мұндай белгілер болмайды, ал территориалдық бірліктің автономиялық құқығы әдеттегідей заңмен анықталады. Бұ,ан мысал Фарьер аралы мен Гренландия аралы Данияға қарап, территориалдық автономияны қолданады. Грузиядағы Аджария және Украйнадағы Крым. Автохтондық (грек сөзі, autos – өзің+ chthon-жер) – алғашында ақ, территорияның бір жеріндегі байырғы тұрғындар. Автохтонды термині көбіне дәстүрлі өмір салты бар жергілікті байырғы аз санды халықтарға қатысты айтылады. Мәселен, Ресей федерациясындағы 60 –тан астам автохтонды этностар бар, оның 40 –қа жуығы солтүстікте, Сібірде, Қиыр Шығыста орналасқан. Ал саны 50 мыңның ар жақ бер жағында. Олар РФ федералдық заңдарымен қорғалған. «Автохтонды» термині 40-50 жыл бұрын кең таарды, өазіргі кезеңде этнологияда сирек қолданылады, көбіне «аборигендер», «жергілікті халықтар» термині қолданысқа ие. жүктеу/скачать 1.72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|