Дәріскер: Мамытова Н. С

жасанды 
мүшеге
барлық компоненттер ағзаның ішінде 
орналасқан құрылғы. мұның мысалы-
электрокардиостимуляторлар мен жасанды жүрек, 
барлық тораптар (қан сорғылары, жетек, оны басқару 
жүйесі, қуат кӛзі) ағзаның ішіне қондырылады. 

Қызмет ету уакытына 
байланысты жасанды мүшелер 
бөлінеді: 
Ағзаның тіршілік әрекетін үздіксіз 
жұмыс істеу кезінде ғана 
қолдайтын аппараттар(мысалы., 
жасанды жүрек) 
Ағзаның тыныс-тіршілігін 
үзуші(дискретті) қосу кезінде 
қамтамасыз ететін Аппарат 
(мысалы., жасанды бүйрек) 

Жасанды органдар 
проблемасында 
ағзаның ұлпалары мен сұйық ортасымен 
тікелей жанасатын аппараттардың 
тораптары дайындалатын 
материалдарды таңдау үлкен маңызға 
ие. Бұл материалдардың барлығы 
биологиялық инертті, яғни қоршаған 
тіндердің қабыну реакциясын 
туындатпайтын, ӛз бетінен уытты 
химиялық заттарды және т. б. 
шығармайтын болуы тиіс. 

Сондай-ақ жасанды 
органдарды құрудағы 
маңызды мәселе-
инженерлік шешім. 
Зерттеушілер 
техникалық құрылғының 
табиғи аналогтың 
функциясын 
мүмкіндігінше дәл 
орындауға ұмтылады.

Жасанды бүйрек
Бүйрек жасанды жасалған бірінші орган. 
1940-шы жылдары диализ аппараты жұмыс 
жасай бастады, ол бүйректің жасанды 
ауыстырылуы болды. 
Ағзаның қызмет етуінде 
осы жұптасқан ішкі мүшенің рӛлі зор; Бүйрек 
қан қысымын, кӛлемін және қышқылдығын 
бақылау, химиялық заттардың 
концентрациясын реттеу, гормондарды 
синтездеу арқылы қан құрамының тепе-
теңдігін сақтайды және сүзгі ретінде қызмет 
етеді. Бүйрек тұқым қуалайтын ақаулардың, 
сондай-ақ жарақаттың және кӛптеген 
аурулардың салдарынан зақымдалуы мүмкін. 
Қалдықтарды бүйректен шығару - 
имитациялау ӛте қиын процесс. Соңғы 
дәрежедегі бүйрек жеткіліксіздігін диализ 
немесе донорлық бүйрек трансплантациясы 
арқылы түзетуге болады. 

Диализ - бүйректің табиғи қызметінен ерекшеленетін бір 
мезгілде болатын диффузия және сүзілу; бұл процесс 
қарапайым, бірақ тиімділігі жоғары. Диализаторлар 
ағзадағы артық сұйықтықты және метаболизмнің еритін 
ӛнімдерін шығару үшін қолданылады. Ауыстырғыштар 
(диализатор сүзгі элементтері) суда және полярлы еритін 
заттарда жоғары ӛткізгіштікке ие болуы керек, оларды 
ӛндіру үшін целлюлоза туындылары, полисульфоннан, 
полиметилметакрилаттан немесе поликарбонаттардан 
жасалған кеуекті талшықтар қолданылады. Бұл 
компоненттердің ағзадан шығуын болдырмау үшін 
диализатта иондар мен қоректік заттардың белгіленген 
физиологиялық концентрациясы болуы керек. Диализ - 
тиімді және құтқарушы шешім, бірақ бүйрек жеткіліксіздігі 
үшін бұл ӛте қолайлы емес.

Диализ аппараты мочевина 
мен су, қант, тұз сияқты пайдал
анылмаған қоректік заттарды қ
аннан шығарады, осылайша та
биғи бүйрек қызметін ауыстыра
ды. Алайда, табиғи бүйрек сон
ымен қатар пайдаланылмаған 
қоректік заттарды денеге қайта 
бағыттайды; бұл диализ орынд
ай алмайтын процесс. 
Орта есеппен пациент бір емде
аптасына үш рет 5-
6 
сағат бойы гемодиализден ӛт
еді, ал пациент уақыт ӛткізеді, 
ал денсаулық сақтау қызметі ӛт
е үлкен қаржы жоғалтады. 

Жасанды ӛкпе 
Ӛкпеде 40 түрлі жасушалар бар, олардың құрылымы жасанды 
түрде құрылуы тым күрделі, ӛкпенің барлық функциялары толық 
зерттелмеген. Сондықтан қазіргі уақытта тек тыныс алу және газ 
алмасу үшін кӛмекші машиналар жасалды. Хирургиялық 
операциялар кезінде қан ағзадан шығарылады, ал оксигенация 
және метаболизм ӛнімдерін шығару, сонымен қатар қанды 
организмге қайтару функциясы газ алмастырғыштармен 
(оксигенаторлар) жүзеге асырылады. Клиникалық практикада әр 
түрлі құрылымдағы оксигенаторлар қолданылады: кӛпіршік, 
мембраналық, кеуекті. 

Мембраналық оксигенаторларда қан 
газбен тікелей байланысқа түспейді, 
ӛйткені олар мембранамен бӛлінеді 
(қалыңдығы 0,2-0,4 мкм). Мембрана 
материалы газда еритін болуы керек. 
Әдетте, бұл үшін полимерлі 
материалдар қолданылады 
(силоксанан, полипропилен, силикон). 
Қанның оттегімен қанықтыру тиімділігі 
пайдаланылған полимер 
материалының қасиеттерімен 
анықталады; ӛткізгіштік мәні неғұрлым 
жоғары болса (Dα), газ алмасу процесі 
тиімдірек болады (PCO2 / PO2).  

«Жасанды жүрек - ӛкпе» аппараты, пациенттің денесінде немесе 
донордың оқшауланған органында қан айналымы мен метаболизм 
процестерінің оңтайлы деңгейін қамтамасыз ететін аппарат; жүрек 
пен ӛкпе функцияларын уақытша орындауға арналған. 
Б.


Кӛру мүшелерінің протездері 

Қазіргі уақытта кӛру қабілетін 
қалпына келтірудің ең кең таралған 
әдісі - жасанды линзаны 
имплантациялау.Линзалар 
оптикалық полиметил 
метакрилаттан жасалған. 

Полимерлер глаукома ішіндегі кӛзішілік 
қысымды және сұйықтықтың ағуын 
тӛмендететін импланттарды жасау үшін 
қолданылады. Кӛздің немесе алдыңғы 
қабақтың аймағынан сұйықтықтың ағып 
кетуінің 
оңтайлы 
жылдамдығын 
қамтамасыз 
ететін 
дренаждық 
имплантаттар жануарлар склерасының, 
органосиликон 
түтіктерінің 
және 
кӛбіктенетін политетрафлороэтиленнің 
жоғары тазартылған препараттарынан 
кеуекті коллагеннен тұрады. 

Кӛз клапандарын ӛндіруге арналған материал - бұл 
байланысқан силикондар, метил метакрилат, 
полиамидтер. Жекелеген полимерлер айтарлықтай 
зақымданған жағдайда, бұрышты артропластика 
үшін, сондай-ақ вегетативті алмастыру үшін 
қолданылады. Соңғысы - гельдік жүйелер. 

Есту мүшесін қалпына 
келтіру 

Саңырау әртүрлі себептерге байланысты болуы мүмкін 
(туа біткен ақаулар, қартаю, жарақат, жұқпалы аурулар). 
Саңырау құлақтың тӛрт бӛлігінің кез-келген ақауларымен 
байланысты болуы мүмкін және оны тудырған бӛлікке 
байланысты жіктеледі.Кондуктивті саңырау сыртқы 
немесе ішкі құлақтың дыбысты жібере алмайтындығын 
білдіреді және кӛбінесе сүйектерді бекітетін ортаңғы 
құлақта целлюлозды сүйектің пайда болуынан туындайды 
(отосклероз). Ауру есту аппараттарымен немесе 
протезбен хирургиялық жолмен емделеді. 
Нейросенсорлық саңырау - бұл сезгіш түтікшелі 
жасушаларының (сенсорлық кереңдік) зақымдануы 
немесе жүйке талшықтарының зақымдануы нәтижесінде 
пайда болатын кохлеа ақауларының салдары. Орталық 
саңырау ми бағанының немесе есту жүйкесінің 
зақымдануынан туындайды. 


1969 жылы доктор Мервин жасаған Bioglass® 
жасанды протезі тірі ұлпаларға бекітілген алғашқы 
жасанды материал болды. Бұрын биоинертті 
материалдардан (титан, тефлон, платина, тантал) 
және пластмассадан жасалған (Пластипор типі) 
ортаңғы құлақ импланттарын қолдануға тырысқан, 
бірақ олар сәтсіз аяқталды. Қазіргі уақытта био-
құлақ импланты пациенттер телефон арқылы 
сӛйлесетін дәрежеде естуді қалпына келтіре 
алады.


Кохлеарлы имплантта үш бӛлім болды: 

қалыпты есту құралы сияқты құлақтың а
ртына бекітілген микрофон және дыбыс
тық процессор. Дыбыстық процессор ды
бысты цифрлық ақпаратқа айналдырып, 
магниттің кӛмегімен бас жағына басылғ
ан таратқыш антеннаға жіберді; 

бастың ішіне орнатылған, бірақ антенна
ның жанындағы имплантант берілген си
гналды қабылдады және оны электрлік 
сигналға айналдырды, содан кейін ол і
шкі құлақтағы электродқа кішкене сымд
ар арқылы жіберіледі; 

электродтар жиынтығы электрлік сигна
лдарды есту жүйкесіне кіші контактілер
(электродтар) арқылы жеткізді, 
ал есту жүйкесі миға дыбыстық ақпарат
ты жіберді, ол ӛңделді. 


Жасанды жүрек
- бұл трансплантацияға балама. 
Жүрек немесе жасанды қарыншалар жүрек 
жеткіліксіздігінің соңғы сатысында пациенттерде ӛз 
ӛмірін 
сақтап 
қалу 
үшін 
және 
жүрек 
трансплантациясы үшін донорлық орган табылғанша 
қан айналымын қолдау үшін қолданылады. 1998 
жылы әлемде тұңғыш рет НАСА мамандары мен 
Майкл ДэБакейдің қатысуымен жасалған жұмыс 
жасаудың принципиалды жаңа принципі жасанды 
қарыншаға енгізілді. Салмағы небары 93 грамм 
болатын бұл шағын насос минутына 6-7 литрге 
дейін қан айдай алады, осылайша бүкіл дененің 
қалыпты жұмысын қамтамасыз етеді.


Ғалымдар адамның 
трансплантациясына 
дайын жасанды жүректің 
толықтай жұмыс істейтін 
прототипін жасадық 
дейді. Құрылғы жүрек 
соғысын нақтыға ұқсас 
етіп шығарып қана 
қоймай, сонымен қатар 
жүрек соғу жылдамдығы 
мен қан ағымын 
реттейтін арнайы 
электронды 
датчиктермен 
жабдықталған.


Медициналық 
жабдықтардың ең жоғары 
технологиялық түрлерінің 
бірі - кардиостимулятор. 
Кардиостимулятор - бұл 
жүрек ырғағын сақтауға 
арналған құрылғы. Бұл 
құрал брадикардия - жүрек 
соғысы жеткіліксіз - 
немесе 
атриовентрикулярлық блок 
сияқты жүрек аурулары бар 
адамдар үшін ӛте қажет. 

•
Кардиостимуляторлар - бұл асинхронды режимде жұмыс істейтін, 
жүректің соғуын белгіленген жиілікте қоздыратын құрылғылар. 
Жетілдірілген кардиостимуляторлар - екі камералы 
кардиостимуляторлар. Бүгінгі күні екі камералы кардиостимуляторлар 
қолданылады, олар тек жүрек жұмысын ынталандыруға ғана емес, 
сонымен қатар пациенттің фибрилляциясы мен жүрекшелер дірілін 
анықтауға мүмкіндік береді.

Бұл жағдайда кардиостимулятор ауытқу жағдайында басқа, қауіпсіз 
жұмыс режиміне ауыса алады. Бұл жағдайда суправентрикулалық 
тахикардияны сақтау және ынталандыру мүмкіндігі алынып тасталады. 

Уақытша кардиостимулятор - 
бұл ӛлімнің алдын алуға 
кӛмектесетін терапия. 
Уақытша 
кардиостимуляторды 
науқасқа реаниматолог 
дәрігер қояды, егер 
пациенттің жүрек ырғағы 
күтпеген жерден бұзылса, 
яғни аритмия деп атайды, 
оны абсолютті жүрек 
блоктары деп те атайды. 
Жүректің ең кӛп таралған 
блогы миокард 
инфарктісімен кездеседі. 

Кардиовертер 
дефибрилляторы - 
бұл қарыншалық 
тахикардиямен 
ауыратын 
науқастарда 
жүректің күтпеген 
тоқтап қалуының 
алдын алу үшін 
қолданылатын ең 
жоғары 
жылдамдықты ӛлшеу 
құралы. 


Кардиостимулятор (ECS) екі элементті біріктіреді: электр разрядтарының 
стимуляторы және дененің қозғалысы мен жүректің жиырылуынан болатын 
иілуге және бұрылуға тӛзімді әділ икемділік пен тегістікпен сипатталатын 
спираль ӛткізгіш рӛлін атқаратын сымдар-электродтар. 

Кеуде бұлшықеттерін 
күшейту ұсынылмайды, 
сонымен қатар қолмен қатты 
серпілуден аулақ болу керек 


Дамудың алғашқы 
кезеңінде 
кардиохирургтар 
ксеногендік (яғни 
жануарлардан алынған) 
немесе аллогендік (яғни 
адамдардан алынған) 
биологиялық тіндерге 
негізделген клапан 
құрылғыларын 
алмастырғыш материал 
ретінде қолдануға 
тырысты. 
Бұл аппараттардың негізгі жетіспеушілігі рецепиент ағзасынан 
биологиялық тіндерге біртіндеп деструктивті әсер етуіне 
байланысты клапанның қызмет ету мерзімінің шектеулі болуы 
болды.