Еуропалық экономикалық комиссия экологиялық саясат жөнінддегі комитет
жүктеу/скачать 4.05 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2000
2006 Ұлттық деңгей Экологиялық сараптама .. 9 Рұқсаттар беру .. 9 Тексеріс пен орындауды бақылау 20 31 Ұлттық деңгейден төмен сатылар Экологиялық сараптама .. .. Рұқсаттар беру .. .. Тексеріс жəне орындауды бақыау 408 505 Қортынды 428 536 Дерек көзі: Қоршаған ортаны қорғау министрлігі, 2007. Бұл жағдай жүктеменің артуымен күрделен түседі. Мұның өзі шағын жəне орта кəсіпорындар саны көбеюімен(ШОК, келесі тарауды қараңыз) байланысты. Осы жағдай кем дегенде белгілі бір реттеуді жəне сəйкестік мониторингін жүргізіп отыруды қажет етеді. Алғашқы жəне 2-ші кезектегі заңдардың шеңбері кеңейе түсуін есепке алғанда жəне қызметкерлер санын көбейтуге мүмкіндік жоқ кезде ЛРТЫБ мен ЭБК алдында қолда бар қорларға қатысты жəне жұмыстың сапасын қамтамасыз етумен байланысты қиындықтар пайда болуда. Бұл мəселені шешудің бір жолы Үкіметтің басқа да атқарушы органдарымен өзара ықпалдастықты күшейтуі. Осылайша, қызметтердің қосарланып кетуінен арылуға жəне оның нəтижесінде қорларды рəсуа етуден құтылуға көмектеседі. Ақпарат алмасу мен бірлескен тексеру жұмыстары Денсаулық сақтау жəне Төтенше Жағдайлар министрлігі арасында, салық органдары мен полиция арасында да жүргізіледі. Бірлескен қимылдың белгілі бір деңгейі 2 Тарау: Құқық сақтау жəне құқық қолдану тетіктері 51 табиғи қорларға бақылау жасауға жауапты атқару органдарының мəселен, су қорлары жөніндегі комитет, орман жəне аң шаруашылығы комитеті, балық шаруашылығы комиеті (аталған комитеттердің барлығы Ауыл Шаруашылығы министрлігінің құрамында) сондай-ақ жер ресурстарын басқару агенттігінің арасында сақталып отырады. ЭБК қызметкерлері бірқатар облыстарда тексеру сапарларының 20 пайызына басқа мекемелерден келген əріптестер бірлесе қатысқанын мəлімдейді. Бұл қимылдар мекеме аралық жарғылар, я болмаса, өзара түсіністік туралы меморандумдар, сондай-ақ жылдық немесе тоқсандық тексерістер кестесінің негізінде іске асты. Жеке кəсіпкерлік жөніндегі № 124-ІІІ заңның (2006ж.) қосымшасы, əртүрлі органдар жүргізетін тексерулердің ауқымын анықтайды. Дегенмен реттеу шарасына қатысты жұртшылық осыншама көп тексерулердің мейілінше үйлестірілуін қалайды. Олар бір-бірін қайталайтын тексеріс сияқты кемшіліктердің болмағанын жөн көреді. Мұндай кемшіліктер қоршаған ортаны қорғауды басқару жəне табиғи қорларды басқару сияқты құрамы тым бөлшектеліп кеткен мекемелерге тəн деуге болады. Қоршаған ортаны қорғау заңдылығының сақтаулын қадағалауға қатысы бар ұйымдардың қатарында Бас Прокуратура (БП) мен соттар бар. Аймақтық деңгейде БП-ның құзырын экологиялық прокурорлар жүргізеді. 2007-ші жылға дейін олардың басты міндеті атқарушы органдар үстінен бақылау жүргізу болған еді. БП-ның соңғы бірнеше жылдағы баспасөз мəлімдемелерінің мазмұнына жасалған сараптама экологиялық прокурорлардың көбінесе айыппұл салумен, сондай-ақ айыппұлдарды жинаумен əуестеніп кеткенін көрсетті. Бұл жерде айыппұлдар салу заңдылықтың қаншалықты бұзылғанын есепке алмай жүргізілген. «Айыппұлдармен əуестеніп кету» əдісі жұртшылықтың қоршаған ортаны қорғауға қатысты көзқарасын өзгертуге кедергі болды. 2007-ші жылы БП қылмыстық жауапкершілікке тартуды өз құзырына алды. Ол сондай-ақ қылмыстық тексеру жүргізіп, экологиялық қылмыстар бойынша істерді соттарға тапсыру мəртебесіне ие болды. Бұл жайт БП жұмысы теңгеріліп, байсалды бола түседі деген үміт туғызады. Соттар болса, экологиялық істерді қарауға келгенде түсіністік танытпай немесе қолдау көрсетпей отыр. Дегенмен бұл жағдай қоршаған ортаны қорғау турасында көбірек хабардар ету ауқымын арттыру əрекеттеріне байланысты уақыт өте жақсарып келеді. Барлық құзырлы органдар мемлекет бюджетінен қаржыландырылады. Елде басқарушы қызметтердің (ҚОƏБ-іне шолу жасау, рұқсат беру жəне тексеру жүргізуді іске асыру) іске асырылуы үшін түсім жинау бекітілмеген. Сондай-ақ мұндай түсімнің болашақта белгіленеріне де үміт жоқ. Айыппұлдардан жиналған қаржы бірден бюджетке аударылады. Негізінде бұл жайт, мемлекеттік органдар өздерінің іс-қимыл, күш-қуатын түсімді арттыруға жұмсайтын жағдай тудырудан аулақ болуға көмектеседі. Түсімнің молаюы айшықты көрініп қалуда, өйткені кері əсері бар ынталандыру ресми жариялаған мақсаттарға қайшы келіп жатыр. Бұдан бұрын атап өтілгендей, БП заң бұзушылықтың ерекшелігіне үңіліп жатпай-ақ барлық жерде айыппұл салуды кең қолдануды талап етуде. Қаржы министрлігі де дəл осындай ретте, «жоспарланған» айыппұлдарды бақылап жəне олардың қанша жиналғанын хабарлап отырады. Кəсіпорындардың заңдылықты орындауына жазалаусыз-ақ, басқаша жолмен (мəселен ескерту айтылған хатпен) қол жеткізуге тырысқан инспекторлардың жемқорлыққа қатысы бар деп айыпталып жататыны жиі кездеседі. Мұндай əдіс «айыппұлдарға аңшылықты» сақтап қалып отыр. Реттеу стратегиясы жəне сəйкестікті қамтамасыз ету мен қорларды бөлу шеңберлерінің арасында іс жүзінде байланыс жоқтың қасы. əр жыл сайын ҚОҚМ өзінің бюджет бағдарламасын дайындайды жəне ол парламентте бекітіледі. Дегенмен ЛРТЫБ жəне ЭБК-нің қызметіне қатысты шағын бағдарламалар осы бюджеттік бағдарлама аясына кірмейді. Оны былай қойғанда, бюджеттік бағдарламаның баяндамалық бөлімінде, қорлардың қаншалықты тиімді шығындалуын бағалауға көмектесетін нақтылы мақсаттар немесе тетіктер сипатталмаған. Мұндай үлгіні сақтай отырып, қаржыландыруды арттырудың дұрыс болатынын дəлелдеуге ешқандай айғақ жоқ. Тура осы сияқты, сəйкестікті қамтамасыз ету бағдарламасын оңтайландыру да күрделі мақсат, өйткені шешім қабылдауға жауапты тұлғалар қайсыбір бағыт-бағдар мен əдіс-құралдардың қаншалықты тиімді екенін терең түсінбейді. |