Физика • КҮштер • ньютон заңдары 1 1-бөлім: Ньютонның бірінші заңы

ФИЗИКА • КҮШТЕР • НЬЮТОН ЗАҢДАРЫ
2
Парашюттер парашютшінің шектік жылдамдығын
аса қауіпсіз деңгейге азайтады
• Шектік жылдамдық деген нені білдіреді?
Ауырлық күшінің әсерінен құлап бара жатқан дене 
Жерге жақындаған сайын үдей түсетінін білеміз. Бірақ, 
дененің ауаның кедергісіне соқтығысуы қозғалыстағы 
денеге қарама-қарсы бағытта әсер ететін үйкеліс күші 
мен ауырлық күшіне әкеліп соқтырады. 
Жылдамдық артқан сайын, үйкеліс күші де арта түседі. 
Ақыры, дене жеткілікті жылдамдықпен қозғалған кезде, 
бұл күш ауырлық күшімен теңесетіндей арта түседі 
(бірақ қарама-қарсы бағытта). Осы нүктеде күштер 
теңеседі, нәтижесінде денеге әсер ететтін толық күш 
нөлге тең болады. Дене үдеуін тоқтатып, жерге қарай 
тұрақты жылдамдықпен қозғалады.
ДИАГРАММА 01:
• Ұсынылатын фильм
- Шектік жылдамдық
Қосымша сұрақтар
С2. Парашюттер қалай жұмыс істейді?
Адамадардың шектік жылдамдығы соншалықты көп, 
шамамен 200 км/сағ, сондықтан үлкен биіктіктен 
құлау ажалды болады. Бірақ, егер ауа кедергісі 
көбейетін болса (құлап бара жатқан адамның 
салмағын айтарлықтай көбейтпей), онда күштер 
өте төмен жылдамдықта теңесер еді және шектік 
жылдамдық аз болар еді.
С3. Неліктен кейбір ұшақтар катапульталанған орындықтарды қажет етеді?
Жаңа ұшақтардың әдетте катапульталанған орындықтары болады, ол ұшқышқа төтенше жағдайда ұшақтан 
қауіпсіз шығуға көмектеседі. Ол болмас бұрын, ұшқыш “құтқару” мақсатында өз ұшағынан құтылуы тиіс. 
Катапульталанған орындықтар ұшқышқа, тіпті, ол өрмелеуге халі жетпейтіндей жарақат алса да, немесе ұшақ 
өте үлкен жылдамдықпен қозғалып, ұшақтан секіріп шығу мүмкін емес жағдайда да ұшақтан шығуға мүмкіндік 
береді.
Катапульталанған орындықтар ұшқышты ұшақтан алыс жерге ауытқыту арқылы ұшқыштың тірі қалу мүмкіндігін 
жоғарылатады. Олар, сондай-ақ, парашют қолданыла алмайтын аласа биіктіктерден құлағанда көмектеседі, 
ол кезде парашюттің ашылуына уақыт жеткіліксіз болады. Катапульталанған орындықтар ұшқыштың шектік 
жылдамдығын азайтып, оны тірі қалуға мүмкін болатын жылдамдыққа келтіреді.
Парашют ауа кедергісін біршама арттырады және шектік жылдамдықты шамамен 30 км/сағ-қа дейін 
төмендетіп, жерге қауіпсіз қонуға мүмкіндік береді. 

жүктеу/скачать 0.78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: