Түркістан облысы аудандары бойынша 2015–2019 жж на

722
«Молодой учёный» . № 23 (313) . Июнь 2020 г.
Молодой ученый Қазақстан
Молодой ученый Қазақстан
Жоғарыдағы аталған негізгі күнбағыс егістігімен айна-
лысатын аудандардың егістік алқабының көлемі 2015 жыл-
мен салыстырғанда барлығының егістік көлемінің азайған-
дығы байқалады. Мысалы, Сарыаағаш ауданында 2015 
жылы күнбағыс алқабының көлемі 2049 га болса, 2019 жылы 
1276 га, Ордабасы ауданында 2015 жылы 1692 га болса, 2019 
жылы бұл көрсеткіш 1065 га болды. Ал Кентау қалалық 
әкімшілігінің аумағында 2015–2018 жылдар аралығында 
күнбағыс мүлдем егілмеген болса, 2019 жылы 121 га жерге 
егілген.
Түркістан облысы аудандары бойынша 2015–2019 жж на
қтыланған мақсары егістігінің алқабы, га
№
2015
2016
2017
2018
2019
Облыс бойынша
78 571
69 086
70 546
109 630
93 618
1
Т
үркістан қ.
168
253
316
811
-
2
Арыс 
қ. ә.
2 244
1570
1 442
119
1 767
3
Кентау 
қ. ә.
9
212
150
264
944
4
Бәйдібек
18 839
14300
23 075
42885
34 334
5
Қазығұрт
12 873
10492
10 017
17595
12 234
6
Ордабасы
4 055
4622
3 517
4565
5 528
7
Отырар
-
-
-
700
-
8
Сайрам
8 291
8330
8 035
8675
10 063
9
Сарыа
ғаш
7 117
3138
932
1792
1 136
10
Соза
қ
708
459
522
2035
970
11 Т
өлеби
12 690
12869
10 886
11921
11 842
12 Т
үлкібас
11 577
12841
11 495
18144
14 764
13
Шардара
-
-
159
124
36
Зерттеулердің нәтижесінде және облыстың статисти-
калық мәліметтерін салыстыра отырып, 2015–2019 жыл-
дар аралығында күнбағыс егістігі алқабының азайғандығы 
байқалса, ал керісінше облыс бойынша мақсары егістігі 
алқабының ұлғайғандығы байқалады. 2019 жылы облыста 
мақсары егістігінің алқабы 93618 га құрады, бұл 2015 жылғы 
көрсеткіштерден 15047 гектарға артқанын байқауға болады.
Облыстағы мақсары егістігімен айналысатын негізгі аудан-
дарға таулы және тау алды жазығында орналасқан Бәйдібек, 
Түлкібас, Қазығұрт, Төле би, Сайрам және Ордабасы жатады. 
Бұл аудандардағы мақсары егістігі алқабының 2015–2019 
жылдар аралығындағы өзгеру динамикасы әркелкі. Мысалы, 
Төлеби ауданында 2015 жылы мақсары егістігі алқабы 12690 
га құраса, 2019 жылы 11842 га құрады, сондай-ақ, Қазығұрт 
ауданында 2015 жылы мақсары егістігі алқабы 12873 га құраса, 
2019 жылы 12234 га жерді құраған, ал басқа аудандарда егістік 
алқабының айтарлықтай өсімі байқалады.
Бәйдібек ауданында 2015 жылы мақсары егістігі алқабы 
18839 га құраған, бқл көрсеткіш 2019 жылы 34334 га құрады, 
яғни ауданда мақсары егістігінің алқабы дерлік 1,5 есеге 
артқаны байқалады.
Мақта әлемнің 70-ке жуық елінде өндіріледі, оның 
аумағы тропиктік және субтропиктік елдермен шектел-
ген 47° солтүстік ендік пен 35º оңтүстік ендікте таралған. 
Мақта-шикізатын өндіруші жетекші мемлекеттер: Қытай, 
АҚШ, Үндістан, Пәкістан, Өзбекстан, Бразилия т. б. Ең көп 
мақта егістік алқабы Үндістанда — 10 млн га, ал Қытайда — 
6, АҚШ-да — 5,8, Пәкістанда — 3, Өзбекстанда — 1,4 
және Бразилияда — 1,3 млн га. Әр жылдық мақта тал-
шығы өндірісі Қытайда — 6,7 млн т жуық, АҚШ-да — 5,4, 
Үндістанда — 2,7, Пәкістанда — 2,19, Өзбекстанда — 1,25 
және Бразилияда — 1,24 млн т құрайды. Бұл елдердің 
үлесіне әлемдегі 87 % мақта талшығы өндірісі тура келеді.
Әдебиет:
1. Оңтүстік Қазақстан облысы: Энциклопедия/ Бас ред. Б. Ғ. Аяған. — Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» ЖШС, 
2005. — 5–14б
2. Қазақстанның географиялық атласы: Бейсенова Ә. С. — Алматы: «Глобус», 2003. 42–47б.
3. Физико-географическое районирование М.1:75000000 //Национальный атлас Республики Казахстан, Алматы 
2006 С. 123–124.
4. Карта геология М.1:5000000 //Национальный атлас Республики Казахстан, Алматы 2006 С. 28–29.
5. Казахстан (Природные условия и естественные ресурсы СССР) под ред. И. П. Герасимова. — М.: Наука, 1969.482с
6. Кассин Н. Г Материалы по палеогеографии Казахстана, Алма-Ата, 1947. 169 с.
7. Геоморфологическое районирование М. 1:7500000 // Национальный атлас Республики Казахстан, Алматы, 2006. 51с.
8. Қазақстан Республикасы Президентінің «Жер, Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы» Жарлығы. 
Алматы 1996жыл.

жүктеу/скачать 4.33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: