Найманбаев алмас абдыманапович

141 
 
7.А.Байтұрсыновтың «Әдебиет
танытқыш» еңбегінің неше
тарауы ауыз әдебиетіне арналған?
 
 
8.Космогониялық 
мифологияға 
не 
жатады?
 
Сурет 13 – мәтіндік тапсырмалардың эксперименттік көрсеткіші 
 
 
9.Антропологиялық мифтер дегеніміз не?
 
 
10.Аңыздардың жалпыадамзаттық
мазмұны мен мен оның 
 философиялық астарын ашқан ақын?
 
 
11. «Ер Төстік» ертегілердің қайсы 
 түріне жатады?
 
 
12.Қай жылдары повестерде
мифтік сарындарды қолдану дәстүрі 
 кең етек алды?
 
Сурет 14 – жанрлық тапсырмалардың эксперименттік көрсеткіші 

142 
1
3. 
Перінің қызы кім...?
14. Бұл үзінді қай шығармадан алынған: «Құрбан қария 
анадайдан мола көрінсе болды, машинаны тоқтатып, жерге 
түседі. Сосын үшеуі шығып зиратқа беттейді. Құрбан 
қауымның құбыла жақ алдына шығып, дұға оқиды. Дұға оқып 
болған соң, қасынан бір уыс топырақ алып, қара молаға 
ішіндегі топырағы ойылып, қымыздық шыққан ескі көрдің 
үстіне тастайды. Сосын машинаға жеткенше артына 
қарамайды, тырс үндемейді».
 
 
 
15. Қайсысы повестің мазмұнына сай?
 
 
 
16.Бала, Момын-қария, Оразқұл,
жүргізуші-солдат 
қай 
повестің 
кейіпкерлері?
 
Сурет 15 – мазмұндық тапсырмалардың эксперименттік көрсеткіші 
 
17.
 «Сәукеле тау» туралы аңыз қай 
шығармада суреттеледі?
 
 
18. 
Қыпшақ ханы Көбектің бәдізші ұлы 
Саржан...қай хикаяттың кейіпкері?
 

143 
 
 
19.
 «Ер Төстік» ертегісіндегі Бекторының 
зұлым бейнесі трансформацияланған 
хикаят?
 
 
 
20.Таласбек Әсемқұловтың «Бекторы 
ның қазынасы» повесіндегі 
кейіпкерлерді атаңыз?
 
Сурет 16 – персонаждық тапсырмалардың эксперименттік көрсеткіші 
Қалыптастыру экспериментінен кейінгі бақылау кезеңінде қазақ тілі мен 
әдебиеті мамандығының студенттеріне арналған қазіргі қазақ повестеріндегі 
кездесетін фольклорлық сарын үлгілері жайлы білімдерін анықтауға арналған 
сауалнамасы (авторлық әзірлеме) қайта алынды. 
Әр сұраққа «иә, білемін», «аздап білемін», «жауап беруге қиналамын» 
жауаптарының біреуін таңдайды. Эксперименттен соң сауалнамаға 132 
респондент қатысты. Оның 68-і эксперимент тобында, ал 64 студенті – бақылау 
тобында қамтылды. 
1.Мифология мен фольклор өзара тығыз байланысы бар екендігін білесіз 
бе?
А) иә, білемін. 
Ә) аздап білемін. 
Б) жауап беруге қиналамын. 
2. Мифтерді зерттеу арқылы ұлттық таным мен халықтық наным-
сенімдердің түп тарихын білуге болады ма ? 
А) иә, білемін. 
Ә) аздап білемін. 
Б) жауап беруге қиналамын. 
3. Қазақ мифологиясының жанрлық ерекшелігі туралы білесіз бе ? 
А) иә, білемін. 
Ә) аздап білемін. 
Б) жауап беруге қиналамын. 
4. Мифтік фольклорға этнографияның қатысы жайлы білесіз бе? 
А) иә, білемін. 
Ә) аздап білемін. 
Б) жауап беруге қиналамын. 
5. Мифтік сарыны бар көркем шығармаларды білесіз бе ? 
А) иә, білемін. 

144 
Ә) аздап білемін. 
Б) жауап беруге қиналамын. 
6. Жазушылардың көркем прозада мифтік сарындарды қолданудағы 
маңызын білесіз бе?
А) иә, білемін. 
Ә) аздап білемін. 
Б) жауап беруге қиналамын. 
7.ХХ ғасырдың басында мифтік образдарды кімдердің шығармаларынан 
кездестіруге болатынын айта аласыз ба ? 
А) иә, білемін. 
Ә) аздап білемін. 
Б) жауап беруге қиналамын. 
8.ХХ ғасырдың 60-80 жылдары жарық көрген жазушылардың повестерінде 
мифтік сарындар бар екенін білесіз бе ? 
А) иә, білемін. 
Ә) аздап білемін. 
Б) жауап беруге қиналамын. 
9.Тәуелсіздіктен кейінгі жылдарда жарық көрген повестердегі мифтік 
образдардың ерекшелігі туралы білесіз бе? 
А) иә, білемін. 
Ә) аздап білемін. 
Б) жауап беруге қиналамын. 
10. Мектеп бағдарламасына енген мифтік сарыны бар повестерді білесіз 
бе? 
А) иә, білемін. 
Ә) аздап білемін. 
Б) жауап беруге қиналамын. 
Кесте 6 - Экспериментке дейінгі және эксперименттен кейінгі кезеңдердегі 
студенттерге арналған қазіргі қазақ повестеріндегі кездесетін фольклорлық 
сарын үлгілері жайлы білімдерін бақылауға арналған сауалнама көрсеткіштері 
 
Жауаптар 
Иә, білемін 
Аздап білемін 
Жауап беруге 
қиналамын 
ЭД 
ЭК 
ЭД 
ЭК 
ЭД 
ЭК 
n /% көрсеткіш 
белгісі 
n 
% 
n 
% 
n 
% 
n 
% 
n 
% 
n 
% 
Эксперименттік 
топ (68 студент) 
19 27,9 49 
72,0 
22 
32,3 
14 
20,5 
27 
39,7 
5 
7,3 
Бақылау тобы 
(64) 
17 26,5 18 
28,1 
21 
32,8 
21 
32,8 
26 
40,6 
25 
39,0 

145 
0
10
20
30
40
50
ЭТ(ЭД)
ЭТ(ЭК)
БТ(ЭД)
БТ(ЭК)
иә, білемін
аздап білемін
жауап беруге қиналамын
Сурет 17 - Экспериментке дейінгі және кейінгі кезеңдердегі студенттерге 
арналған қазіргі қазақ повестеріндегі кездесетін фольклорлық сарын үлгілері 
жайлы білімдерін бақылауға арналған сауалнама нәтижелерінің диаграммасы 
Бақылау эксперименті кезеңіндегі студенттерге арналған қазіргі қазақ 
повестеріндегі кездесетін фольклорлық сарын үлгілері жайлы білімдерін 
бақылауға арналған сауалнамаға барлығы 132 студент қатысты. Оның 
жоғарыда айтып өткеніміздей, 68 студенті – ЭТ-да, ал 64 студент – БТ-да 
болды. 7-кестеден көріп отырғанымыздай, «Иә, білемін» жауабына 
экспериментке дейінгі кезеңде ЭТ-нан 19 студент, 27,9 %-ды көрсетсе, БЭ 
эксперименттен кейінгі кезеңде 49 студент 72,0%-ды көрсетіп тұр. 
Экспериментке дейінгі кезеңде БТ-дағы 64 студенттің 17-сі «иә, білемін» 
жауабын таңдаған, бұл 26,5 %-ды құрайды. эксперименттен кейінгі кезеңде 18 
студент 28,1%-ды құрап тұр. «Аздап білемін» жауабын экспериментке дейінгі 
кезеңде ЭТ-дағы 68 студенттің 22-сі жауап беріп, 32,3%-ды көрсетіп отыр, 
эксперименттен кейінгі кезеңде 14 студенттің 20,5%, экспериментке дейінгі 
кезеңде бұл жауапты БТ-дағы 64 студенттің 21-і таңдап, 32,8 %-ды құрайды 
эксперименттен кейінгі кезеңде 21 студент 32,8 %-ды құрайды. «Жауап беруге 
қиналамын» жауабына экспериментке дейінгі кезеңде ЭТ-дағы студенттердің 
27-сі, яғни 39,7 % -ы жауап берді, эксперименттен кейінгі кезеңде 5 студент 
7,3%, ал экспериментке дейінгі кезеңде БТ-да 26 студент, 40,6 %-ды көрсетті, 
эксперименттен кейінгі кезеңде 25 студент 39,0 % нәтижесін көрсетіп отыр. 
Бақылау экспериментінің нәтижелері көрсеткендей, эксперименттік топ 
студенттері көркем мәтінді тереңірек талдай білу қабілетін көрсетеді, бұл әдеби 
мәтінді толық қабылдауға және түсінуге әкеледі. Талғампаз оқырман, құзіретті 
маман даярлауда қажетті шарттың орындалуы деп түсінуге болады. 
Тәжірибеден кейін бақылау тобындағы студенттерге қарағанда тәжірибе 

146 
тобындағы студенттердің білім, білік дәрежесі 4-7% -ға көтерілсе, орта деңгей 
5-10 % ға, ал, төменгі көрсеткіш 10-15 % ға жоғарлады. Тәжірибе барысында
байқауымызға (қайта сараптауларды қосқанда) қатысқандар ішінен тиімді 
нәтижені бергендердің саны 46 % болды.
Сурет 18 – эксперименттік топтың талдау динамикасы 
Сурет 19 – бақылау тобының талдау динамикасы 
Екі топтың да студенттерінің жағары көрсеткіші 100% деп алынып, 
эксперимент нәтижелерін шығаруға тест тапсырмалары, аналитикалық 
тапсырмалар, әңгіме-сұхбат, интервью, топтық жұмыстар нәтижесінде жақсы 
көрсеткішке жеткен студенттерді «жоғары», «орта, «төмен» деңгей деп 
топтастыра отырып, тәжірибеге дейін және тәжірибеден кейін қайта 
салыстырдық.
Кесте 7 - Бақылау экспериментінің нәтижелері 
Деңгей 
Эксперимен кезеңі 
Экспериментке дейін 
Эксперименттен кейін 
Жоғары 
19% 
27% 
Орта 
47% 
59% 
төмен 
40% 
25% 

147 
Сурет 15 – зерттеу тобының жиынтық көрсеткіші 
Қорыта келгенде, эксперимент нәтижелері қазіргі қазақ повестеріндегі 
мифтік сарынды оқытудың негізгі ұстанымдары оның ұтымдылығын, 
ұсынылған әдістемелік жүйенің жоғары нәтижеге жетуге мүмкіндік беретінін 
танытты. Рухани-танымдық қиындықтарды шешуге, білім алушылардың кәсіби 
дайындықтарының жоғары болуына, кәсіби дағдыларды жетілдіруге жол ашты. 
Болашақ маманның кәсіби-педагогикалық ойлауын, сөйлеу қабілетін, 
материалды түсіну және игеру деңгейін көтеруге ықпал етті. Педагогикалық 
әдіс-тәсілдердің жүйелі және ұтымды таңдалуы олардың шығармашылық 
ойлауын дамытып, ғылыми көзқарасы мен белсенділігін қалыптастырды. 
Студенттердің ойлау, байқау, жинақтау, өткенді еске түсіру қабілеттерін 
дамытып, теориялық мәселелерді іс жүзінде жете білуге, түсінуге көмегін 
тигізді. Студенттің сөз мәдениетіне төселуіне ықпал етіп, олардың тұлғалық 
құзыреттіліктерін қалыптастыруға ықпал етті. 

148 

жүктеу/скачать 3.3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: