Жас ғалымдар, магистранттар, студенттер мен мектеп оқушыларының «хxi сәтбаев оқулары»
жүктеу/скачать 4.43 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ПАВЛОДАР ҚАЛАСЫНДА БИОТЕСТІЛЕУ ӘДІСІМЕН ҚЫСТА АТМОСФЕРАНЫң ЭКОЛОГИЯЛЫҚ КҮЙІН БАҒАЛАУ бАтАевА А. б. студент, Торайғыров университеті, Павлодар қ.
- PhD, Торайғыров университеті, Павлодар қ.
| «XXI Сәтбаев оқулары»
«СТУДЕНТТЕР» сериясы 4 Сердюкова, А.Ф. Последствия загрязнения почвы тяжелыми металлами / А. Ф. Сердюкова, Д.А. Барабанщиков. – Текст : непосредственный // Молодой ученый. – 2017. – № 51 (185). – С. 131-135. 5 Исследование содержания солей тяжелых металлов в почве Павлодарской области / М.А. Елубай, М.А. Сулейменов, Д.Т. Толегенов, Д.Ж. Толегенова, Д.Е. Нурмаханбетова. – Қазақстан ғылымы мен техникасы С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінің ғылыми журналы. – Павлодар, 2019. – №2 (131). – С. 102-112. 6 Загрязнение почв тяжелыми металлами. Способы контроля и нормирования загрязненных почв : учебно-методическое пособие для вузов / Х.А. Джувеликян, Д.И. Щеглов, Н.С. Горбунова. – Воронеж, 2009. – 21 с. – С. 6. 7 Эколого-геохимическая оценка почвенного покрова техногенных территорий северо-востока Казахстана / Е.Н. Артамонова, Е.П. Евлампиева, Ж.С. Касымова. – журнал : фундаментальные исследования. – Москва, 2014. – С. 789-793. ПАВЛОДАР ҚАЛАСЫНДА БИОТЕСТІЛЕУ ӘДІСІМЕН ҚЫСТА АТМОСФЕРАНЫң ЭКОЛОГИЯЛЫҚ КҮЙІН БАҒАЛАУ бАтАевА А. б. студент, Торайғыров университеті, Павлодар қ. мАпитов н. б. PhD, Торайғыров университеті, Павлодар қ. Ластаушы заттардың экологиялық әсері әртүрлі жолдармен көрінуі мүмкін; ол жеке организмдерге (организм деңгейінде) немесе биоценоз популяцияларына, экожүйеге және тіпті биосфераға әсер етуі мүмкін. Организм деңгейінде ағзалардың жеке физиологиялық функцияларының бұзылуы, олардың мінез-құлқының өзгеруі, өсу мен даму қарқынының төмендеуі, қоршаған ортаның басқа қолайсыз факторларының әсеріне төзімділіктің төмендеуі мүмкін. Популяция деңгейінде ластану олардың саны мен биомассасының өзгеруіне, туу мен өлімге, құрылымның өзгеруіне, көші-қонның жылдық циклдеріне және басқа да бірқатар функционалдық қасиеттерге әкелуі мүмкін. Табиғи ортаны ластайтын заттар өте алуан түрлі. Олардың табиғатына, шоғырлануына, адам ағзасына әсер ету уақытына байланысты олар әртүрлі жағымсыз салдарға әкелуі мүмкін. Мұндай заттардың аз концентрациясына қысқа мерзімді әсер ету айналуы, жүрек айнуы, жұлдыру, жөтел тудыруы мүмкін. Адам ағзасына улы заттардың жоғары концентрациясын енгізу сананың жоғалуына, жедел улануға және тіпті өлімге әкелуі мүмкін. Мұндай әрекеттің мысалы ірі қалаларда тыныш ауа-райында пайда болған түтін немесе өнеркәсіптік кәсіпорындардың атмосфераға улы заттардың төтенше шығарындылары болуы мүмкін. Дененің ластануға реакциясы адамның жеке ерекшеліктеріне байланысты: жасы, жынысы, денсаулық жағдайы. Әдетте, балалар, қарттар мен науқастар осал. Қазіргі жағдайда табиғи орта аралас техногендік ластануға ұшырайды. Бұл мәселенің өзектілігі айқын. Радионуклидтермен, пестицидтермен және басқа да зиянды заттармен ластанған топырақ өсімдік тектес экологиялық «таза» тағамдарды көбейте алмайды, сонымен қатар жер асты суларының ластану ықтималдығы жоғары болады. Сондықтан, топырақтың ластануы судың ластануымен тікелей байланысты. Қоршаған ортаның ластану дәрежесін анықтаудың көптеген әдістері бар, бірақ биотестілеу әдісі жиі қолданылады. Өнеркәсіп кәсіпорындары қалдықтардың көп мөлшерін шығарады және қоршаған ортаны ластайды. Биотестинг және биоиндикация әдістері пайдаланылған материалдарды, шикізатты жіктеуге және тазарту шараларынан кейін қоршаған ортаның жай- күйін тексеруге көмектеседі. Бұл бағытта ғалымдар эксперимент аясында айналысады. Ғылымның зерттеушілері жаңа әдістерді әзірлеуде, алайда олардың кейбіреулері ғана заңды түрде бекітілген. Процедураның өзі биохимиялық талдау зертханаларында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады. Биоиндикация да, биотестинг те қоршаған ортаның жай- күйін бақылау саласында белсенді қолданылады. Кейбір әдістер экологиялық заңнама шеңберіндегі ережелермен реттеледі. Бірақ биодиагностиканың осы екі процедурасының мағынасында айырмашылықтар бар. Биотестинг - бұл арнайы сынақ объектілері арқылы қоршаған ортаның уыттылық деңгейін анықтау. Бұл химиялық талдау әдістерімен бірге таралған қарапайым және дәл әдіс. Биотестингтің екі негізгі түрі бар - химотаксикалық және морфофизиологиялық. Біріншісі - дәлірек, сынақ объектілерінің өмірлік маңызды өнімдерін талдауға мүмкіндік береді. Екінші түрі ластанған ортадағы организмдердің физиологиясындағы |