Жас ғалымдар, магистранттар, студенттер мен мектеп оқушыларының «хxi сәтбаев оқулары»
жүктеу/скачать 4.43 Mb. Pdf көрінісі
|
| «XXI Сәтбаев оқулары»
«СТУДЕНТТЕР» сериясы ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЖАСЫЛ ИНФРАҚҰРЫЛЫМ ТҰЖЫРЫМДАМАСЫН ДАМЫТУ МҮМКІНДІКТЕРІ МЕН МӘСЕЛЕЛЕРІ СеРГАзиновА м. К. студент, Торайғыров университеті, Павлодар қ. КАиРовА Ш. Г. PhD, ассоц. профессор, Торайғыров университеті, Павлодар қ. Қазақстанның тұрақты дамуға көшу тұжырымдамасы жетілдірілген даму моделіне көшу қажеттілігін анықтайды. Тұрақты дамудың негізгі міндеттерінің бірі – экономикалық қызметті экологияландыру және экологиялық таза әдістері арқылы қоршаған орта сапасын жақсарту. Қоршаған ортаға теріс әсерді азайту – бұл елдің әлеуметтік- экономикалық дамуының, әлеуметтік міндеттемелердің орындалуының, халықтың өмір сүру сапасының жақсаруының кепілі. Тұрақты дамудың құрамдас бөліктерінің бірі – жасыл инфрақұрылым болып табылады. «Жасыл инфрақұрылым» термині жаңа, бірақ оның идеялары бұрыннан бар. «Жасыл инфрақұрылым» ұғымының алдында «жасыл дәліздер» идеясы пайда болды. Жасыл дәліздердің негізгі міндеттері: – қол жетімді жайлы ортаны қалыптастыру; – осы аймаққа тән флора мен фаунамен қалалық жасыл аймақтарды айнымалы қанықтыруға байланысты табиғи табиғатпен байланыс [1, 15 б.]. 1999 жылы табиғатты қорғау қоры мен АҚШ Ауыл шаруашылығы министрлігі «Green Infrastructure Work Group» деп аталатын үкіметтік және коммерциялық ұйымдар тобын құрды, олар ресми түрде жасыл инфрақұрылымды «су жолдары, сулы-батпақты алқаптар, орманды алқаптар, тіршілік ету ортасы және басқа табиғи аймақтар желісімен байланысты табиғи өмірді қолдау жүйесі; жасыл жолдар, саябақтар және басқа аймақтар; фермалар, ормандар; табиғи экологиялық процестерді, ауа мен су ресурстарын қолдайтын және адамдардың денсаулығы мен өмір сапасына ықпал ететін шөл және басқа ашық кеңістіктер» деп анықтады [2, 6 б.]. Басқаша айтқанда, «жасыл инфрақұрылым» дегеніміз әр түрлі жасыл алқаптардың өзара байланысты жүйесі ретінде анықталады: «жабайы» табиғи аймақтардан «өңделетін» жерлерге дейін, мысалы, қала маңындағы ауылшаруашылық аймақтары, қала саябақтары, скверлер және т.б. Ол белгілі бір аймаққа тән жануарлар мен өсімдіктердің әр түрлі түрлерінің және олардағы кедергісіз қозғалыстың арасындағы үздіксіз байланысты болжайды және халықтың өмір сүру сапасына жағымды әсер етуге арналған. Жасыл инфрақұрылымнның негізгі компонеттеріне: су сапасын басқару, ауа сапасын жақсарту, климаттың өзгеруіне бейімделі щаралары, таза энергияның тұрақты өндірісі, жылу шығының жою, энергия үнемдейтін объектілер салу, биоалуантүрлілікті арттыру, экологиялық таза тамақ өнімдерін өндіру, экологиялық жағдайды қамтамасыз ету, су ресурстары мен топырақ ресурстарын теңгерімді пайдалану кіреді [3]. Бүгінгі таңда экологиялық инфрақұрылымның бірыңғай тұжырымдамасын қалыптастыру және, атап айтқанда, оны қала құрылысы тәжірибесінде енгізу мәселесі ерекше өзекті болып отыр. Қазақстанның көптеген қалаларындағы экологиялық жағдай шиеленісті деп бағаланады. Осыған байланысты экологиялық инфрақұрылым тұжырымдамасын әзірлеу және оны «жасыл қала» мәртебесіне жету үшін іс жүзінде жүзеге асыру ерекше маңызды. Қазақстанның «Жасыл экономика» тұжырымдамасын, соның ішінде жасыл инфрақұрылымды іске асыру халықтың өмір сүру деңгейі мен сапасын арттырады, энергия шығындарын азайту және қайта өңдеуді қолдану арқылы өнімді бәсекеге қабілетті етеді. Іске асырылған шаралар аймақтағы экологияны жақсартуға, су ресурстарының тапшылығын жоюға мүмкіндік береді. Республика табиғи қуат көздерінің орнына баламалы энергия көздерін пайдалануды үйренеді. Прогрессивті урбанизацияның арқасында қала құрылысы аймағындағы жасыл кеңістіктердің пайызы төмендейді. Сонымен бірге ауаның сүзілуі азаяды, нәтижесінде халықтың денсаулығына қауіп жоғарылайды. Бұл жағдайда қолданыстағы жасыл аймақтарды және олардың дұрыс ұстауын көбейту нұсқасы шешіледі [4]. Қазақстандағы қалаларды тұрақты дамытудың жаңа стратегиясында Еуропа елдерінің тәжірибесі ескерілуі керек. Қазақстанда жасыл қалаларды құрудың алғашқы қадамдарының бірі ғимараттар мен коммуналдық инфрақұрылымдарды жаңартудың ұзақ мерзімді стратегиясы болуы керек. Еуропалық тәжірибесін ескере отырып, жаңа ғимараттар салу жасыл төбелерді ұйымдастыруды енгізуге көмектеседі. Мысалы, сауда орталықтарында жасыл төбелер электр энергиясының (жылыту, кондиционерлеу) құнын 10 немесе одан да көп пайызға төмендетуге көмектесетін тәжірибе бар. |