Оқулық Алматы, 014 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»


 Интеллекті дамуының негізгі кезеңдері



Pdf көрінісі
бет26/154
Дата15.03.2023
өлшемі7.97 Mb.
#470827
түріОқулық
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   154
damu psihologiyas kitap

2. Интеллекті дамуының негізгі кезеңдері
Интеллектінің дамуы – ойлау құрылымдарының жəне 
субъектінің танымдық ұстанымының жүйелі ауысуы. Соған 
сəйкес Ж. Пиаже интеллекті дамуының негізгі екі жолын көрсетеді 
(10-сызба).
10-сызба. Интеллекті дамуының негізгі жолдары
ǑǶǻǮǴǴǮdzǻȎǶȎã
ǭǩǵǼȄ
NJǀǙǀǖǡǀ ǏǗǔǤ
ǛǩǶȄǵǭȄá çǺǻǩǶȄǵǶȄã ǭǩǵǼȄ. 
ǗǴ ǺǼǪȃǮdzǻȎ ǵǮǶǷǪȃǮdzǻȎǶȎã 
ǭDZǽǽǮǹǮǶǿDZȈǴǭǩǶǪǩǼȄǶ; 
ǺǼǪȃǮdzǻȎ ÝǹǮdzǮǻǻǮǹȎǶȎã 
ǭǩǵǼȄǵǮǶ ȁǩǹǻǻǩǴßǩǶ ǕǮǶǶȎã 
ǯÝǶǮ ǺȄǹǻáȄ ÝǴǮǵǶȎã  ǺǼǪȃǮdzǻȎ 
ǵǮǶ ǷǪȃǮdzǻȎǶȎã ǩǯȄǹǩDz 
ǪǩǺǻǩǼȄǶ; ǺǼǪȃǮdzǻȎ ǵǮǶ 
ǷǪȃǮdzǻȎǶȎã ǩǯȄǹǼȄ 
ȆǬǷǿǮǶǻǹDZǰǵǬǮ dz åȁǼǭȎ 
ǪǮǴǬȎǴǮDzǭȎ ǭǮǿǮǶǻǹǩǿDZȈ
ǎǓǀǖǡǀ ǏǗǔǤ
ÞǹǮdzǮǻǻǮǹǭȎã ǭǩǵǼȄǵǮǶ ǯÝǶǮ 
ǷǸǮǹǩǿDZȈǴǩǹǭȄã áǩǴȄǸǻǩǺǼȄǶǩ 
ǪǩDzǴǩǶȄǺǻȄ DZǶǻǮǴǴǮdzǻȎ 
áçǹȄǴȄǵȄǶȄã åǰǬǮǹǼȎ
Операциялар 
ұғымы – Ж. 
Пиаженің 
теориялық 
тұжырымдамасында маңызды ұғым. Интеллект операциялар 
жүйесінің дамуын білдіреді. 


61
О п е р а ц и я л а р – өзге əрекеттер арқылы біртұтас жүйеге 
реттелген əрі кері қайтарымы бар интериоризацияланған ішкі 
əрекеттер. Кері қайтарым объектінің шарты ретінде анықталып
негізгі қасиеттерінің сақталуына байланысты. 
Операция – əрдайым ішкі əрекет болады. Сыртқы əрекет – мате-
риялы, физикалық болғандықтан, операция бола алмайды. Мəселе 
мынада, тек интериоризацияланған əрекет қана əрекет сызбасының 
алгоритм жəне өңделудің жүйесі ретінде құрастырылуын бол-
жайды. Əрекеттің сызбасы қисынды операциялық құрылымды 
құрудың негізі болып табылады. 
Операциялардың жүйелілігі – олардың ең маңызды қасиеті. 
Операция əрдайым əрекеттердің жүйесінен құралады. Жеке əрекет 
кері қайтарымды қамтамасыз етпейді. Мəселен, қосу əрекетін (А 
+ В = С) ойша жүзеге асырғанымызбен операцияға айналмайды. 
Біз қосу əрекетін кері алу əрекеті арылы теңдестіре алсаңыз ғана 
ол операцияға айналады. 
Кері қайтарым тура жəне кері əрекеттердің теңелуімен, 
жүйелілігімен қамтамасыз етіледі. Операциялар – топтасты-
ру қағидасына бағынышты əрекеттердің жүйесі. Топтастыру 
– тұтастыққа біріктірілген барлық операциялар бес өлшемге 
бағынышты болатын тұйық та қайтарымды жүйе:
1. комбинативтілігі (композиция) А + В = С;
2. кері қайтарымдылығы С – В = А;
3. ассоциативтілігі (А + В) + С = А+ (В + С);
4. жалпы ұқсастығы А – А = 0;
5. арнайы ұқсастығы А + А = А.
Кестеде интелекті дамуының кезеңге жіктелуі ұсынылған 
(5-кесте).
5-кесте


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   154




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет