«Мәдени МұрА» МеМлекеттік бАғдАрламасының кітАп сериялАры

376
ЖЕр-Су АТАулАры
Азау (Азов теңізі)—ресейдің Еуропалық бөлігінің оңтүс-
тігіне орналасқан теңіз. Керч бұғазы арқылы Қара теңізбен бай-
ланысады.
Ақмола—Есіл өзенінің бойында ескі керуен жолы өтетін 
Қараөткелде орналасқан, аққайрақ тастан әдемілеп жасалған 
ескерткіш белгілері; Қазақстанның бас қаласы Астананың 
бұрынғы атауы.
Алатау—басы Хантәңірінен басталып, Ташкент қала-
сы 
ның маңына барып аяқталатын биік шыңдарын мәңгілік 
мұз дықтар мен қар басып жататын алып таулар тізбегі. олар 
Жоңғар Алатауы, Іле Алатауы, Қырғыз Алатауы т.б. деп ата-
лып, Алматы, Жамбыл, оңтүстік Қазақстан облыстары мен 
Қырғызстан республикасының біраз аумақтарын алып жатыр. 
Алматы—республикалық мәртебесі бар қала. Қазақстан-
ның оңтүстік шығысында Іле Алатауының солтүстік баура йын-
да орналасқан. 1927 жылдан 1997 жылға дейін Қазақстанның 
астанасы болды. Қазір 1,5 миллионнан астам тұрғыны бар ірі 
қала.
Алтай—тау жотасы, аймақ. Түркілердің атамекені болған 
Алтай тауы қазір орыс Алтайы, Монғол Алтайы, Қазақ Алтайы 
деп бөлінеді. оның үштен бірі Қазақстанның үлесінде. Қазақ 
Алтайы өз ішінде өр Алтай, Кенді Алтай болып, Ертіс өзені 
арқылы екіге бөлінеді. оларды Қалба жотасы жалғастырып 
тұр. Алтай тауы батыстан шығысқа қарай, яғни ең биік нүктесі 
Мұзтауға қарай биіктей береді. Алтайдың осы аймағын қазақ-
тар өр Алтай деп, Катонқарағай мен Марқакөлдің арасындағы 
тау жотасын белгілеп жүр. Қазақ ішінде ол таулар Тарбағатай, 
Алтай жайлаулары делінеді. 

376
377
ғылыми қосымшалар
Алтын Орда—орта ғасырларда Шыңғыс хан империя сы-
ның құрамында Дешті Қыпшақта құрылған түркі мемлекеті. 
Алтын орда құрамына Ертістің шығыс жағалауынан Балтық 
теңі зіне дейінгі, Сібірден Хорезмге шейінгі ұлан ғайыр аумақ 
енді. Бату хан тұсында мемлекет астанасы Еділ бойындағы 
Сарай қа ласы болып, кейін Берке хан кезінде Сарай-Беркеге 
көшірілді. Алтын орда Анадолымен, Сириямен, Мысырмен, 
Визан тия мен және Шығыс елдерімен сауда қатынасын орна-
тып, елші ліктер алмасты. ұлы Жібек жолының маңызды бір 
тармағына бақы 
лау жүргізді. Әмір Темірдің жойқын әскері 
жасаған үш жорығы нан кейін Алтын орда әлсіреп, 1502 ж. 
соңғы билеуші Шейх Ахмед ханның өлімінен соң мемлекет 
жойылды. Алтын орда жерін де Қазақ, Ноғай, Қырым, Қазан, 
Қасым, Астрахан, Сібір, Башқұрт хандықтары пайда болды. 

жүктеу/скачать 1.63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: