Қышқаша анықтамалық кітап ҚҰрастырғАН: Аяпберген Талант Талғатұлы

Сыртқы мүшесі Жыныстық мүше, 
Ұма
Ішкі мүше Екі аталық без, шәует 
шығаратын түтік, ұрықтық 
көпіршіктер, қуықасты безі
Аналық жыныс мүшелері 
Ішкі мүшесі Екі аналық без, екі 
жатыр түтігі, жатыр, қынап 
Сыртқы мүше Үлкен, кіші 
жыныстық жапсарлар, 
Шүртекейлер 
8 Бөлім- Эволюциялық даму
1 1735 ЖЫЛЫ ТАБИҒАТ ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ Ботаника философиясы еңбектерінің 
авторы-К.Линней 
2 1735 жылы адамды сүтқоректілер класы приматтар тобына жатқызғана ғалым-
К.Линней
3 Жануарларды жіктеудегі табиғи жүйенің негізін қалаған-К.Линней
4 Биологияға 100-ға жуық терминді енгізген-К.Линней
5 организмнің кез келген түрін латынның екі сөзімен атауды ұсынды-К.Линней 
6 Креационизм теориясын қолданған ғалым-К.Линней
7 ғылым тарихына жүйелеудің атасы ретінде енген ғалым-К.Линней 
8 Зоология философиясы еңбегінің авторы-Ж.Б.Ламарк
9 адамның маймылдармен туыстығы туралы өз ойын айтқан ғалым-Ж.Б.Ламарк
10 1802 жылы биосфера терминін ғылымға енгізген ғалым-Ж.Б.Ламарк
11 ең көрнекті трансформист-Ж.Б.Ламарк
12 1871 жылы адамның шығу тегі және жыныстық сұрыпталу еңбегінің авторы-
Ч.Дарвин 
13 1859 ж табиғи сұрыпталу жолымен түрлердің пайда болуы атты еңбегінің авторы-
Ч.Дарвин 
14 1868 ж Үй хайуанаттары мен мәдени өсімдіктердің өзгеруі атты еңбегінің авторы-
Ч.дарвин
15 Ч.Дарвин эволюцияның негізгі қозғаушы күштерін айындайтын үш тұжырымдама 
жасады- 1 Табиғи сұрыпталу,2 тұқымқуалаушылық және өзгерткіштік ,3 Тіршілік үшін 
күрес
16 макроэволюция терминін ұсынған ғалым-Ю.А.Филипченко 

17 микроэволюция терминін ұсынған ғалым-Н.В.Тиофеев-Ресовский 
18 генетикалық механизмдерді ескертіп , эволюция үдерісін түсіндірді-
С.С.Червериков
19 Табиғи сұрыпталудың генетикалық теориясы-Р.Фишер
20 тірі ағзалар жүйесіндегі негізгі құрылымдық бірлік-Түр 
21 Эволюциялық ілімнің негізін қалаушы-Ч.Дарвин 
22 эволюция терминін ең алғаш енгізді-М.Хейл 
23 Ч.Дарвин еңбектері- Адамның шығу тегі, Жәндікқоректі өсімдіктер, Табиғи 
сұрыпталу арқылы түрлердің пайда б
олуы
9 Бөлім- Тұқымқуалаушылық және өзгергіштік
1 Ағзалардың өз ата тегінен ұқсау қабілеті- Тұқым қуалаушылық 
2 Органикалық заттың тұқымқуалаушылық заты- ДНҚ 
3 Әрбір молекуласы қосылған және өрілген 2 тізбектен тұратын органикалық зат- 
ДНҚ 
4 ДНҚ молекуласының құрылысын ашқан ғалымдар- Дж.Уотсон 
5 Эукариотты жасушалардың ядросында болатын ұсақ органоидтер- Хромосома
6 Хромосома бөлігі- Ген
7 Нәруыздардың хромосомадағы пішіні- Шар 
8 Адамдағы хромосома саны- 46 
9 Тұқымқуалайтын өзгерткіштік- Мутация 
10 генетика-тұқымқуалаушылық және өзгерткіштік заңдылықтарын зерттейтін 
ғылым саласы-Генетика
11 генетика терминін ұсынған ғалым-У.Бетсон 
12 Менделдің бірінші заңы-Басымдылық заңы (Біркелкілік) 
13 менделдің екінші заңы-ажырау заңы
14 менделдің үшінші заңы-тәуелсіз тұқым қуалау
15 Тұқым қуалаушылықтың негізгі заңдылықтарын алғаш ашқан ғалым-Г.Мендель 
16Ағзадағы гендердің толық жиынтығы-Генотип 
17Ағзаның сыртқы және ішкі белгілер жиынтығы-Фенотип
18 Будандастыруда белгілердің 9:3:3:1 арақатынасы байқалады-дигибридті
19 Моногибридті будандастыруда екінші ұрпақта генотиптік арақатынасы-1:2:1 ал 
фенотип бойынша – 3:1 
20 Тіркесті тұқым қауалау заңын ашты Т.Морган 
21 Хромосомалардыі өзгеруіне байланысты болатын тұқымқуалайтын ауру-
Хромосомалық Аурулар
22 Клайнфелтер ауруы- Тек ер адамдар ауырады,хромосоманы саны-47,жыныс 
хромосомасы-ХХУ белгілері оның жыныс бездері дұрыс жетілмейді, ақыл есі кем 
болады, аяқ-қолы шамадан тыс ұзын,денесіне сәйкес келмейді
23 Эдвардс синдромының белгілері- Нәрестелердің салмағы өте жеңіл, иектері 
тегіс,жақтары нашар дамыған,бас сүйегі,құлағы кішкентай, бас сүйегі төмендеу 
орналасқан,құс тұмсықты

24 Даун синдромының белгілері- ақыл есі туа біте кем, бойлары аласа, шүйдесі тегіс, 
бас сүйектері кішкентай, көздері қысыңқы,мұрындарының түбі жалпақ , кең кеңсірікті
25мутация терминің қалыптастырды-Х.Де Фриз 
26 Ағзалардың өз ататегінен ерекшелену қасиеті- Өзгергіштік
27 Жынысты анықтаудың 2 әдісі- Генотиптік, Фенотиптік
10- Бөлім Молекулалық Биология және Биохимия
1 Өсімдіктің жасыл бөліктерінің суды буландыруы – Транспирация
2 Адам денесі судан тұрады- 65 пайыз 
3 Көмрсулардың жалпы формуласы – Cn(H2O)2 
4 көмірсулар химиялық қасиеті бойынша- 3 топқа бөлінеді
5 Полисахаридтер- Гликоген, Крахмал, целлюлоза
6 Дисахаридтер – Сахароза, мальтоза, Лактоза
7 Моносахаридтер- Тетроза, триоза, гексозалар , Пентозалар
8 Үш атомды спирт- Глицериннің тотығуы нәтижесінде түзіледі- Триоза
9 Суда жақсы еритін, спиртте нашар, эфирде ерімейтін түссіз кристалды заттар- 
Моносахаридтер
10 Фотосинтез кезінде аралық өнім ретінде пайда болды- Тетроза
11 Ұлпалардағы көмірсулардың ыдырау өнімдері- Триоза
12 Пентозаларға жатады- ксилоза, дезоксирибоза, рибоза
13 РНҚ мен ДНҚ құрамына кіретін көмірсулар- Рибоза мен Дезоксирибоза
14 Глюкозаның ыдырауы кезінде Пентозалық циклде түзіледі- Рибоза
15 Ең негізгі моносахарид- глюкоза
16 Глюкозаның артық мөлшерінен туындайтын ауру- диабет 
17 Глюкозаның жеткіліксіздігін туындын аурулар- Ацедоз, кетоз 
18 Толық піскен жүзімде көп мөлшерде болады- Глюкоза
19 Ұлпалар мен жасушаларда көмірсулардың ыдырауында аралық зат- 
Фосфорланған глюкоза
20 Мидың құрамына кіретін күрделі липидтер- Цереброзидтер 
21Жемістің, гүл шырынның құрамында болады- Фруктоза
22 Гликолиздік байланыстар арқылы байланысқан екі не бірнеше моносахарид 
қалдықынан тұрады- Дисахаридтер
23 Дисахаридтердің негізгі өкілі- Сахароза 
24 Сахароза көп кездеседі- қант қызылшасы, қант қамысы
25 Сахарозаның құрамбөліктері- Глюкоза мен фруктоза
26 Сахароза суда еруі- жақсы ериді
27 Сүт қанты- Лактоза
28 Лактоза құрамбөліктері- Галактоза мен глюкоза
29 ішекте кальцийдің сіңірілуін жеңілдетеді- Лактоза
30 Ана сүті мен сүтқоректілер сүтінің негізгі құрамдас бөлігі- Лактоза
31 Полисахаридтер құрамы мен құрылысы бойынша 4 ке жіктеледі- 
Гомополисахаридтер, Гетерополисахаридтер, сызықтық, Бұтақталған
32 Гомополисахаридтер- Крахмал, целлюлоза, Гликоген, пектиндік заттар

33 Сызықтық тізбектен тұратын полисахарид- целлюлоза
34 Бұтақталған құрылымды полисахаридтер- Гликоген, хитин
35 Өсімдіктерже қор ретінде жинақталатын көмірсу- Крахмал
36 Крахмал майда дән түрінде жинақталады- Өсімдіктің түйнегінде, тамырында, 
астық дақылдарының дәнінде
37 Адам азық-түлігіндегі негізгі көмірсу- Крахмал
38 Крахмалды ыдырататын ферменттер-Амилаза, глюкоамилаза, Дисахаридаза
39 Адам және жануарлар организмінде қорға жиналатын көмірсу- Гликоген
40 Гликоген көп мөлшерде кездеседі-Бауыр, қаңқа бұлшықеттері, жүрек
41 Бауыр мен бұлшықеттердегі гликоген мөлшері төмендейді- Ашыққан кезде
42 Өсімдік жасушасының қабықшасын түзетін күрделі көмірсу- целлюлоза
43 Целлюлозаның ағзадағы маңызды рөлі- Ішектің толыққанды жиырылуын 
жақсартады, Өттің бөлінуі мен холестериннің ағзадан шығарылуы, Кейбір 
токсинтерді сіңіріп алады 
44 Жемістердің , тамыржемістердің құрамында болатын полисахаридтер- Пектиндік 
заттар
45 Пектиндік заттар болатын жемістер- Алма, алмұрт, цитрустық
46 Пектиндік заттар болатын тамыржемістер- сәбіз, қызылша
47 1 г көмірсу ыдырағанда қанша энергия бөлінеді- 17,6кДж 
48 Нәруыздардың мономері-Аминқышқылы саны 20 
49 ағзадағы нәруыз мөлшері 70-80% 
50 1 г нәруыз ыдырағанда энергия бөлінеді-17,8кДж 
51 нәруыз молекулалары сыртқы пішініне қарай бөлінеді-фибриллярлы,глобулал 
52 фибриллярлы нәруыздарға-коллаген,эластин,кератин,фиброин
53 глобулалы нәруыздарға-глобулин,инсулин,гемоглобин
54нәруыздар құрылымы бойынша жіктеледі-қарапайым,күрделі 
55 сүйек нәруызы-оссеин
56сіңір нәруызы-коллаген
57 тасымалдаушы нәруыздар-гемоглобин,альбуми 
58 хромопротеиндер-гемоглобин,миоглобин,хлорофил 
59гликопротеиндер-муцин,фибриноген
60 қорғаныштық қызмет атқаратын нәруыз-антидене
61 жиырылғыш нәруыздар-миозин,актин 
62 бұлшық ет нәруыздары-актин,миозин
63нәруыздарға бай тағамдар-сүт өнімдері,ет,балық,жұмыртқа,қытайбұршағы 
соя,бұршақ,асбұршақ т,б
64 шаш,тырнақ,қауырсынның құрамына кездеседі-кератин
65 жібек талшығы мен өрмекшінің торын түзетін нәруыз-фибрион
66 буын нәруызы-эластин
67 ересек адам үшін тәуліктік нәруыз мөлшері-100-118г 
68 Биологиялық процестерді басқаруға қатысатын нруыздар- Реттеуші 
69 Нруыздардың бірінші реттік құрылымының байланыс түрі- пептидтң

70 Нәруыздардың екінші реттік құрылымының байланыс түрі- сутектік 
71 мономері нуклеотид болып табылатын ретсіз Биополимер- Нуклеин 
қышқылдары
72 пириминдік азотты негіздер- Тимин, цитозин
73 Пуриндік азотты негіздер- Аденин, гуанин
74 Бес көміртекті қант- Пентоза
75 Қос сутек байланыс түзетін азотты негіздер- аденин, тимин
76 Үштік сутек байланыс түзетін азотты незідер- цитозин, гуанин 
11 бөлім- ТІРІ АҒЗАЛАРДЫҢ КӨПТҮРЛІГІ 
1 Жүйелеудің негізін қалаған ғалым-К.Линней
2 Ағзалардың алуантүрлігі мен әртүрлі ағзалар топтарының арасындағы байланысты 
зерттейтін және бұл байланыстардың заңдылықтарын аңықтайтын биология 
ғылымының саласы-Систематика
3 Таксондарды атау ережелерінің жиынтығы-Номенклатура
4 Құрылысы мен атқаратын қызмет тері ұқсас,шығу тегі бір,табиғи жағдайда өзара 
будандасуға қабілетті даралар тобы-Түр
5 Қос атауды енгізген ғалым-К.Линней
6 біртекті белгілері мен қасиеттері бойынша ағзалдарды жіктеу бірлігі-Таксон
7 Прокариоттар-Ядросы жоқ ағзалар
8 Эукариоттар-Ядросы бар ағзалар
9 жануарларды омыртқасыздар және омыртқалылар жеп бөлген ғалым-Ж.Ламарк
10 бір ғана жасушадан тұратын эукариотты ағза-Қарапайымдылар оларға 
бодо,түншырақ,эвглена,кірпікшелі 
кебісше,балантидий,сувойка,мөрже,шилан,амеба,арцелла
11 Ішкеқуыстылар типі- Гидратәрізділер,табақшатәрізділер,көпқармалауыштар 
Өкілдері теңіз маржандары,гидра,медуза,обелия,актиния
12 ең алғаш рет тұйық қан айналым жүйесі пайда болды-Буылтық құрттарда 
13 Буынаяқтылар типінің сыртқы қаңқасы тұрады-хитиннен 
14 Буынаяқтылардың дене бөліктері- Бас,көкірек,құрсақ
15 Буынаяқтылар кластары-шаянтәрізділер,Өрмекшітәрізділер,Бунақденелілер 
16 Шаянтәрізділердің тыныс алу мүшесі-Желбезек 
17 Шаянтәрізділердің бөліп шығарушы мүшесі-жасыл бездер
18 Өрмекшітәрізділердің тыныс алу мүшесі-демтүтік,өкпе қапшықтары
19 Өрмекшітәрізділердің бөліп шығарушы мүшесі-Сатан без,мальпигий түтікшесі
20 Бунақденелілердің тыныс алу мүшесі-Демтүтік
21 Бунақденелілер бөліп шығарушы мүшесі-Мальпигий түтікшесі
22 Қарапайымдылардың бөліп шығару мүшесі-Жиырылғыш вакуоль 
23 Бір жасушалы балдырлар-Хлорелла,Хламидоманада,хлорокок
24 қоңыр балдырлар-Ламинария,саргассум,Турбинария,Нереоцистис 
25 Қызыл балдырлар-Хондрус,Коралина,Плюмария,Порфира

26 Қосжарнақтылар-
Раушан,көкнәр,мақта,асқабақ,қияр,бұршақ,орамжапырақ,картоп,қызанақ,күнбағыс
27 Даражарнақтылар-Пияз,лалагүл,інжугүл,қызғалдақ,құртқашаш,күріш,тары,жүгері
28 Балдырларды зерттейтін ғылым саласы-Альгология 
29 Саңырауқұлақтарды зерттейтін ғылым саласы-МИкология
30 жеуге жарамды саңырауқұлақтар-
Түкіжем,қозықұйрық,сазқатпа,бүріскі,ақсаңырауқұлақ,майқұлақ,арышқұлақ,ойыс 
құлақ
31 жеуге жарамсыз саңырауқұлақтар-Бозарамқұлақ,шыбынжұт,көңілкеш,жалған 
түбіртек,жалған түлкіжем 
12 Бөлім- Жасушалық биология
1 Көбеюге қатысатын органоид- Ядро 
2 Бір мембраналы органоидтер – вакуоль, голдьжи жиынтығы, лизосома,
3 Қос мембраналы органоидтер- ядро, пластидтер, Митохондрия
4 Мембранасыз органоидтер- Рибосома, жасуша орталығы
5 Бактерия қабырғасын құрайды муреин
6 Жасушаны энергиямен қамтамасыз еетін органоид- Митохондрия 
7 Өсімдік жасуша қабырғасын құрайды- Целлюлоза 
8 алғаш жасуша атауын қолданған ғалым- Р.Гук 
органоид 
Құрылысы 
Қызметі 
Жасуша қабырғасы 
Саңырауқұлақтың 
жасша қабырғасы 
хитиннен, өсімдікте 
целлюлозадан, ал 
бактерияларда 
муреиннен тұрады 
Қолайсыз 
жағдайлардан 
қорғайды, тіректік, 
тасымалдық, 
буферлік қызмет 
атқарады 
Цитоплазма 
Жасушаның ішін 
толық алып жатқан 
ұсақ түйіршікті 
тұтқыр қоймалжың 
сұйықтық. 
Ядромен 
органоидтердің 
арасын 
байланыстыру, зат 
тасымалдау
Ядро 
Шар тәрізді немесе 
сопақша пішінді. 
Саңылаулары бар екі 
мембранадан тұрады 
ядро қабығымен 
жабылған 
Көбеюге 
қатысады,зат алмасу 
және энергия алмасу 
сияқты жасушаның 
тіршілік процесін 
реттейді. 

Жасуша мембранасы Фосфолипидтердің 
бимолекулярлық 
қабаттарынан және 
әртүрлі 
нәруыздардан 
түзілген.
Жасуша пішінін және 
жасушалық 
байланыс, қорғаныш 
қызметін атқарады, 
жасушаға қажет 
заттарды өткізіп, зат 
алмасу өнімдерін 
сыртқа шығарады 
ЭПТ 
Тегіс ЭПТ сәйкесінше
тегіс мембранадан, 
түйіршікті ЭПТ 
рибосомалар 
орналасқан 
мембранадан 
түзілген 
Түйіршікті ЭПТ 
нәруыздарды ал тегіс 
ЭПТ көмірсулар мен 
липидтерді 
синтездейді 
9 Транскрипция процесі жүретін органоид- Ядро
10 Фотосинтез әрекеті өтеді- Хлоропластта
11 Органикалық заттар түзуге қатысады- Хлоропласт
12 Ядроның бөлінуі- Кариокинез
13 Нуклеин қышқылдарының түзілетін орын- ядро
14 Жасушаға түскен бөгде заттарды ерітетін органоид- Лизосома
15 АТф синтезі Жүретін органоид- Митохондрия
16 Өсімдік жасушаларының жасыл пластидтері- Хлоропласт
17 Хлоропласттын ішін толтырып тұратын сұйықтық- Строма 
18 Тилакоидтың жиынтығы- Грана
19 шығу тегі, құрылысы мен қызметі бірдей жасушалар тобы- Ұлпа
20 жабын ұлпалары- өң, тоз, қыртыс
Биология слив жинақтар
Наурыз ҰБТ 2022
1 Ішкі құлақтағы тепе-теңдікке жауап береді-Вестибула аппараты
2 Трансляцияның Иниициация кезеңін бастайтын кодон- АУГ 
3 Бұлшықет талшықтарының жиырылу типі- изотоникалық
4 Биохимиялық эволюция нәтижеінде фотосинтетиктердің әсерінен 
пайда болған тыныс алу түрі- Аэробты

5 Ферменттердің белсенділігіне әсер ететін заттар- активаторлар, 
мен ингибаторлар
6 Жапырақта түзілген органикалық затты барлық мүшелерге 
жеткізеді- Флоэма
7 Еркін тіршілік ететін диазотрофты ағза- Хлоробиум
8 Органикалық заттардың қалдықтарынан басталады- детриттік 
9 Лейкоциттер түзіледі- Бауырда, көкбаырда, Сүйек кемігінде
10 Гипофиз бұзылса туындайтын ауру- Ергежейлік
11 Популяцияда таралу аймағын сипаттайтын критерий- 
Экологиялық 
12 ұлттық саябақ- Алтынемел 
13 Жіңішке Бұлшық ет талшығы- Актин 
14 Жуан бұлшық ет талшығы-Миозин 
15 Бактерияның сырттын қаптайтын – Муреин
16 Нәруыздардың екінші реттік құрылымының байланысы- Сутектік
17 Майда еритін витаминдер- К, Е, Д, А
18 Нәруыздың қайта қалпына келуі- Ренатурция
19 Бұлшық етті сүйекке бекінетін дәрнекер ұлпа- Сіңір 
20 Тыныс алу қамтамасыз етеді – митохондрия
21 Ер адамның дауысын өзгертетін гормон- Тестестерон 
22 Өсімдіктің өсуіне стимулдайтын фитогормон- Ауксин, 
гибериллин
23 Органикалық заттардың қалдықтарынан басталады- Детриттік
24 Жүректің бұлшықет ұлпалары- Көлденең жолақты, дәнекер, тегіс 
эпителий
25 Химиялық мутагендер- Колхицин, этиленимин 
26 Жабықтұқымдыларда қосарлы ұрықтану жүреді- Гүлдерінде
27 Криобиология зерттерді- Ағзаға төмен температураға әсері
28 ДНҚ ның құрамында болатын элемент- Фосфор
29 Қосжарнақты өсімдіктің белгісі- Гүлсерігі қосарлы
30 Жасуша бөліну түрлері – митоз, мейоз, митоз
31 Полисахаридтер- Крахмал, Гликоген, Целлюлоза
32 Шала түрленіп дамитын ағза- дәуіт, шегіртке, бит
33Өсімдікте қорға жиналатын полисахарид- крахмал
34 Төменгі сатыдағы өсімдік- Балдыр
35 Адамның ұрықтануы жүреді- жатыр түтігінде

36 Грамм теріс бактерия- Диплококктар
37 Паратгормон жетіспесе- Кальцийдің мөлшері азайып фосфор 
артды, Бұлшықеттер түйіліп қалады, тісте бор түстес дақ пайда 
болады
38 ӨТС өлшейтін құрал- Спирометр
39 Құрамы бойынша қан плазмасына ұқсайды- Лимфа
40 Бүйректің қабынуы- Пиелонефрит 
41 Тыныс алуда жұтқыншақтан кейінгі мүше- Көмей
42 Хромосома ішілік мутациялар- Инвесрция мен дифишенсия
43 Қалыпты жағдайда ересек адам неше рет тыныс алады- 16-18 
рет тыныс алады
44 Шеміршекті жартылай сақиналы бұлшықеттер- Кеңірдек
45 Нефрон қабатын қаптап жатқан қантамыр- Капиляр
46 Үтіпрге ұқсайтын бактерия- Вибрион
47 Қант қамысы мен күріш орталығы- Оңтүстік азиялық тропиктік 
орталық
48 С дәрумені жетіспегенде пайда болатын ауру- құрқұлақ
49 Ғаламшардаа тек бір географиялық аймақта мекендейтін түр- 
Эндемиктер
50 Сомалық жүйке жүйесін басқарады- Қаңқа бұлшықеттерін 
басқарады
51 Қор жинаушы 3 ші тері қабаты- теріасты май жасұнығы
52 Бірінші реттік зәр түзілу үдерісі – сүзілу
53 Қан қысымын өлшейтін құрал- Тонометр
54 Дихатомиялық кілтті ұсынған- Ж.Ламарк 
55 Екі қабатты ұрық- гастула
56 Бір қабатты ұрық- Бластрула
57 Оң жақ өкпе бөліктері- 3 
58 Ұрық жапырақшасының мезодермасында пайда болады- қан
59 Бауыр мен бұлшық етте жиналатын көмірсу- Гликоген
60 Сүйек жасушасы- Остеоцит
61 Тек желілерге тән ұрықтану сатысы- нейрула
62Полипедтид тізбегінің гендегі а-РНҚ негізінде ақпаратқа сай 
түзілу- Трансляция
63 Сперматозоид түзіледі- аталық без
64 Қанды тазарту әдісі- Диализ, сорбция, сұйылту

65 Глюкоза соңғы өнімі болып шығатын процесс- фотосинтез 
66 Жыныс жасушалары қандай жасушалардан тұрады- Гаплоидты
67 Хлоропластты толтырып тұратын сұйықтық- строма
68Ана мен шарананы байланыстырады- плацента
69 Дене температурасын, қан қысымын, зәр щшығаруды реттейтін 
ми бөлімі- Аралық ми 
Мамыр ҰБТ 2022
1 Жеке жж орналасқан ми бөлімі- аралық ми 
2Жануарлар қорға жинайтын көмірсу- Гликоген 
3 Гидраның көбеюі- бүршіктену
4 Энергетикалық алмасу кезеңдері- дайындық, оттекті, оттексіз 
5Шаянның денсі тұрады- бас, көкірек, құрсақ
6 Остеоциттің пішіні- домалақ немесе сопақша
7 шығу тегі мен құрылымдары бірдей тұтас жүйе- Ұлпа
8 Үлкен қан айналым бсталады- сол жақ қарыншадан
9Жүрегі төрт қуысты- сүтқоректілер, құстар
10 Тепе теңдікке жаап беретін ми бөлімі- мишық
11 Тамақты кесетін тістер- күрек тістер
12 Су толығымен қорытылатын мүше- тоқішек
13 Ұйқы безінің өзегі ашылады- ұлтабарға
14 ағза ішіндегі потогенді вирустарды жоятын зат антибиотик
15 Омыртқасыз жануар- шұбалшаң
16 4 жас жасуша түзілу кезең- Пісіп жетілу кезеңі
17 Фотосинтез қараңғы кезеңі қайда жүреді- Стромада
18 Электрлік мүшесі жақсы дамыған балық- Жыланбалық
19 Көзі соқыр балықтар не арқылы жол бағытын табады- Бүйір 
сызығы
20 Бұлшық еттің қасиеті- жиырылғыштық 
21 Нәруыздар мен көмірсуларды ыдырататын фермент- пепсин, 
амилаза
22 Қанды үздіксіз айдайтын адам ағзасы- жүрек
23 Жүйке жүйесі орналасуына қарай- шеткі, орталық
24Буынаяқты жәндіктер- өрмекшітәрізділер, жәндіктер, 
шаянтәрізілер
25 Қандай дәрумен жетіспегенде цинга ауруымен ауырады- с

26 Аутосомалық хромосома-44 
27 бір жасушалы ағза- бактерия
28 тері рецепторлары орналасқан тері қабаты – дерма
29 Аналық жыныс жасушасы- Овоцит
30 тері қабаты нағыз тері- дерма
31 Сілекей бөлуге жауап беретін ми бөлімі- сопақша ми
32 Ұйқы безінің қарама-қарсы қызмет атқаратын гормондары- 
глюкагон , Инсулин
33 тыныс алуға байланысты қорғаныш- жөтелу
34 қосарлы тыныс алатын жануар- құстар
35 Жыныстық жетілуден кейін кішірейетін без- Айырша
36 Өт бөлетін без- бауыр
37 Фотосинтез үдерісіне қатысатын газ- көмірқышқыл газы
38 тыныс алу мен асқорытуға қатысатын мүше- жұтқыншақ
39 Аш ішек бөлімдері- ұлтабар, аш ішек , мықын ішек
40 Нейронның қысқа өсіндісі- Дендрит 
41 Газалмасу жүреді- өкпеде 
42 Терінің сыртқы қабаты- эпидермис
43 Ч.Дарвиннің қозғашы күштері- Тіршілік үшін күрс, Табиғи 
сұрыпталу, тұқымқуалайтын өзгерткіштік
44 Үш құлақты өсімдік- Құлпынай , беде
45 Түрдің таралу аймағын қарастыратын критерий- Экологиялық
46 Фотосинтез кезінде аралық өнім ретінде пайда болды- Тетроза 
47 Жыныспен тіркесіп тұқымқуалайтын аурулар- Гемофилия, Рахит, 
Дальтонизм
48 Клондауды алғаш ет бақаға жүргізді- лопашев
49 Бүйректен түзілетін 1 ші реттік зәр көлемі- 150-170
50 Крахмалдың ыдырау сатысындағы аралық өнімдер- декстрин, 
мальтоза
51 Адам үшін Зиянды сәулелер- Гамма, рентгендік, ультракүлгін
52 Түйінді жүйке жүйесі тән- ұлулар мен буынаяқтылар
53 Жұлындағы сегменттер саны- 31
54 Бұлшық ет нәруызы- миоцит
55 Өсімді қозғалысы- тропизм мен таксис
56 Қартаюды зерттейтін ғылым- герентология
57 Қант диабетін емдеу үшін өндіріледі- инсулин

58 Тері бұлшық ет сезімталдығына жауап береді- мидың төбе бөлігі
59 Трансляция процесі жүретін органоид- рибосома
60 Ультракүлгін сәулелер әсерінен Д витаминін синтездейді- тері
61 Нұрлы қабықтың ортасында орналасады- Қарашық
62 Шеткі жүйке жүйесіне жатады- Жүйкелер, жүйке ұштары, жүйке 
түйіндері
63 Нәруыздарды ыдырататын фермент- пепсин
64 Қай дәрумен жетіспегенде бедеулік туындайды- Е
65 Көмірсу мөлшері көп дәндер- жүгері
66 Эмоция мен сезінуді сипаттайтын ми бөлімі- Аралық ми
67 Сілекейдің бөлінуіне жауап беретін ми бөлімі- сопақша ми
68 Туберкулез таяқшасының шаң ауада сақталуы- 3 айға дейін
69 Нысана мүше- жүрек
70 Шаянтәрізділер дем алады- желбезек
71 Бөліп шығару мүшесі жасыл бездер- шаяндар 
72 Тегіс ЭПТ- Көмірсу мен май және липидтер синтезі
73 Қанды бүйрек көмегінсіз тазалау әдісі- Диализ 
74 Бактерияны кеуіп кетуден зақымдануынан сақтайды- Капсула
75 Қанның сұйық бөлігі- плазма
76 жыныс жасушасы- гамета
77 Полисахаридтер крахмал, целлюлоза, гликоген
78 Ауру жануардың сүті және еті арқылы жұғады- Бруцеллез 
79 Қысымды қалпына келтіретін органоид- Вакуоль
80 Бактерияда митохондрияның орнына- мезосома
81 Тыныс алу мен шығару орталығы- сопақша ми
82 Қолдан сұрыпталудың мақсатты түрі- әдістемелік
83 Бунақденелілер тыныс алады- демтүтік
84 Қан ұюына қатысатын жасуша- тробоцит 
85 Дисахаридтер- сахароза, мальтоза, лактоза 
Биология сливтер қосымша
1 Тыныс алу орталығы орналасқан ми бөлімі Сопақша ми
2 Ауыз қуысында бактерияларды жоятын фермент- Лизоцим
3 Жамбас қуысында бірігіп кеткен сүйектер Шат, Шоданай, Мықын

4 1 Реттік сукцессия
5 Пепсин нені ыдыратады- Нәруыз 
6 Сөйлеуге жауап беретін ми бөлімі- Маңдай
7 Е витамині жетіспегенде пайда болады Бедеулік