3 Ɉԕɭɥɵԕɬɚԕɨɥɞɚɧɵɥԑɚɧɲɚɪɬɬɵɛɟɥɝɿɥɟɪ Грамматикалық материалдар
жүктеу/скачать 3.57 Mb. Pdf көрінісі
|
| 3.
Мә тін ді оқыңдар. Еліміздегі жер-су атауларына байла ныс ты қан- дай аңыздарды білесіңдер? Берілген мәліметті толық ты рың дар. ɀԝɦɛɚԕɬɚɫ Ес те жоқ ер те за ман да бір бай өмір сү ріп ті. Бай дың бір- не ше ұлы мен жал ғыз қы зы бо лып ты. Қы зы ас қан сұ лу, мейі рім ді жә не ат құ ла ғын да ой най тын ша бан доз екен. Сұ лу қыз ға құ да тү су ге, не гі зі нен, бай лар мен би лер ға на ке ле тін. Өз ге ле рі бай мен құ да бо лу ға жас қа на тын. Бір күн де рі көр ші ел дің ха ны қыз ға құ да түс пек ші бо ла- ды. Олар жол да ке тіп ба ра жат қан да, жа бы ат мін ген бір жі гіт олар ды ба сып оза ды. Қа сын да ерт кен нө кер ле рі бар тә кап пар хан жал ғыз жі гіт ті кө зі не де іл мей ді. Ән шей ін жүр ген көп жо лау шы ның бі рі деп ой лай ды. Жі гіт те сұ лу ды кө ру ге құш тар. Ханнан бұ ры ны рақ ба рып, қыз ды кө ру ге асы ғу лы бо ла тын. Жас жі гіт жар лы бол ға ны мен, кү міс кө мей ән ші әрі дом бы ра ның құ ла ғын да ой най тын дәу лес кер күй ші еді. Бай дың қы зы ке дей жі гіт ті бір көр ген нен ұна тып қа ла ды. 202 Қыз дың әке сі ке дей жі гіт тің өнер лі екен ді гін біл се де, оны мен сін бей ді. Тіп ті үй ма ңы на да жо лат пай ды. Бі рін-бі рі жү рек пен ұғыс қан екі жас қа шып ке ту ге уә де ле се ді. Сөйтіп, қыз дың ақы лы мен ең жүй рік екі тұл пар ды таң дап мі ніп, түн ішін де ау ыл дан қа шып шы ға ды. Олар таң ат қан ша жол жү ре ді. Кө гіл дір Көк ше тау же рі не же те ді. Бу ра бай кө лі не тоқ та ған да, қыз дың аға ла ры екі жас ты тау ып ала ды. Бұл кез де ән ші жі гіт ға шы ғы мен бір ге көл бе тін де сей іл құ ру үшін қай ық жа сап бі тір ген бо ла тын. Олар қайық пен көл ге түс кен кез де, бай дың қа ны пе зер ұл да ры екі жас ты са дақ пен көз деп ата бас тай ды. Зуыл дап ұш қан же бе нің бі реуі ке дей жі гіт тің жү ре гі не ке ліп қа да ла ды. Қыз Ал ла ға жал ба ры нып, қай ық пен қо са жі гіт еке уі нің тас қа ай на лу ын сұ рай ды. Тә ңі рі қыз дың ті леуін қа был етіп, тас қа ай на лдыра ды. Осы лай ша Бу ра бай кө лін де Жұм бақ тас жар та сы пай да бо ла ды. Жұм бақ тас жар та сы ту ра лы бұл аңыз – Көк ше тау ха қын - да ғы көптеген аңыз дың бі рі ға на, – де ді Елі май дың ата сы аңыз-әң гі ме сін аяқ тап. – Ғиб ра ты мол оқи ға, – де ді кіш кен тай Елі май таң да ны- сын жа сыр май. – Бұл ға жап өл ке ні «қа зақ тың Швей ца рия сы» деп атай - ды, – де ді ата сы та ғы бір әң гі ме нің ше тін шы ға рып. – Қа - зақ тың не бір дүл дүл ақын да ры мен атақ ты ком по зи тор ла ры Көк ше тау жай лы өлең дер мен ән дер жаз ған. (То лым бек Әб ді рай ым) 4. Гра фи ктік мә тін де гі мә лі мет тер ге сүй ене оты рып, де рек тер ді са - лыс ты рың дар. Ма ңыз ды тұс та рын тал дап жа зың дар. 1 тек ше метр Қа ра ғай 36 тон на шаң ұс тай ды Емен 56 тон на шаң ұс тай ды Қат ты ағаш (бук) 63 тон на шаң ұс тай ды Бак те рия лар Ор ман ды жер де 490 бак те рия бар Қа ла лы жер де 36000 бак те рия бо ла ды («а за әде бие ті» га зе ті нен) |