Т.Молдағалиев
76
1.7. УПРАЖНЕНИЯ ДЛЯ УСИЛЕНИЯ ГОЛОСА
Голос позволяет имитировать голосовые волны, проявлять увеличение
и снижение нервного давления, чувство настроения и другие волнообразные
процессы.
Упражнение 1. Прочитайте пример А.Тоқмағанбетова «Бидай мен
қаңбақ» согласно указанным условным признакам.
Автор:
′
Өзі І қаңбақ болсын, ІІ
Онда І қайдан І салмақ болсын, ІІ
Тұрақтай алмай ІІ тегістікке, І
Тірелді бір күні ІІ егістікке. ІІІ
Бидайға І қаңбақ тым қатты, ІІ
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Дауыспен былай ІІ тіл қатты: ІІ
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
(Қаңбақ мақтаншақ үнмен)
Қаңбақ:
′
– Сен осы ІІ бидаймысың? ІІ
(Бидай салмақты үнмен)
Бидай:
– Бидаймын. ІІ
Қаңбақ:
↑
– Ақыл айтсам ІІ тыңдаймысың? ІІ
Бидай:
– Тыңдаймын. ІІ
Қаңбақ:
– Ашып айтсақ дұрысын, ІІ
77
– Осы І қай тұрысың?! ІІ
′ ′ ′
Жүрмейсің, І көрмейсің, І кезбейсің, І
↑
Не бар, І не жоқты да І сезбейсің. ІІІ
Мен болсам міне, ІІ
Күні мен түні ІІ
′
Ұшарымды І жел біліп, ІІ
- - - - - -
′
Қонарымды І сай біліп, ІІ
- - - - - -
′
Сайран салып жүргенім, ІІ
- - - - - -
′
Қызық өмір сүргенім... ІІ
- - - - - -
(Бидай қатты ашумен)
Бидай:
′
– Ей, І қаңбақ! І
Ашып айтсақ, ІІ дұрысын, І
Осы І қай жүрісің? ІІ
′
Белгілі І тұрағың жоқ, ІІ
′
Бас түгіл І құлағың жоқ. ІІ
′
«Суф» десе қонасың, ІІ
′
«Уф» десе ұшасың,ІІ
′
Қаңғырған қаңбақсың, ІІ
′
Кімге І тұлға болмақсың?! ІІІ
(Бидай сабасына түсіп, ақырын дауыспен салмақты үнмен)
78
Біз болсақ ІІ міне, І
- - - - - - - - - - - - - -
Күні мен түні ІІ
- - - - - - - - - ′
Жинағанымыз дəн, ІІ
- - - - - - - - - -
′
Айналамыз толған əн... ІІ
- - - - - - - - - - - - - -
′ ′
Абырой да, І бақ та, І
′ ′
Атақ та, І даңқ та І
′ ′
Ерлік те, І жеңіс те – І
′
Барлығы осы егісте... ІІІ
- - - - - - -
Бидайдың сөзі ІІ осымен бітті, ІІ
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Қаңбақ жөніне зытты... ІІ
~~~~~~~~~~~~~~~~~~
↑ ↑
Дұрысын айтқан ІІ бидай ма, І қаңбақ па? І
Оны өздерің ІІ салмақта. ІІІ
Упражнение 2. Произнесите звуки У, проимитируйте звуки трех
моторных кораблей: большой, средний и малый. Последовательность голосов
не имеет значения. Вы должны услышать три разные высоты вашего голоса.
Проверьте резонаторы. При произношении звука У растяните губы более
широкими. Три разные слуховые и правильные высоты определяют диапазон
вашего голоса на определенном уровне.
Упражнение 3. Поместите одну руку на грудь, а вторую – на макушку
и одновременно следите за двумя резонаторами, которые должны быть
озвучены. При произношении звука в полости носа должна ощущаться
вибрация вокруг зубов и губ.
Например: пам-пара-па-паммм!..
пам-пара-па-паммм!..
пам-пара-па-паммм!..
пам-пара-па-паммм!..
пам!..памм!.. паммм!..
79
Упражнение 4. Прочитайте ниже скороговорки в соответствии с
условиями, изложенными в них.
Таблица 8. Произношение скороговорок в соответствии с интонацией
Скороговорки
Чтение
Ою ою ойым бар-ды,
среднее
Ойналмастан ойын қалды.
с повышенным голосом
Орындалмай ойымдағы
среднее
Ойылмады ою-дағы.
с повышенным голосом
Орашолақ, олақпын ба,
тихое
Оя алмадым оюларды?
среднее
Упражнение 5. Прочитайте каждый пункт стихотворения А.Кунанбаева
«Ғылымға көңіл бөлсеңіз», поднимая голос по нотам. Очень важно учитывать
ритм голоса в процессе обучения.
Таблица 9. Чтение стихотворения под нотную музыку
До
Болмасаң да, ұқсап бақ,
Ре
Бір ғалымды көрсеңіз.
Ми
Ондай болмақ қайда деп,
Фа
Айтпа ғылым сүйсеңіз.
Соль
Сізге ғылым кім берер,
Ля
Жанбай жатып сөнсеңіз.
Си
Дүние де өзі, мал да өзі,
До
Ғылымға көңіл бөлсеңіз.
Ре
Өзің үшін үйренсең,
Ми
Жамандықтан жиренсең,
Фа
Ашыларсың жылма-жыл,
Соль
Біреу үшін үйренсең,
Ля
Біреу білмес, сен білсең,
Си
Білгеніңнің бəрі – тұл.
80
До
Сөзіне қарай кісіні ал,
Ре
Кісіге қарап сөз алма...
Ми
Тез үйреніп, тез жойма,
Фа
Жас уақытта көңіл – гүл.
1.8. УПРАЖНЕНИЯ НА ВЫСОТУ ГОЛОСА
Упражнение 1. Звуки и звуковые сочетания звучат в различных нотах
снизу вверх:
ММММ...
ОУОУОУОУ...
ОНОНОНОН...
ОИОИОИОИ...
ОАОАОАОА... ЛИМОН-ЛИМОН-ЛИМОН-ЛИМОН...
Упражнение 2. Упражнение, произнесение разных слогов, слов сверху
вниз, сохраняя высоту голоса.
1.9.УПРАЖНЕНИЯ ДЛЯ СВОБОДНОГО ДЫХАНИЯ
Непроизвольное дыхание часто встречается в разговорной речи, когда
речь идет в спешке, на бегу. При чтении произведений и учитель, и студент
из-за неумения управлять своим правильным дыханием в процессе чтения не
смогут выразительно прочитать произведения. Поэтому для формирования
свободного дыхания, необходимо постоянно разрабатывать комплекс
упражнений.
І. Расслабление стен и брюшных рядов
1. Не принуждая себя нужно самостоятельно стоять в вертикальном
положении. Особенно необходимо следить за свободностью плеча и шеи,
плечо следует удерживать слегка расслабленно.
2. Для наблюдения за движением диафрагмы нужно положить одну
руку на верхнюю сторону брюшного покрова, вторую руку на боковую
верхнюю талию, чтобы контролировать движение стенки.
3. Для того, чтобы дышать меньше и вытягивать дыхание внутрь,
необходимо закрыть рот, глотать только незначительный воздух через нос,
расслабиться, слегка дыша носом (5 секунд).
4. Для того, чтобы подготовиться к постепенному выдоху, необходимо
открыть рот, как бы проговаривая звук (2-3 секунды), постепенно, медленно,
только движением диафрагмы (4-5 секунд). Чтобы создать запас воздуха в
легких, следует значительно блокировать движение стен.
Достарыңызбен бөлісу: |