4.4 Тәжірибелік жаттығулар
Есеп 1. Бір жыл ішіндегі кәсіпорын жайлы келесі мәліметтер белгілі:
52
Көрсеткіштер
Мерзімі
базистік
есептік
Табыс, мың тенге
72000
87120
Айналымдық
қаражаттардың орташа
қалдығы, мың.теңге
3440
3870
Кезең ұзақтығы, күн
360
360
Талап етіледі:
1. күнмен есептегендегі айналымдық қаражаттардың айналымын (бір
айналымның ұзақтығын) анықтандар
2. айналым коэффициентін табыныз
3. айналым қорының айналымдылығын жеделдету (баяулату) нәтижесінде
айналымнан босатылған (қосымша кірістірілген) ақшалай қор сомасын
анықтаңдар және баға беріңдер.
Есеп 2. Келесі берілген негіздерде кәсіпорынның қаржылық циклі және
өндірістік, операциялық ұзақтығын анықтаңдар: ҚҚС қоспағанда өнімді
сатудан түскен кіріс 395,8 мың. тенге, өндірістік қорлардың орташа жылдық
қалдығы– 38 тыс. тенге, аяқталмаған өндірістің орташа жылдық қалдығы – 56
мың. тенге, дайын өнімнің орташа жылдық қалдығы – 120 мың. тенге, ақшалай
қаражаттың орташа жылдық қалдығы – 50 мың. тенге, дебиторлық берешектің
орташа жылдық қалдығы – 120 мың. тенге, кредиторлық берешектің орташа
жылдық қалдығы – 87 мың. тенге.
Есеп 3. Жоспарланған тоқсанға шикізат пен материалдарға айналымдық
қорлардың қажеттілігін анықтаңыз, келесі мәліметтер бойынша айналым
қорларының қажетті өсім көлемін және айналым құралына деген жалпы
қажеттілікті анықтаңыз:
- шикізат және материалдардың өнім дайындауға кеткен тоқсандық
шығыны – 3000 мың тенге;
- қор нормасы – 26 күн;
- басқа айналымдық қорларға қажеттілік – 5000 мың тенге;
- болашақ жоспарланған тоқсан басындағы айналым қорларының сомасы –
3450 мың тенге
.
Есеп 4. Қаржылық жоспарды құрған кезде жоспарланған кезең бойынша
айналым қорларына қажеттілікті есептеу елеулі рөлді атқарады. Яғни
жоспарланған кезең басында айналым қорының құнына оның қажетті өсімін.
Жоспарланған тоқсан бойынша айналым қорларының қажетті өсімін келесі
элементтер бойынша есептеңіз:
a) шикізат және материалдар бойынша: шикізат және материалдар бойынша
шығын – 2520,0 мың тенге, қор нормасы – 28 күн
b) аяқталмаған өндіріс бойынша: өнімнің өзіндік құн бойынша шығарылуы –
7112,0 мың тенге, қор нормасы – 3 күн
53
c) дайын өнім бойынша: өнімнің өзіндік құн бойынша шығарылуы – 7112,0
мың тенге, қор нормасы – 2 күн
d) тауарлық қор бойынша: тауар айналымы сатып алу бағасы бойынша оборот
– 1800,0 мың тенге, қор нормасы – 2 күн
e) ақшалай қор бойынша: тоқсандағы тауар айналымы – 2250,0 мың тенге, қор
нормасы – 1 күн
анықтандар:
жоспарланған кварталдың аяғында айналым қорларының жалпы
қажеттілігін, егер жоспарланған тоқсанда өзге де айналым қорлары 400000 мың
теңгені құраса
айналым қорларының қажетті өсімін, егер жоспарланған тоқсан басында
айналым қорларының сомасы 1425,0 мың теңге болса
Есеп 5. Аяқталмаған өндірістегі айналым қор нормативін есептеңіз.
Бұйымның өндірістік өзіндік құны 300теңге. Өндірістік циклдің ұзақтығы – 8
күн. Өндіру үшін кеткен шығын бірінші күні 30 теңге, екінші күні 15 теңге,
үшінші күні 18 теңге, ал қалған күндері 19 теңге құрады. Болашақ жылдың 4
тоқсанындағы өндірілетін жалпы өнім көлемі смета шығыны бойынша – 810
мың теңге, кезеңдегі күн саны – 90.
5 есептерді шешуге арналған әдістемелік нұсқаулар
Аяқталмаған өндіріс бойынша норматив өндірістік циклдің ұзақтығы мен
шығын коэффициентінің өсіміне тәуелді болады:
(29)
мұндағы З
нп
– ішкі өнімді өндірудегі бір күндік шығындар
Н
знп
– аяқталмаған өндіріс бойынша айналым қорларының нормасы
К
нз
– шығын өсімінің коэффициенті
Өсу шығындарының коэффициенті келесі формула бойынша анықталады:
(30)
мұндағы З
1,
З
2
, З
3
… – өндірістік циклдың күндері бойынша шығындар
Т
1
, Т
2
, Т
3
… – қазіргі сәттен бастап өндірістік циклдің аяқталғанға
дейінгі бір жолғы шығындар
З
ср
– өндірістік цикл аралығында біртекті өндіру шығындары
С – өндірістік бұйымдардың өзіндік құны
Т – өндірістік циклдың ұзақтығы
Есеп 6. Дайын өнімдегі айналым қор нормативін есептеңіз.қоймадағы
дайын өнімнің қоры бойынша айналым қорының нормасы- 4 күн, отгруженный
íç
íï
ç
íï
íï
Ê
Í
Ç
Í
*
*
Ò
Ñ
Ò
Ç
Ò
Ç
Ò
Ç
Ò
Ç
Ê
ñð
íç
*
*
*
5
,
0
......
*
*
*
3
3
2
2
1
1
54
тауар бойынша айналым қор нормасы – 3 күн, 4-ші тоқсандағы өндірістік
өзіндік құн бойынша жобаланған дайын өнімді шығару – 3600 мың теңге.
Есеп 7. Тауар қоры бойынша айналым қорына қажеттілікті анықтаңыз.
Ағымдағы жылдың екінші тоқсанындағысатып алынған баға бойынша тауар
айналымы – 980000 мың теңге, тауар қорының нормасы – 6 күн.
Есеп 8. Айналым қорының бір айналым ұзақтығын есептеңіз. Есепті
жылдағы өзіндік құн бойынша тауарлы өнімнің көлемі – 60 млн теңге есепті
жылдың соңындағы айналым қор сомасы негізінде – 8 млн теңге.
Есеп 9. Аяқталмаған өндіріс, дайын өнім, тауар қоры бойынша айналым
қорына қажеттілікті, бір тоқсандағы айналым қорының өсімін есептеңдер.
Өзіндік құн бойынша өнім шығарылымы – 27 млн теңге, дайын өнім бойынша
айналым қорының нормасы – 3 күн, аяқталмаған өндіріс нормасы -2 күн. Сатып
алыңған баға бойынша тауар айналымы – 9 млн теңге, тауар қорының нормасы
– 2 күн. Тоқсан басында айналым қор сомасы – 1,546 млн теңгені құрады.
Есеп 10. Компанияның таза айналым капиталын есептеу қажет, егер
фирма келесі балансты көрсетсе:
АКТИВ
Мың.
тенге
ПАССИВ
Мың.
тенге
Ақшалай қаражат
30
Кредиторлық берешек
30
Дебиторлық берешек
60
Еңбекақы бойынша берешек
20
Тауарлық-материалдық қоры
100
Бюджетке төленуге жататын
салықтар
60
Айналымнан тыс активтер
810
Ұзақмерзімді несие
260
Жарғылық капитал
470
Бөлінбеген пайда
160
БАЛАНС
1000
БАЛАНС
1000
Есеп 11. Кестеде келтірілген баланстық деректері бойынша "Актив"
фирмасының айналым қаражатының құрылымын сипаттаңыз, сондай-ақ онда
ағымдағы активтердің қандай бөлігі ұзақ мерзімді кредиттер және өз қаражаты
есебінен қаржыландырылады, ал қандай – банктің қысқамерзімді несиелердің
қарыз есебінен қоса алғанда.
Актив
Сомма,
мың. тенге
Пассив
Сомма,
мың. тенге
Айналымнан тыс активтер– барлығы
25358
Капитал және резервтер
29207
Айналым активтері – барлығы
13670
Ұзақ
мерзімді
міндеттемелер
-
Оның ішінде:
Қысқа
мерзімді
міндеттемелер – барлығы
9821
Қорлар
7151
Оның ішінде:
Шикізат, материалдар және басқа да
ұқсас құндылықтар
1045
Қысқа
мерзімді
банк
несиелері
1207
55
Өндірісте шығындар аяқталмаған
1165
Қысқамерзімді берешек
8614
Дайын өнім және қайта сатуға
арналған тауарлар
46
Болашақ кезеңдердің шығыстары
6
Дебиторлық берешек
4044
Ақша қаражаттары және қысқа
мерзімді қаржылық салымдар
213
Барлық активтер
39028
Барлық пассивтер
39028
|