64
2 есептерді шешуге арналған әдістемелік нұсқаулар
Тұрақты шығындардың өзгеріссіз үлесінде өндіріс көлемін ұлғайту есебі
кезінде өзіндік құнды өзгерту келесі формула бойынша анықталады:
(38)
мұндағы I
FC
– тұрақты шығындардың өзгеру индексі
I
Q
– өндіріс
көлемінің өзгеру индексі
FC – тұрақты шығындар
Есеп 3. Есепті жылы тауарлық өнімнің өзіндік құны 360 мың. тенге.
Құрды. 1 теңгеге шаққандағы шығындар тауар өнімінде – 0,9 теңге. Болашақ
жылы өнімді өндіру көлемін 10 % арттыруды жоспарлауда. 1 теңгеге
шаққандағы шығындар тауарлық өнімде 0,85 тенге деңгейінде белгіленген.
Болашақ жылдағы тауарлық өнімнің өзіндік құнын анықтаңдар.
Есеп 4. Бухгалтерлік есеп деректерінің төменде келтірілген негізінде,
өткен және есепті жылдардағы коммерциялық ұйымның құрылымының
шығыстарын және соммасын және олардың
динамикасын есептеу талап
етіледі.
Бастапқы деректер (мың. тенге)
Қызмет түрлері бойынша шығындар атауы
Өткен жыл,
мың. тенге
Есепті жыл,
мың. тенге
Өнімді өндіру үшін материалдар мен шикізатты сатып
алуға (шығындар)
шығыстар
620
680
Отын, электр, жылу энергиясын және газға шығыстар
100
120
Еңбекке ақы төлеуге арналған шығыстар
180
200
Әлеуметтік мұқтаждықтарға арналған шығыстар
50
60
Амортизациялық аударымдар
62
68
Коммерциялық шығындар
20
22
Операциялық шығындар (берілген ақыға уақытша
пайдалануға активтер), жарғылық капиталдарына басқа
да ұйымдардың қатысуы
2
2
Пайыздарды төлеу үшін кредиттер мен қарыздар
10
12
Төленген айыппұлдар, өсімпұлдар
40
35
Басқа ұйымдардың қойма капиталдарына қаражатты
енгізу бойынша шығыстары, акцияларды сатып алу
10
10
Қайырымдылық қызметіне шығыстар
5
5
Төменде көрсетілген кестеге сәйкес
есепті шешу талап етіледі
Өнеркәсіптегі коммерциялық ұйымдардың құрылымының шығыны және
сомасының есебі
TC
FC
I
I
Ñ
Q
FC
*
)
1
(
65
Қызмет түрлері бойынша кірістер
атауы
Өткен жыл
Есепті жыл,
Дин
амик
а,%
сомма,
мың.
тенге
қорытынд
ы
құрылым
ы, %
сомма,
мың.
тенге
қорытынд
ы
құрылым
ы, %
1. Негізгі қызмет түрлері бойынша
шығыстар
1.1 Материалдық шығындар:
шикізат және материалдарды сатып
алуда-өнімді
дайындаумен және сатып
алуға байланысты шығындар
1.2 Еңбек ақы төлеуге арналған
шығындар
1.3 Әлеуметтік қажеттіліктерге
аударымдар
1.4 Негізгі қорлар амортизациясы
1.5. Басқалай шығындар
(коммерциялық және басқару
шығындары)
2. Басқалай шығындар
2.1 Операциялық шығындар:
-Жарғылық капиталда басқа
ұйымдардың қатысуымен байланысты
шығындар
-Негізгі
қорлардың
есептен
шығарылуына
және
шығуымен
байланысты шығындар
- Төленген пайыздар
2.2 Өткізуден тыс шығыстар
-Төленген айыппұлра, өсімпұлдар
- өткен жылдардағы шығындар
2.3 Төтенше шығындар
Төтенше жағдайлар бойынша
шығыстар (табиғи апаттар)
2.4. Басқалай шығыстар
Есеп 5. Өндіріс шығындары бойынша деректерді талдауда, фирма оларды
саралауда тұрақты және айнымалы мәселелеріне.
Әсіресе бұл тауарларды
жеткізу шығындарына қарасты болды. Осы шығындар бойынша берілгендер
кестеде көрсетілген. Ең жоғары және ең төменгі нүктелерін пайдалана отырып,
тауарларды жеткізу бойынша шығындарды саралаңдар.
Айы
Сатылған тауарлар саны,
дана
Тауарларды жеткізу
бойынша шығындар, тенге
Қаңтар
450
8000
Ақпан
500
8500
Наурыз
350
7000
Сәуір
600
9000
Мамыр
700
9500
Маусым
650
9400
66
Шілде
630
9300
Тамыз
600
9000
Қыркүйек
750
10000
Қазан
720
9800
Қараша
750
10000
Желтоқсан
800
10200
5 есептерді шешуге арналған әдістемелік нұсқаулар
Ең жоғарғы және ең төменгі нүктелері
шығындар әдісін саралауда
берілген екі кезеңі- өндірістің ең көп және ең аз көлемін (сату көлемі)
таңдаудың барлық жиынтығына негізделген. Алдымен өнім бірлігінің өзіндік
құнында орташа айнымалы шығындар (AVC) шамасы анықталады:
m in
m ax
m in
m ax
Q
Q
TC
TC
AVC
(36)
Бұдан әрі тұрақты шығындардың жалпы сомасы анықталады:
m ax
m ax
*
Q
AVC
ÒÑ
FC
(37)
Достарыңызбен бөлісу: