Законы 10-е издание москва бином. Лаборатория знаний 2010 3



Pdf көрінісі
бет12/197
Дата05.10.2023
өлшемі2.75 Mb.
#479900
түріЗакон
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   197
f6176e30d73c3b0

«Табиғи» тəсіл 
Нүктенің қозғалыс траекториясы алдын ала белгілі болса ғана бұл тəсіл 
қолданылады. А нүктенің орны О санақ басынан таңдап алынған траектория 
бойымен алынған қашықтықпен, яғни доғалық координатпен анықталады 
(1.3-сурет). l координаттың санақ бағытын өз қалауымызша таңдап аламыз 
(суретте сілтемемен көрсеткендей). 
Егер нүктенің траекториясы, санақ басы, доғалық l координаттың оң 
санақ бағыты жəне нүктенің қозғалыс заңы, l(t) тəуелділігі белгілі болса, 
онда нүкте қозғалысы толық анықталғаны. 
Сонымен, А нүктенің қозғалысын табиғи тəсілмен анықтау үшін 1) 
траектория; 2) траекториядағы санақ центрі; 3) қозғалыс бағыты; 4) 
траектория бойымен қозғалыс заңы берілуі керек. 
 
Нүкте жылдамдығы. Қозғалыстағы А нүктемен бірге траектория 
бойымен доғалық l координаттың өсу бағытына бағытталған бірлік 
векторын енгізейік (1.3-cурет)


17 
1.3-сурет
 
 
 
 
 
1.4-сурет
 
 
Сонда айнымалы вектор l шамасына тəуелді. А нүктенің v 
жылдамдығы траекторияға жанама бойымен бағытталған, сондықтан оны 
былайша өрнектеуге болады: 
(1.5) 
мұндағы, 
d /d - τ вектор бағытының v векторға проекциясы, 

алгебралық шама.
Сонымен қатар, 
| |
| |
. 
 
Нүкте үдеуі. (1.5) өрнегін уақыт бойынша дифференциалдаймыз: 
 ,
(1.6) 
Осы өрнектің соңғы мүшесін түрлендіреміз: 
. (1.7) 
Енді  вектордың dl бөлігіндегі өсімшесін анықтаймыз (1.4-сурет). Ал 
нүкте нүктеге ұмтылған кезде олардың арасындағы траектория бөлігінің 
центрі қайсыбір О нүктесінде болатын шеңбердің доғасына ұмтылады. 
Траекторияның О нүктесін оның осы нүктедегі қисықтық центрі, ал сəйкес 
шеңбердің радиусы траекторияның тура осы нүктедегі қисықтық радиусы 
деп атайды. 
1.4-суретте көрсеткендей бұрыш 
δα
|d |/ρ
|d |/ осыдан: 
|d /d |
1/ρ, 
болып, одан əрі 
0 ұмтылғанда 
шығады. Траекторияның
нүктесінен қисықтық центріне қарай бағытталған жəне оған перпендикуляр 
болатын n бірлік векторды енгізіп, соңғы теңдікті векторлық түрде жазамыз. 


18 
|d /d |
/ρ. 
(1.8) 
Енді (1.8) -ді (1.7)-ге қойып, осы алынған өрнекті (1.6)-ға қоямыз. Сонда 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   197




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет