Законы 10-е издание москва бином. Лаборатория знаний 2010 3


Бір-біріне перпендикуляр тербелістерді қосу



Pdf көрінісі
бет142/197
Дата05.10.2023
өлшемі2.75 Mb.
#479900
түріЗакон
1   ...   138   139   140   141   142   143   144   145   ...   197
f6176e30d73c3b0

 
Бір-біріне перпендикуляр тербелістерді қосу 
Ең бірінші жиіліктері бірдей тербелістерді қарастырайық. Бөлшектердің 
жəне координаттары келесі заңдылықпен өзгерсін: 
cos

cos
.
(6.23) 
Осы жағдайлар үшін бөлшектердің траекториясы 
эллипсті салады (6.11-сурет). Oсы эллипстің түрі 
мен
амплитудаларының жəне 
фазалар айырымының 
қатынастырына 
тəуелді. 
Осыдан 
кейбір 
жеке-жеке 
жағдайлар шығады: 
а) 
0 болғанда 
/
, яғни бөлшек бірінші 
жəне екінші квадранттарда түзумен қозғалады (6.12, а); 
б) 
болғанда 
/
жəне бөлшек тағы да түзудің бойымен 
қозғалады, бірақ енді екінші мен төртінші квадратта (6.12, б); 
6.10-сурет 
6.11-сурет 
6.12-сурет 


191 
в) 
/2, бұл жағдайда 
/
/
1, яғни бөлшек эллипспен 
қозғалады, олардың жартылай өстері а мен b координат өстерімен сəйкес 
келеді. 
болғанда эллипс шеңберге айналады. Y өсінде тербеліс X 
өсімен салыстырғанда фазасы бойынша 
/2-ге озып отырғандықтан, ең 
басында сонан кейін барып
өcінің максимал мəніне жетеді. Яғни сонда 
қозғалыс сағат тілінің бағытымен сəйкес қозғалады (6.12, в); 
г) 
3 /2. Мұның өзі 
/2 тең деген сөз, себебі 2 фазаға өзгеру 
елеусіз (6.12,г). 
Егер 
де 
бір-біріне 
өзара 
перпендикуляр 
тербелістердің жиіліктері бірдей болмаса жəне бір-
біріне қатынасы бүтін сандармен сипатталса, онда 
қорытынды қозғалыстың траекториясының пішіні өте 
күрделі болып шығады. Осы фигураларды Лиссажу деп 
атайды. Сондай фигуралардың біреуінің пішіні 6.13-
суретте келтірілген, ол келесі жиіліктердің қатынасына 
сəйкес: 
:
3: 2. 
Бір-біріне өзара перпендикуляр тербелістер біріне-
бірі қосылғанда олардың толық энергиясы: 
, (6.24) 
яғни толық энергия əрбір тербеліс энергияларының қосындысынан тұрады 
(бір бағыттағы тербелістердің қосындысынан айырмашылығы міне осында). 
(6.13)-ке сай осы энергия келесі өрнекпен анықталады: 
.
(6.25) 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   138   139   140   141   142   143   144   145   ...   197




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет