Законы 10-е издание москва бином. Лаборатория знаний 2010 3

222 
санақ жүйесiнің де О жəне О' санақ бастарының бipдей түсетін жəне осы 
нүктелердегi сағаттардың бiрдей 
0 уақытты көрсетіп жаткан мезеттi 
алайық. Ұзындықтың К-жүйеде координаты болатын нүктеде К-жүйенің 
сағаты осы мезетте 
0 уакытты көрсетедi де, ал К'-жүйенің сағаты дəл 
осы нүктеде баска 
уақытты көpceтeдi. Шынында да, уакыттың (7.8) 
түрлендiру формуласы бойынша: 
/
1
; 
Осыдан, 
0 уақытта (К-жүйеде) жүйенің сағаттары х координатқа 
тəуелдi болатын басқа уакыттарды көрсетедi (жергiлiктi уақыт деп 
аталады). Бұл 7.13,а-суретте көрсетiлген. К'-
жүйесiне қатысты, инерциялық санақ 
жүйелерінің бip-бiрiмен тең баламалылығы 
бойынша керісінше болады (7.13, б-сурет). 
Одан əрі (7.10) формуладан К-жүйедегi 
бiрмезгiлдi 
оқиғалар 
үшін 
айырымының 
таңбасы 
өрнектің таңбасымен анықталады. Демек 
əртүрлі 
санақ 
жүйелерінде 
(
жылдамдықтың əртүрлі мəндерi кезінде) 
айырымы тек модульдері бойынша ғана емес, таңбалары жағынан да 
түрлі болады. Бұл жағдай 
, ,
жəне 
, ,
екі оқиғалардың 
дa өту peтi түрлі болатындығын бiлдiредi (тура да, кepi де бола алады).
Осы айтылғандар себеп-салдар байланысы бар оқиғалаpға жатпайды. 
Мұндай оқиғaлардың өту реттiлiгi (себеп салдар) барлық санақ жүйелерінде 
бiрдей. Келесі мысалдар аркылы осы тұжырымдарға көз жеткiзуге болады. 
Мысал. Атылу −
, ,
оғын жəне оқтың ныcaнaғa тиюi -
, ,
) екі оқиға, осы екі оқиға да өсiнде өтетін болсын. К-санақ 
жүйесiнде 
оқтың жылдамдығы жəне анықтық үшін 
пен 
ұзындық 
тең болсын. Осы теңдiктi (7.10) формулаға 
қойғaннан кейiн: 
1
/
/ 1
Алымының екiншi дөңгелек жакшасындағы шама аркашанда 
с
болатындығына байланысты оң болады (тiптен 
с болатын кезде де). 
Осыдан, егер 
болса, онда 
, яғни, себеп-салдар болып 
байланысқан оқиғалардың өтуі барлық инерциялық санақ жүйелерінде 
бiрдей. 

жүктеу/скачать 2.75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: