Законы 10-е издание москва бином. Лаборатория знаний 2010 3
жүктеу/скачать 2.75 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 7.17-сурет 7.19-сурет 7.18-сурет
| 7.5. Доплер эффектiсі. К-жүйеде жарық сигналдарын қабылдайтын қозғалмайтын Р
қабылдаушы орналасқан (7.17-сурет). Оған жыламдықпен жарық сигналдарының көзi жақындап келедi. Жарық көзімен байланысты санақ жүйесінен меншікті жиiлiкпен периодты түрде сигналдар шығарылады. Сигналдарды қабылдағыш Р осы сигналдарды қандай жиіліктермен кабылайды? Шығару жолы. Жарық көзімен байланысты К'-жүйеде қатарласа шығарылан екі сигналдың (импульстердiң) yaқыт аралығы келесі өрнекпен сипатталады: 1/ . Бұл санақ жүйесi жылдадықпен қозғалатындықтан К-жүйедегi оған сəйкес yaкыт аралығы (7.12) бойынша артығырақ: / 1 , / . К-жүйедегі қатарлас екі импульстің арақашықтығы: . (1) сондықтан қабылдағыш кабылдайтын жиiлiк / , немесе: (2) Егер қабылдағышқа жарық көзі жақындап келе жатса (бiздiң жағдайымыздай), онда , ал егер алыстап бара жатса, онда (бұл жағдайда таңбасы қарама-қарсыға өзгередi, 7.18-сурет). жиiлiк үшін алынған формула Доплердiң бойлық эффектiсі деп аталады. Осы келтірілген мысалдардан Доплер эффектісінің екі құбылыстардың салдарларынан туатыны көрініп тұр: қозғалыстағы сағат жүрісінің баяулануы (2) формуладағы бөлшекті бөліміндегі түбір мен импульстердің «тығыздануы» (сиреуі). Қабылдағыш пен жарық көзінің арасындағы арақашықтықтың өзгерісіне байланысты импульстер сирейді немесе тығызданады (формула (1) –де келтірген). Классикалық физикада уақыттың абсолюттiлігіне байланысты, яғни релятивистік емес жағдай үшін , сондықтан Доплер эффектісінің формуласында 7.17-сурет 7.19-сурет 7.18-сурет 230 1 β түбір жоқ. Оның орнында бір тұрады: / 1 β 1 / . Жалпы жағдайды қарастырайық: К-жүйеде жарық көзiнің векторлық жылдамдығы бакылау сызығымен бұрыш жасайды Бұл жағдайда (1) формулада шамасын шамасымен алмастырса жеткiлiктi. Сонда: 1 β 1 β cos мысалы, /2 болғанда Доnлердiң көлденең эффектicі бақыланaды: 1 Осы кезде Р− қабылдағышпен бақыланатын жиiлiк меншiкті жиiлiктен əрқашан да кіші болады. жүктеу/скачать 2.75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|