Өзара əрекеттеспейтін релятивистiк бөлшектер жүйесi

247 
импульсі. Өзара əрекеттесулер жоқ болатындықтан барлық бөлшектердiң де 
жылдамдықтары тұрақты. Демек түгел жүйенің толық энергиясы мен 
импульсы да уақыт бойынша тұрақты. 
Бөлшектер жүйесінің 
толық энергиясын оның Ц− жүйедегi толық 
энергиясы ретіңде енгiзейiк, онда толық импульс 
∑
0 жəне де жүйе 
тұтастай алғанда тыныштықта болады. Сонымен 
∑ ,
 
(8.29) 
мұндағы, 
−
шi бөлшектің Ц-жүйедегi толық энергиясы. Яғниі 
тыныштық энергиясына əрбiр бөлшектің тыныштық энергиясымен қатар 
оның Ц-жүйедегi кинетикалық энергиясы да кipeдi дeгeндi бiлдiредi: 
. 
Мұны жүйенің тыныштық массасына да қатысты айтуға болады: 
/ .
(8.30) 
Осыдан жүйенің тыныштық массасының жеке бөлшектердiң тыныштық 
массаларының қосындысына тең болмайтындығы шығады: 
. 
Жүйенің 
жəне 
энергиясы мен тыныштық массасын кiргiзу өзара 
əректеттеспейтін релятивистiк бөлшектердiң жүйесінің толық энергиясы 
∑
, импульсы 
∑ жəне тыныштық массасы 
/
болатын бiр бөлшек деп қарастыруға жəне (8.12) жəне (8.14 ) формулалар 
бөлшектер жүйесi үшін де орындалады деген тоқтам жасауға мумкіңдiк 
бередi: 
inv, 
(8.31) 
/ ,
(8.32) 
мұндағы, 
бөлшектер жүйесінің тұтастай алғандағы жылдамдығы, яғни Ц-
жүйенің жылдамдығы. Бұл жылдамдықты (8.32)-гe сай түріңде өрнектеуге 
болады: 
∑
∑
, 
(8.33) 
мұндағы, 
i -бөлшектің релятивистiк массасы. (8.33) түрінің жүйенің 
инерция центрi үшін релятивистiк емес (3.9) өрнекпен бiрдей түсетіндiгіне 
назар аударайық. 

248 

жүктеу/скачать 2.75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: