Сурет 2 – Ғылыми зерттеу әдіснамасының құрылымы

8 
 
Ғылым - бұл табиғат, қоғам және ойлау туралы жаңа білім алуға 
бағытталған зерттеу саласы. Ғылым рухани мәдениеттің маңызды құрамдас 
бӛлігі болып табылады. Ол келесі ӛзара байланысты белгілермен сипатталады: 
- Табиғат, адам, қоғам туралы объективті және негізделген білім 
жиынтығы; 
- Жаңа сенімді білім алуға бағытталған қызмет; 
- Таным мен білімнің бар болуын, жұмыс істеуін және дамуын қамтамасыз 
ететін әлеуметтік институттар жиынтығы. 
"Ғылым" термині ғылыми танымның жекелеген салаларына қатысты 
қолданылады: математика, физика, биология және т. б. 
Ғылымның мақсаты - субъективті және объективті әлем туралы білім 
алу. 
Ғылымның міндеттері: 
- деректерді жинау, сипаттау, талдау, жалпылау және түсіндіру; 
- табиғат, қоғам, ойлау және таным қозғалысының заңдылықтарын 
анықтау; 
- алынған білімді жүйелеу; 
- құбылыстар мен процестердің мәнін түсіндіру; 
- оқиғаларды, құбылыстар мен процестерді болжау; 
- алынған білімді тәжірибе жүзінде пайдаланудың бағыттары мен 
нысандарын белгілеу. 
Ғылымның функциялары. Ғылымның маңызды функциясы - қоғамның 
ӛнімді күші болу. Қайта ӛрлеу дәуірінде ғылымның маңызы күрт ӛсті, бұл кезде 
пәндік - тәжірибелік қызмет кӛптеген міндеттер ғылыми әдістерді қолданбай 
шешілмейтін деңгейге жетті. ХХ ғасырда ғылым дамыған қозғаушы ӛндіргіш 
күшке айналады. Радиоэлектроника, биотехнология, ақпараттық технологиялар 
және т. б. салаларындағы жаңа жаңалықтармен тығыз байланысты жаңа ӛндіріс 
салалары пайда болады. Ғылым теориялық зерттеулер немесе инженерлік - 
құрылымдық сызбалар түрінде кӛрсетілген сенімді негізделген бағдарламалар 
мен қызмет жоспарларын әзірлейтін және тәжірибеге ұсынатын рухани ӛндіріс 
саласына айналады. 
Қайта ӛрлеу дәуірінде және ерте ағартуда ғылымның дүниетанымдық 
функциясы пайда бола бастады. Дінге қарсы күресте ғылым дүниетанымның 
қалыптасуына қатысу құқығын қорғауға мәжбүр болды. Ғылымның білім 
беру функциясы да әлемдік функцияға жақын, ӛйткені білімнің басты 
міндеті-адамды мәдени құндылықтармен таныстыру, оның ішінде ғылымнан 
басқа ғибрат, дін, философия, ӛнер және т. б. 
1) Ғылымдардың жіктелуі - олардың ӛзара байланысын белгілі бір 
принциптер негізінде ашу және осы байланыстарды логикалық негізделген 
орналасу немесе қатар түрінде білдіру. Ғылымдардың жіктелуі жаратылыстану, 
техникалық, әлеуметтік ғылымдар мен философияның ӛзара байланысын ашады. 
Қазіргі уақытта (сурет 1.1) таным саласына, пәні мен әдісіне байланысты 
ғылымдарды ажыратады: 

9 
2) Табиғат туралы- табиғи; 
3) Қоғам туралы - гуманитарлық және әлеуметтік; 
4) ойлау және таным туралы - логика, гносеология, эпистемология және 
тағы басқалары. 
Сурет 3 - Таным саласына, пәні мен әдісіне байланысты ғылымның жіктелуі 
 
Жоғары кәсіптік білім беру бағыттары мен мамандықтарының 
жіктеуішінде білім беру бағыттары бойынша магистрлік бағдарламалар 
(мамандар) тізбесі кӛрсетілген: 
1) жаратылыстану ғылымдары және математика (физика, химия, 
география, химия, биология, геология, экология және басқалар); 
2) гуманитарлық және әлеуметтік-экономикалық ғылымдар (филология, 
философия, тарих, саясаттану, мәдениеттану, журналистика, психология, 
әлеуметтану, экономика, ӛнер, дене шынықтыру, ӛнер және басқалар); 
3) Техникалық ғылымдар (құрылыс, сәулет, электроника, геодезия, 
телекоммуникация, металлургия, тау-кен ісі, радиотехника және басқалар); 
4) ауыл шаруашылығы ғылымдары (агроинженерия, орман ісі, 
агрономия, зоотехника, ветеринария, балық аулау және т.б.). 
Таным әдісі бойынша ғылым бӛлінеді: 
-материалдық практика нәтижесінде немесе шындықпен тікелей 
байланыс арқылы алынған білімді тереңірек зерттейтін эмпирикалық 
ғылымдарға. Эмпирикалық ғылымның негізгі әдістері - бақылау, ӛлшеу және 
эксперимент. Эмпирикалық деңгейде тұрған ғылым фактілерді жинауға, 
оларды бастапқы жалпылауға және жіктеуге қатысты. Эмпирикалық білім 
ғылымға фактілерді ұсынады және бізді қоршаған әлемнің тұрақты 
байланыстары мен заңдылықтары бекітіледі; 
- 
эмпирикалық деректерді әлеуметтендірудің нәтижесі болып 
табылатын 
теориялық 
білімге. 
Теориялық 
деңгейде 
эмпирикалық 
жағдайларды түсіндіруге және болжауға мүмкіндік беретін, яғни 
құбылыстардың мәнін білетін ғылым заңдары тұжырымдалады. Әрқашан 
теориялық білім эмпирикалық шындыққа сүйенеді. 
Тәжірибеге қатысты ғылымдар іргелі және қолданбалы болып бӛлінеді. 
Іргелі ғылымдардың мақсаты - табиғаттың, қоғамның және ойлаудың негізгі 
заңдылықтарын тану, ал қолданбалы ғылымдар - ғылымның іргелі салалары 

10 
қызметінің нәтижелерін іс жүзінде жүзеге асыру. 
Ғылым адамзат қоғамының дамуында үлкен рӛл атқарады. Ол 
материалдық және рухани жағынан адам қызметінің барлық салаларына 
енеді. Ғылым ұғымы жаңа білім алу қызметін де, осы қызметтің нәтижесін де, 
яғни әлемнің ғылыми бейнесін құрайтын осы уақытқа дейін алынған ғылыми 
білімнің мӛлшерін қамтиды. 
Ғылымның тікелей мақсаттары - ол ашқан заңдар негізінде оның зерттеу 
тақырыбын құрайтын шындық процестері мен құбылыстарын сипаттау, 
түсіндіру және болжау [2, 34]. 

жүктеу/скачать 1.25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: