Оқулық жалпы орта білім беру деңгейінің жаңартылған мазмұндағы

31
2. Ра би ға Сыз ды қо ва. Абай дың сөз өр не гі. / Абай жә не қа зақ тың ұлт тық әде би 
ті лі. – Ал ма ты, 2004.
3. Орыс ша­қа зақ ша тү сін дір ме сөз дік: Әлеу мет та ну жә не сая сат та ну бойын ша / 
Жал пы ре дак ция сын бас қар ған э.ғ.д., про фес сор Е.Арын – Пав ло дар: «ЭКО» 
ҒӨФ. 2006. – 569 б.
«Мас­ғұт»­поэма­сы
Абай жаз ған 4 поэма ның даңқ ты 
бо ла тын се бе бі олар дың тұ тас ты ғы 
бар, іш тей те рең бай ла ны сы бар.
М.Әуе зов
Абай­дың­қан­дай­поэма­ла­ры­бар?
Абай дың Шы ғыс клас сик те рі мен ара қа ты на сын М.Әуе зов екі ке зең ге бөл-
ген еді. Бі рін ші ке зең – ақын ның жас тық шақ та ғы елік теу, 1860–1865 жыл-
дар ды қам ты са, екін ші ке зең 1886 жыл дан өмі рі нің со ңы на дей ін ақын дық 
ке ме лі не ке ліп, талан ты әб ден то лыс қан ке зін қам ти ды. Осын да ғы екін ші 
ке зең ге жа та тын Абай дың «Ес кен дір» поэма сы мен «Мың бір түн» же лі сі 
не гі зін де «Мас ғұт», «Әзім әң гі ме сі» де ген поэма ла ры бел гі лі. Мұн да Абай 
Шы ғыс әде бие ті нен өзі нің гу ма нис тік-ағар ту шы лық идеяла ры на ті ке лей 
үн де се тін оқи ға лар ды ға на алып, поэма ла ры на ар қау ет ті. «Ес кен дір» мен 
«Мас ғұт» Абай дың 1909 жыл ғы жи на ғын да жа рық көр се, «Әзім әң гі ме сі» 
мен «Ва дим» поэма ла рын Абай жи на ғы на ал ғаш рет 1933 жы лы М.Әуе зов 
ен гіз ген. «Ва дим» поэма сы Абай шы ғар ма ла рын ұқып тап кө шір ген Мүр сейіт 
Бі кі ұлы қол жаз ба сы нан та был ған, ал «Әзім әң гі ме сін» 1927 жы лы Ыс қақ 
Ыры сай ұлы де ген кі сі Абай шы ғар ма ла рын жи нау шы лар ға та быс ет кен. 
Со дан бе рі Абай дың екі том дық шы ғар ма лар жи на ғын да бұл поэма лар үз бей 
жа рия ла нып ке ле ді. Абай дың «Ва дим» ат ты төр тін ші поэма сы М.Ю.Лер мон-
тов тың «Ва дим» ат ты аяқ тал май қал ған по ве сі нен алын ған. Орыс қа лам ге рі 
бұл ту ын ды сын на ға шы әже сі Е.А.Ар сень ева дан ес ті ген әң гі ме ле рі бой ын ша 
жа зып шық қан. Бұл шы ғар ма ны зерт теу ші лер Е.Пу га чёв кө те рі лі сі не бай-
ла ныс ты оқи ға лар дың си пат та лу ымен бай ла ныс ты ра ды. Бі рақ шы ғар ма 
аяқ тал ма ған дық тан, Е.Пу га чёв кө те рі лі сі то лық қам тыл май ды. Ал Абай дың 
бас ты ерек ше лі гі, бі рін ші ден – қара сөз бен жа зыл ған шы ғар ма ны өлең мен 
ай шық тап шы ғу ын да. Екін ші ден – шы ғар ма ның сын шыл дық жа ғы нан гө рі 
ро ман ти ка лық си па ты на на зар ау да ру ын да. Мұн да Абай түп нұс қа ның ұзын-
ыр ға сын ға на алып, жал пы маз мұ нын ер кін ау дар ған. Түп нұс қа да, Абай 
ау дар ма сы да аяқ тал май қал ған.
«Мас­ғұт»­поэма­сы­ның­маз­мұ­ны­на­қан­дай­оқи­ға­ар­қау­бол­ған?
«Мас ғұт» поэма сы шы ғыс тық сю жет тер же лі сін де жа зыл ға ны мен, ақын 
қа ла мы на тән адам гер ші лік ой ла ры мен ас та сып жа тыр:

жүктеу/скачать 5.54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: