Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі т. М. Мендебаев, Е. С. Асқаров

129 
Ӛлшегіш басшалар. Аспаптардың кең тобы механикалық ҥлгіде болып 
келеді. Оларды бағандармен және штативтермен немесе кҥрделі аспаптың 
қҧрама бӛлігі ретінде қолданады. Ең кеңінен таралғандары – рычагты-тісті 
немесе тісті жоғарылататын берілісі бар индикаторлар.
ИГ типті рычагты-тісті индикаторларда ӛлшеу тілшелерін (1) 
орналастырғанда (5.3–сурет) тілшені (4) алып жҥретін, трибқа (8) айналымды 
беретін, тісті дӛңгелекпен (3) бір осьте орналасқан, трибпен (2) бірге 
байланысқа кіретін, тісті секторға (9) әсер ететін, рычаг (10) бҧрылады.
Толық айналым есебі ҥшін тілшесі бар (5) тісті дӛңгелек (7) қызмет атқарады. 
Спиральді серіппе (6) люфт пен ӛлі жҥрісті таңдауға 
тағайындалған. Ӛлшеу қателігі 4-20 мкм, ӛлшеу шегі 
0-ден 10 мм-ге дейінгі аралықты қамтитын, бӛліну 
бағасы 10 мкм-ге тең индикаторлар шығарылуда.
Дәлдігі жоғары аспаптарға серіппелі берілістері 
бар ӛлшеу басшалары жатады. Бҧл аспаптың негізі – 
қола жазық лента (5.4–сурет). 
Лентаның бір ҧшы қатаң бекітілген, екіншісі 
қозғалмалы 
бҧрышқа 
(6) 
байланыстырылған. 
Лентаның ортасына тілше (4, микрокатор немесе 
микатор) немесе айна (оптикатор) бекітілген.
Мембранада (2) ілінген тілшені (1) 
орналастырғанда, 
бҧрыш 
(6) 
серіппелі ілгішке қатысты бҧрылып, 
лентаны (3) созады және соңында 
айнала отырып айнаны немесе 
тілшені ығыстырады. Есеп беру ҥшін
шкала (5) қызмет етеді. Оптикаторда 
жарықтық тҥйін конденсатордың 
кӛмегімен айнаға проекцияланады. 
Оптикатордың сезімталдылығы 2 есе жоғары. Серіппелі аспаптың ерекшелігі – 
қарапайымдылығы, ҧзақ қызмет етуі (700 000 ӛлшеуге дейін), + 0,02 мкм –ге 
дейінгі дәлдігі, инерциясыздығы, бақылауды автоматтандыруға мҥмкіндік 
беруі. 

жүктеу/скачать 3.11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: