-кесте. Зерттеу мәселесінің көкейкестілігін бағалаудың өлшемдері мен

меле
рі 
1
. 
2
. 
3
. 
4
. 
Педаг
огика
лық 
мәсел
енің 
әлеум
еттік 
дәлел
і 
Мәсе
ленің 
ғылы
ми 
дәлел
і 
Педаг
огика
лық 
ой-
пікірд
ің 
өткен 
және 
қазірг
і 
уақыт
та-ғы 
даму 
тұрғы
-сын 
мәсел
ені 
тарих
• Зерделеніп отырған 
педагогикалық 
құбылыстың өзектілігін 
қандай жаңа әлеуметтік 
алғышарттар 
күшейте 
түседі? 
• Бұл мәселенің ресми 
құжаттағы көрінісі, 
• Бұл мәселені шешу 
қоғамның 
қандай 
әлеуметтік 
сұранысын 
қанағаттандыра алады? 
• 
Мәселенің 
қазіргі 
теориядағы 
көрінісі, 
мәселені 
ғылыми 
зерделеу дәрежесі, 
• Мәселе қандай өзекті 
мәселелерді 
шешумен 
байланысты? 
• Бұл мәселенің шешімін 
табу ғылымның қандай 
қажеттіліктерін 
қанағаттандыра алады? 
• 
Мәселені 
басқа 
ғылымдардың 
дамуы 
тұрғысынан 
қалай 
негіздеуге болады? 
• Бұл мәселе қашан және 
қалай түсіндірілді? 
• Қазір осы мәселе неге 
өзекті болып табылады? 
• Мәселенің бүгінгі күнгі 
жаңалығы қандай? 
• 
Аталған 
мәселе 
практиктердің назарын 
неліктен аудартты? 
• Бұл мәселені шешу 
практиканың 
қандай 
қажеттілігін 
қанағаттандыра алады? 
• 
Аталған 
мәселе 
бойынша 
қандай 
жетістіктер бар, нені 
талдау қажет? [5, 62-66]. 

и-
талда
у 
түрін
де 
негізд
еу 
Қазір
гі 
білім 
беру 
үдері
сі 
практ
икасы 
тұрғы
сынан 
мәсел
ені 
негізд
еу 
Ғалымдардың пайымдауынша, бұл матрицаны диссертациялық жұмысты 
дайындау мен сараптамадан өткізудің түрлі кезеңдерінде пайдалануға болады. 
Біздің ойымызша, бұл зерттеу мәселесінің өзектілігін бағалау логикасы 
негіздеменің құрылымын анық көруге мүмкіндік туғызады. 
Шындығында, мәселені шешу зерттеу тұғырларын таңдауға тәуелді, ал бұл 
таңдау зерттеушінің дүниеге көзқарасымен, ғылыми мектептің тәжірибесімен, 
дәстүрлерімен анықталады. Біздің аспиранттармен және докторанттармен 
жүргізген жұмыс практикасы мәселені таңдау, шешу тұғырларын анықтау 
ізденушіден танымдық, кәсіптік, өмірлік және ментальдік тәжірибенің қажетті 
деңгейін, ал ғылыми жетекшіден немесе кеңесшіден – ғылыми мектеп 
идеяларының аясында жаңа ұстанымдық деңгейдегі бағытты зерделеуде 
әдістемелік көмек көрсетуді талап етеді. Әдіснамашы Е.В.Бережнова педагогика 
саласындағы диссертацияларда жиі кездесетін мына тәсілдерді көрсетеді: зерттеу 
нәтижелеріне сүйенетін авторлардың еңбектері туралы ескертулер; ғылыми 
қағидаларды таңдауда зерттеудің тұжырымдамалық негізін құрушы мемлекеттік 
және қоғамдық институттарға көңіл аудару; басқа зерттеушілерден алынған 
мәліметтерді пайдалана отырып өз зерттеу нәтижелерін дәлелдеуі [7, 33-39]. 
Диссертациялық зерттеу көкейкестілігінің параметрі білім беру теориясы 
мен практикасын дамыту үшін зерттелетін мәселе шешімінің қажеттілігі мен дер 
кезінде орындалуын көрсетеді, қоғамдық қажеттіліктер (ғылыми идеялар мен 
практикалық ұсыныстар) мен оларды қанағаттандыру мақсатында бүгінгі күні 
ғылым мен практиканың ұсынатын құралдары арасындағы қайшылықты 
сипаттайды. Іргелі зерттеулердің көкейкестілігін бағалау өлшемдеріне 
тақырыптың теориялық маңыздылығы, мәселенің ғылымда зерделену дәрежесі, 
күтілетін нәтиженің осы саладағы теориялық пайымдауларға сәйкестілігі жатады. 
Қолданбалы зерттеудің көкейкестілігінің өлшемдері: тақырыптың зерттелуіне 
практикалық қажеттілік, мәселенің практикадағы шешімі, нәтижені енгізуден 
күтілетін әлеуметтік және экономикалық тиімділік [8, 45]. 
Зерттеу тақырыбының өзектілігін бағалау мәселесімен айналысатындардан 
өзгеше тақырыпты негіздеудің логикасын белгілі әдіснамашы В.В. Краевский 
ұсынды [9, 282]. 
Ғылыми бағыттың 
негіздемесі 
Зерттеу тақырыбының 
практикалық көкейкестілігінің 
Тақырыптың ғылыми 
көкейкестілігінің 

Сурет 1. Зерттеу тақырыбының көкейкестілігін негіздеудің логикалық тізбесі 
Сонымен, зерттеу тақырыбының көкейкестілігі құрамында өзектендірудің келесі 
әрекеттері көрініс табады: объективті дүниенің жүйесі ретіндегі зерттеу нысанасын 
бөліп көрсету; сәйкессіздіктерді, қарама-қайшылықтарды, мәселелерді айқындау; 
зерттеу тақырыбын нақтылау, зерттеу көкейкестілігін анықтау. 

жүктеу/скачать 2.5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: