Педагогикалық тәжірибенің мәліметтерін талдау

құрылу теориялық конструкция ретінде келгендіктен, экспериментальдынемесе 
ұйымдастырылған, немесе бақыланған тәжірибелер жүзінде дәлелденетіндіктен, 
олар жоба ретінде зерттеу қызметке сай келу керек; сипаттау, түсіндіру, 
прогностика. 
Осы талапты орындай отырып, гипотеза зерттелу затының 
композициясын сипаттайды, ол зерттелінген заттардың бөліктерінің бір-біріне 
байланысын біртұтас зат ретінде түсіндіреді. Сол арқылы зерттеушінің қолына 
тәжірибені жүргізуге арналған құралдар мен әдістер беріледі. Гипотеза 
эксперименттің соңғы нәтижесін, оның өзгеруін, ұзақтығы аралық нәтижесін 
алдын-ала болжайды. 
Бұл жердегі гипотезаның іске асыру кезеңі ғылыми зерттеу жұмысына 
арналған, ол оның негізгі-эксперимент. 
Тәжірибелік жұмысқа арналған болжамның негізгі мазмұнын бір 
жағынан себептің, шарттардың , тәсілдердің , тәрбиелеу мазмұны арасындағы 
себепті байланыс болса, екінші жағынан тәрбиелеу және оқыту процесінің 
нәтижесі болып табылады. 
Осындай болжауды құрастыруға педагогикалық теориясының талдау 
күйі негіз болады. Ойын айту тұрақсыздығын бірегейсіздігі мынамен түсіндіруге 
болады, олардың көпшілігі теория емес, сөйлемдер, пікірлер, біркелкі емес, 
жалпылаулар. 
Осы жерде педагогикалық ғылымында құбылыс диалектикалық және 
қайшылық дамуының нәтижесі емес, зерттеу жұмыстарының ұйымдастырудағы 
ауытқудағы салдарынан соның ішінде, көбінесе экспериментальды тәжірибе. 
(уақыт созылмалы, материалдарды белгілегенде, өңдегенде т.б.) 
Гипотезаның екі түрін түсіндірмелі, және прогностикалық ескеру керек. 
Оның біріншісі педагогикалық механизімнің себеп-салдарының құрылуына 
бағытталған. Мұндай тектес эксперментальды және тәжірибелі бекіту 
болжамдарын теорияға айналдыру ұлттың білім беру ұйымындағы 
мұғалімдердің қолына педагогикалық процесті басқаруға мүмкіндік береді. Ал 
прогностикалық болжам қазіргі кездегі мектептердің арқа сүйеп отырған 
педагогикалық процесті алдын-ала жоспарлауы сияқты түрленуі ретінде 
қарастырылады. Мұндай жағдайда бірінші қаралатын мәселе бастапқы әулеттің 
қалпы қарастырылады. 
Педагогикадағы тәжірибенің кейбір қиындықтары 
Тәжірибе нәтижелерін бағалау критериялары 
Тәжірибені өткізу қиындықтары тәжірибелік жағдайда жасау күнделігімен 
түсіндіреледі. Тәрбиелеу жағдайында жекелеген фактілерді бақылау мүмкін 
емес.Белгілі бір оқу-тәрбиелеу үрдісіне бақылау жүргізуге мүмкін емес көптеген 
факторлар әсер етеді. Сондықтан, зерттеулер маңызды ауыспаларымен ғана 
шектеліп қояды. Тәуелді және тәуелсіз ауыспаларды бақылау ғана маңызды. Бұл 
салада қиындықтар кездеседі. 
Бақылап отырған фактілердің сипаттамасын өлшеу жолын табу қиынға 
сағады, әсіресе сөз құбылыстар, қажеттіліктер, қызығушылықтар, позициялар 
жайында болғанда. 
Көптеген қиындықты тәжірибе өтіп жатқан ситуацияның өзін бақылауды 
тудырады. 
Мектепте тәжірибе жұмысын басқару ұжым ішіндегі қарым-қатынасты 
реттеуді және кадрларды тәрбиелеуді қарастырады. Мұғалім тәжірибесі үнемі 
көз алдында, оның еңбегі бағаланады. 
Не себептен конфликтер туындайтынын анықтауға тырысып көрелік. 
Оны басшыларына саналы түрде тәжірибе бұл – педагогикалық 
шығармашылықтың жоғары сатысы екенін түсіну қажет. Өйткені бұл тәжірибе 

тәрбиелеу оқыту жүйесін жетілдіреді, тұрақтанған дәстүрді бұзып жаңа лебін 
енгізеді. Тәжірибе жүргізушіге сабырлы қарау, қиын болсада, өз бойларыңызда 
қалыптастыру қажет. Себебі мұғалім – зерттеушінің бөлу фактінде қажетті 
диалектикалық қайшылықтың даму заңдылықтары қарастыралған, жаңаның 
ескімен күресі, мектіптің алға жылжуын қамтамасыз етеді. 
Бұл бірінші себеп. 
Екінші себеп – зерттеушімен субьекті конфликтке келу. Олар өздері ауыр 
мінезді, міндеттері бар. Басшылардың қате әрекеттері кезінде бұл қиындықтар 
өршіге түседі де, кілідікі дұрыс, ал кім кінәлі екенін анықтау мүмкін болмайды. 
Осының салдарынан істің өзі зардап шегеді. 
Тәжірибе жүргізушіге деген қарым-қатынас нақты жағдайды ескеру 
қажет, оның диалектикалық логикасынан туындау керек. 
Барлық мұғалімдерді, әсіресе, шығармашылығы мол, басқару іс-
әрекетінде жеке қатынас қажет. 
Тәжірибе жүргізушінің мінезіндегі жағымсыз қылықтар басқару кезіндегі 
қателесу себебінен туындайтын талдау көрсетеді. 
Тәжірибе нәтижелерін бағалау критериялары 
Бұл сұрақ –тәжірибелік іс-әрекеттің маңызды компоненті болып табылады. 
Критерияларсыз тәжірибенің болжамын шынайлығын немесе жалғандығын 
тексерумүмкін емес. 
Критерияларды жасау барысында тәжірнибені мынандай сұрақтарға жауап 
береді: 
қандай 
қасиеттердің 
параметрледің 
көмегімен 
тәжірибелік 
материалдардың әсерлігі бағаланады. 
1. нәтижелер критериялары 
а) сол мұғалімнің бұрынғы нәтижелерден жоғары болуы керек. 
б) сол аймақтың мектептері үшін жоғары болу керек. 
в) оптимальді, яғни нақты балалар үшін мүкін. 
2. уақытты жұмсау категориялары 
уақыты жағынан аз әдістемелерді нәтижелі деп есептеуге болады. 

жүктеу/скачать 2.5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: