Typni
магынада
колданылады: 1) тшдш
б1рлистердщ дыбыстык жагынан дурыс айтылуын, екпш,
Kwipic,
ыргактьщ
сакталуын талап ететш тшдш норманыц
6ip Typi,
2) сездщ дыбысталу
завдылыкгарын зерттейтш гылым. Демек, орфоэпиялык норма дегешм1з -
сейлеу акпсшде сездерд
1
дурыс дыбыстау, дурыс айту. вйткеш
дыбыстардыц жеке тургандагы дыбысталуы мен сейлеу кезшдеп айтылуы
б1рдей емес екеш белгш. Мысалы, -ы дыбысыныц сез шпнде -у болып
естшетш (айтылатын) кездер1 болады: жулдыз -жулдуз, цундыз-цундуз
т.б. А л жазганда бул ерекшелш есепке алынбайды. Эрине, барлык
дыбыстарда мундай кубылыс бола бермейдь Тек санаулы дыбыстар гана
айтылуда езгерюке ушырайды. Осы завдылык, орфоэпиялык норманыц
непзш
к¥Райды.
Атап
айтканда:
1.Ундес1м зацдылыгы, ягни дауысты
дыбыстардыц
6ip-6ipiMeH
ундесш, уйлесш, ыцгайласып айтылуы. Оныц
e3i: тш yHfleciMi (6ip сез бойындагы дауысты дыбыстардыц б1рыцгай жуан
не б1рыцгай жщшисе айтылуы) жэне epiH yimeciMi
(Sipiniui
буындагы ерш
дауыстыларыныц эсершен екшпй, ушшнп буындагы езулштердщ ершдшке
айналып, уксап, жуыктап айтылуы). Мысалы: цужынау-^ужунау.еммет-
вкумет, вм1р-емур. 2.Уйлес1м зацдылыгы, ягни катар турган дауыссыз
дыбыстардыц
6ip-6ipiHe
эеер
eTyi.
Мысалы, кункврю-куцгврю, цолцап-
крлгап, кок ет-квгет, бозжорга-божжорга, сатып алу-сатыбалу т.т.
Сонымен катар окушыларга сездщ екшнш дурыс кою, сейлемд! ыргакты
топтарга белш айту сиякты талаптарды да ескертш отырган дурыс. Бул
талаптар окушыны ез ойын анык, айкын, тугаюкп, мэнерл1 жетшзуге
калыптастырады.
Жазу - адамныц
ой-niKipiH,
сезш белгш
6ip
тшде жазу тацбалары
аркылы кагаз бетте Tycipy. Эдеби тшдщ ауызша жуйеа мен жазбаша
жуйес1
Достарыңызбен бөлісу: |
