Саясаттану
жүктеу/скачать 1.27 Mb. Pdf көрінісі
|
| Қоғамдық-саяси ұйымдарға халықтың белгілі бір тобының мүддесін
қорғайтын, алдына қойған әлеуметтік мақсатқа жету үшін ерікті түрде мүшелікке кірген азаматтар бірлестігі жатады. Қоғамдық-саяси ұйымдар азаматтардың өз мүдделерін іске асырудың құралы ретінде пайда болады. Қазақстанда бұндай ұйымдардың құрылуына жол ашқан 1986 жылғы Желтоқсан оқиғаларынан кейінгі демократиялық үрдістер болатын. 1987-1991 жылдар аралығында ғана Қазақстанда 140 астам өзін-өзі басқаратын қоғамдық ұйымдар пайда болды, олардың 23-нің тәуелсіз бұқаралық ақпарат құралдары болды. Ең алғашқы құрылған ұйымдардың қатарына “Азат”, “Азамат”, “Бірлік”, “Әділет”, “Мемориал”, “Желтоқсан” және т.б. жатады. Сол уақыттағы қоғамдық ұйымдардың 25 пайызы жастардан тұрды. 1989 жылы тарихи-ағартушылық “Әділет” қоғамы құрылды. “Әділет” қоғамы сталиндік зұлымдықтар, 1920-1930 жылдардағы аштық туралы тарихи шындықты қалпына келтіруді, тоталитарлық тәртіптің құрбандарын еске алуды, олардың толық ақталуына жәрдемдесуді, өмірбаяндық дәйектерді анықтауды, ақталғандар мен олардың отбасы мүшелерінің мүдделерін мемлекеттік және қоғамдық ұйымдарда қорғауды мақсат етті. “Әділет” қоғамы Ахмет Байтұрсыновтың, Міржақып Дулатовтың, Шәкәрім Құдайбердиевтің, Жүсіпбек Аймауытовтың, Мағжан Жұмабаевтың тағы басқа да көптеген қазақ зиялыларының әдеби мұралары мен қоғамдық-саяси қызметтерін зерттеуде республикалық комиссияға көмектесіп, қазақ мәдениетінің осы бір аса көрнекті өкілдерінің рухани қазынасын халыққа қайтару ісіне үлестерін қосты. 1991жылдың қараша айында “Әділет” қоғамы “1917жылдан кейінгі Қазақстандағы қуғын-сүргін саясаты” тақырыбы бойынша өткен республикалық ғылыми-практикалық конференцияның ұйытқысы болды. Ең ірі республикалық қоғамдық ұйымның бірі – “Қазақ тілі”. Оның мақсаты қазақ тілін мемлекеттік тіл ретінде дамыту, қазақ тілі туралы Заңды іске асыруға демеуші болу. Бұл ұйымның құрама съезі 1989 жылғы 20-21 желтоқсанда өтті. Съезге 500 делегат және 300 шақырылған азаматтар қатысты. 83 Бүгінгі күні бұл ұйымның қатарында мыңдаған Қазақстан азаматтары мүше. Ұйымның белсенді іскерлік дәрежеде атқарып жүрген қызметі баршаға әйгілі. 1989жылы “Адам құқығын қорғау” Қазақстандық қоғамдық ұйымы пайда болды. Оның мақсаты “Адам құқықтарының жалпыға бірдей Декларациясы” принциптерін Қазақстанда іске асыру. 1990жылы “Қазақстан сәуірі” (“Казахстанский апрель”) деген қоғамдық ұйым пайда болды. Оның мақсаты – қайта құру саясаты бағдарламасына қолдаушылық көрсету болды. 1986жылғы Желтоқсан оқиғасының құрбаны болған Қайрат Рысқұлбековтың рухына қазақ жастары 1989 жылы “Қайрат” деген қоғамдық ұйымын арнады. Сол жылдары Қазақстанда ұлт мәселелерінің толық шешілмеуіне байланысты Жаңа Өзенде “Бірлік”, Ақтауда “Парасат” және тағы басқа ұйымдар құрылды. Еліміздегі демократиялық процестердің дамуына байланысты қоғамдық ұйымдардың саны да көбейді. 1991жылдан бастап бұқаралық ұйымдардың ішінде әлеуметтік талаптар қойылуымен көзге түскендері: “Атамекен”, “Алтын бесік”, “Жерұйық”, “Шаңырақ” болса, қоғамдағы саяси белсенділігімен танылғандар: “Ақиқат”, “Лад”, “Единство” және т.б. болды. Сонымен қатар Қазақстанда ардагерлер, әйелдер, жастар одақтары және басқа да қоғамдық ұйымдары қызмет атақарды. Қамтитын аумағы бойынша қоғамдық ұйымдар - жергілікті, аймақтық, ұлттық, жалпымемлекеттік, халықаралық көлемде бірігуі мүмкін. Осындай қоғамдық-саяси ұйымдар арқылы миллиондаған адам өзін-өзі басқаруға белсенді қатысып, саяси өмір мектебінен өтеді. Қазақстанда жалпы республика деңгейінде бірігіп отырған ұйымдардың бірі – Қазақстан Халқы Ассамблеясы. Бұл қоғамдық-саяси ұйым 1995жылы 1наурызда құрылып бүгінгі күнде тек елімізге ғана емес, бүкіл дүние жүзіне танымал болған бірлестік. Қазақстан Халқы Ассамблеясы елімізді мекендейтін 100 астам ұлт пен ұлыс өкілдерінің мүддесін қорғайтын ұлттық мәдени орталықтарының жиынтығы. Бүгінгі күні Қазақстанда Ассамблея құрамында 24 республикалық, аймақтық, 470 облыстық, қалалық және аудандық ұлттық-мәдени орталықтары ел бірлігін сақтау, халықтар достығын нығайту жолында белсенді қызмет етуде. Еліміздің бұл үлкен құрылтайы мемлекеттегі саяси тұрақтылықтың, халықтар арасындағы ынтымақ-бірліктің, ұлтаралық татулықтың мызғымас діңгегі болып отыр. Бүкіл әлемдік халықаралық ұйымдар Қазақстандағы ұлтаралық қатынастарды нығайтудағы біздің Ассамблея тәжірибесін зерделей келіп, өз елдерінде осындай бірлестіктер құруға ұмтылуда. Біріккен Ұлттар Ұйымының бұрынғы Бас хатшысы Кофи Аннан 2002 жылы Астанаға келген сапарында: “Қазақстан халықтары Ассамблеясы ел ішіндегі жанжалдың алдын алатын көшбасшысы” – деп атап өтті. Сонымен, «Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық саласының жедел дамуының сыры неде?» - дегенде, ең алдымен тұрақтылық пен татулықты алдымен ауызға алатынымыз сөзсіз. Ал олардың сақталып, орнығуына 84 Ассамблеяның қосқан үлесі мол. Қазақстан Халқы Ассамблеясы 2007 жылдан бастап Мәжілістен 9 депутаттық орын алуға құқылы болды. жүктеу/скачать 1.27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|