151
6.2 - 6.4-суреттерінен көріп отырғанымыздай, жыл бойындағы
индивидтің қолындағы ақша сомасының орташа жылдық шама-
сы оның банкке бару санына тəуелді болады.
Банкке барудың
оңтайлы саны (N*) мына формуламен анықталады:
N* = √iY/2F,
мұнда, N* - банкке барудың оңтайлы саны; Y – қажетті ақша
сомасы; i – пайыз мөлшерлемесі; F – банкке барудың шығындарын
ақшалай бағалау.
Олай болса, N саны кезіндегі қолға қажетті ақшаның орташа
сомасы мынаған тең болады:
Y/2N* = √YF/2i.
Банкке барудың оңтайлы санын
анықтау кезінде ақшаны
өтім ділік тұрғысынан сақтаудың жиынтық шығындарын ескеру
қажет. Бұл шығындар
баламалылықты сипаттайтын екі түрде
көрініс табады:
а) алынбай қалған пайыз шамасы;
ə) банкке барудағы уақыттың шығынын ақшалай бағалау.
Банкке барумен байланысты жиынтық шығындар мына фор-
муламен анықталады:
iY/(2N) + FN,
мұнда, iY/(2N) – алынбай қалған пайыз; N – банкке бару саны;
F – банкке бару шығындары.
Экономикалық жағынан ұтымды субъект өзі үшін
жиынтық
шығындары минималды болып табылатын банккке барудың са-
нын анықтайды.
ХХ ғасырдың 50-жылдары жасалған Баумоль-Тобин үлгісі
ақшаға трансакциондық сұраныстың ерекше бір түрі болып та-
былады жəне ақшаға сұраныс теориясының аса дамыған үлгісі
ретінде қарастырылады. Мысалы, егер индивид өзінің активтерін
тек ақшалай нысанда ғана емес, сондай-ақ ақшалай емес (акция,
облигация түріндегі)
нысанда да сақтай алса, онда бұл үлгінің
тəжірибелік қолданылу аясы кеңейе түседі.
Баумоль-Тобин үлгісі ақшаның
айналым құралы ретіндегі
152
қызметін ғана мойындайды. Осы үлгіге сəйкес, ақшаға сұраныс
табысқа тура тəуелділікте, ал пайыздық қойылымға кері тəуел-
ділікте болады.
Достарыңызбен бөлісу: